Jan-Wouter Zwart – Levende taalkunde

• Nederlands
• HBO
• Studiejaar 1

Levende taalkunde

Jan-Wouter Zwart

Descriptieve visie

Beschrijvende taalkunde: verstaat onder taalkunde de eigenschappen van de menselijke taal.



Wat kunnen/doen mensen?
(beschrijven & verklaren)

Opbouw artikel

      Bespreken wat er leerzaam is aan taalkunde.
      Stand van zaken grammaticaonderwijs vo.
      Vijftal stellingen die discussie stimuleren.

Wat is er leerzaam aan taalkunde?

'Iets is pas leerzaam als het leert over iets anders; taalkunde draagt op het moment niets bij aan het begrijpen van de wereld om ons heen.'

Wat is taalkunde wél in de huidige praktijk?

Nuttig                plichtmatig karakter ontleden/spelling/formuleren

Het nut van ontleden (willekeurig leermiddel taalonderwijs)
Ontleden is goed voor:

- het opsporen van formuleerfouten;
- het leren van vreemde talen;
- de spelling.

De spelling
          Werkwoordspelling: adjectief of pv? Allang geleerd vóór start             
          serieus grammaticaonderwijs.

Het leren van vreemde talen
          Traditioneel ontleden niet zonder meer overdraagbaar naar de praktijk                van andere talen. 

Het opsporen van formuleerfouten
           Geen overtuigende voorbeelden + over de aard van fouten valt te twisten              (congruentiepatroon: een aantal leerlingen was/waren te laat).
           Te prescriptief, gaat voorbij aan spontane taalgevoel.

Aanbevelingen
Wél analyseren, maar niet meer traditioneel ontleden

Hoe zitten taaluitingen in elkaar?
Hoe ziet de moderne taalwetenschap eruit? (ACI, recursie, ambiguïteit, taalvermogen, principe van compositionaliteit ...)

Betekenis bouw je!

Hoeveel betekenissen kun je met deze 3 woorden 'bouwen'? 

Principe van 

compositionaliteit

Betekenis =

..... + .....

Wat zou er op de ..... plekken  moeten staan?

Voorstel taalkundevak vo

Hoe zit taal in elkaar?
Elementaire aspecten taalkundige analyse: klanken, morfemen, woordsoorten, woordgroepen, zinnen, betekenis, functie, afleiding, samenstelling, inbedding 
Hoe werkt taal in de samenleving?
Verleden, heden, toekomst: ontstaan van taal, taalfamilies, taalverandering, dialecten, sociale factoren, pragmatiek
Hoe werkt taal in de mens?
Taalvermogen, taalverwerving, taal & hersenbeschadiging

Vijf stellingen 

1. Taalkundeonderwijs moet niet gericht zijn op nut, maar op kennis en inzicht.
2. Taalkundeonderwijs dient het traditionele ontleden geheel los te laten.
3. Taalkundeonderwijs dient losgekoppeld te worden van het taalonderwijs.
    Reflecteren op cognitie, taal en taalvermogen vs. praktisch taalonderwijs
4. Taalkundeonderwijs verdient een plaats in het curriculum.
5. Taalkundeonderwijs hoeft niet ingewikkeld te zijn.