1.2 De tijd van de wereldoorlogen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

De industriële samenleving in Nederland

De tijd van de wereldoorlogen              2oe eeuw: 1900 tot 1950

Welk begrip past het beste bij de volgende omschrijving:

'de uitbreiding van fabrieken en de komst van nieuwe fabrieken.'

1. Kapitalisme
2. Industrialisatie
3. Huisnijverheid
4. Textielindustrie

Welk begrip past het beste bij de volgende omschrijving:

'het vervangen van handarbeid door machines'

1. Industrialisatie
2. Kapitalisme
3. Mechanisatie
4. Huisnijverheid

In de tijd van burgers en stoommachines ontstonden grote industriesteden. Welk begrip hoort daarbij?

1. Urbanisatie
2. Kapitaliseren
3. Verstedelijking
4. Staatsvorming

Lesdoelen van 1.1

• Je benoemt de invloed van spoorlijnen op reisafstanden.
• Je noemt kenmerken van een industriële samenleving.
  
• Je herkent oorzaken van de groeiende industrie en diensten.
  
• Je herkent gevolgen van de groeiende industrie en diensten.

Lesdoelen 1.2

Aan het einde van de les: 

• Kan je uitleggen waarom Nederland aan het begin van de 20e eeuw belangrijk was voor de wereldeconomie.
• Kan je kenmerken benoemen van de periode van groei in welvaart in de jaren 1919-1929.
• Kan je de oorzaken en gevolgen benoemen van de economische wereldcrisis voor de Nederlandse samenleving.

Waar denk je aan bij het woord 'wereldeconomie'?

De bloeiende wereldeconomie 

Alle westerse landen hadden een industriële samenleving aan het begin van de tijd van wereldoorlogen. Er ontstond een wereldeconomie: alle landen zijn door handel economisch afhankelijk van elkaar

Nederland werd belangrijk:

• Gunstige ligging en 
• Goede verbindingen door bijvoorbeeld luchthaven Schiphol. 

De bloeiende wereldeconomie 

Koninklijke Shell werd een multinational: een bedrijf met vestigingen in meerdere landen. Ook Philips en Unilever werden multinationals.

In de jaren 1919-1929 was er nauwelijks werkloosheid. 

• De lonen stegen 
• de welvaart groeide.

Voorspoed in de jaren twintig

Er ontstond een consumptie-maatschappij: een samenleving waarin veel producten worden gekocht.

• Nieuwe uitvindingen maakten het leven aangenamer en gemakkelijker.
  
• Voor het eerst in de geschiedenis konden minder rijke mensen luxe goederen betalen (Oorzaak: Massaproductie) 
• De bevolking groeide en er verrezen nieuwe woonwijken aan de randen van oude binnensteden.

De roaring twenties: Life is good!

In hun vrije tijd gingen mensen naar de film of naar sportwedstrijden. 

Roaring twenties: een vrolijke periode vol nieuwe populaire vormen van amusement, zoals jazzmuziek, bioscopen en danszalen.

Crisis in Nederland

In oktober 1929 brak een grote wereldwijde economische crisis uit die duurde tot het einde van de jaren '30. De werkloosheid in Nederland steeg van vrijwel niets in 1929 naar bijna 600 000 in 1935.

Economische crisis: lange tijd van economische achteruitgang en werkloosheid.

Een werkloze in Deventer (1937)

Crisis in Nederland

De Nederlandse regering nam maatregelen om de werkloosheid tegen te gaan. Zo werden projecten opgezet waar werklozen moesten werken. 

• Kanalen werden uitgegraven voor de binnenvaart
• Hele veengebieden ontgonnen om bewoon- bewerkbaar te maken. 

Werkverschaffing: leveren van werk aan werklozen.

Crisis in Nederland

Werklozen moesten twee keer per dag ('s ochtends en 's middags) bij de plaatselijke stempellokaal een stempel halen. Op deze manier kwamen de werkelozen in aanmerking voor uitkering van de overheid.

Stempelen: systeem met stempelkaarten voor werklozen.

Uitkering: geld dat iemand krijgt bij werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid.

Aan de slag

Maak de opdrachten bij:

• 1.2 de tijd van de wereldoorlogen.