M3: Grammatica 2.7

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Grammatica

Planning vandaag

10 minuten lezen

Uitleg grammatica

Opdrachten

Toets: 16 november

Boekopdracht: as. donderdag voor 00:00uur

Lezen

Leerdoelen

• Je kunt het onderwerp in een zin vinden
• Je weet hoe je de persoonsvorm in een zin kunt vinden
• Je kunt het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen
• Je kunt het werkwoordelijk gezegde met een wederkerend werkwoord benoemen
• Je kunt het lijdend voorwerp vinden in een zin 
• Je kunt het meewerkend voorwerp vinden in een zin

Persoonsvorm

Hoe kun je de persoonsvorm vinden? 

1. Tijdproef

Zet de zin in een andere tijd.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Ik heb een groene fiets

Hij moest zijn fietsband gaan plakken

Janneke praat heel zachtjes

Ik had een groene fiets

Hij moet zijn

fietsband gaan plakken

Janneke praatte heel zachtjes

2. Vraagproef

Maak van de zin een vraag met precies dezelfde woorden.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

Ik krijg nieuwe schoenen

Hij eet al het snoep op

Mijn vriend wil graag naar het zwembad

Krijg ik nieuwe schoenen?

Eet hij al het snoep op?

Wil mijn vriend graag naar het zwembad?

Let op:

Soms begint een vraag met een vraagwoord (wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe, …).

Een vraagwoord kan NOOIT persoonsvorm zijn.

Gebruik dan de tijdproef om de persoonsvorm te vinden.

Waar loop ik?

Wanneer hebben jullie de les bekeken?

Waar liep ik?

Wanneer hadden jullie de les bekeken?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Harald en Tim zijn goede vrienden.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waarom geeft de buurman een feestje?

Werkwoordelijk gezegde

De pv en alle andere werkwoorden in de zin

Vergeet het woordje 'te' niet.

Voorzetsel met splitsbaar werkwoord: opeten, inleveren, uitslapen (wg=eet op, lever in, slaap uit)

Isa zit in haar stoel te slapen. Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. Zit
2. Zit te slapen
3. Zit slapen

Wederkerend werkwoord

• Bij wederkerende werkwoorden (zich verslikken, zich vergissen) zie je het onderwerp 'wederkeren' in een wederkerend voornaamwoord.
  
  
• Een wederkerend werkwoord heeft een wederkerend voornaamwoord zoals zich: zich wassen, zich vergissen, enz.
  
  

Bijv. Kleedt meneer Haaksma zich extra netjes aan op zondagmorgen?

Is zich schamen een wederkerend werkwoord?

Ze schaamt zich niet voor de rommel in haar kamer

1. Ja
2. Nee

Hoe vind je het onderwerp in een zin?

1. de zin in een andere tijd zetten
2. wie/wat + werkwoordelijk gezegde
3. waar/wanneer + werkwoordelijk gezegde

ZINSDELEN

onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

Marieke schuift de deuren open.

Vraag: Wie schuift?

Antwoord: Marieke

ZINSDELEN

onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

In het bos staan veel grote bomen.

Vraag: Wat staan?

Antwoord: veel grote bomen

Welke vraag moet je stellen om
het onderwerp te vinden?

Klas 3A heeft een talentenjacht georganiseerd.

1. Wie heeft georganiseerd?
2. Wat heeft georganiseerd?

Wat is het onderwerp?

Klas 3a heeft een talentenjacht georganiseerd.
Wie heeft georganiseerd?

Wat is het onderwerp?

Achter elkaar treden tien leerlingen op.

Lijdend voorwerp

De meeste zinnen bevatten een persoonsvorm, een werkwoordelijk gezegde en een onderwerp.

Veel zinnen hebben ook een lijdend voorwerp.

Met het lijdend voorwerp gebeurt iets,

het 'ondergaat' wat in het gezegde staat.

wie of wat + wg + o

LIJDEND VOORWERP

Tim | graaft | een kuil.

Wat graaft Tim? Tim graaft een kuil.

lijdend voorwerp = een kuil

voorbeeld 1

ow

wwgez

LIJDEND VOORWERP

Een speler | roept | de grensrechter.

Wie roept een speler? De speler roept de grensrechter.

lijdend voorwerp = de grensrechter

voorbeeld 2

ow

wwgez

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Bruno drinkt een glas water.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Mats roept zijn vader.

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp is degene die iets ontvangt of verneemt of van wie iets wordt afgenomen. In de zin ‘De zon geeft ons energie’ is ons het meewerkend voorwerp. 

Aan of voor wie of wat + wg +o

Lieke gaf Boyan het boek (Boyan = mv)

Wat is het meewerkend voorwerp in de zin: 'Mijn vriend geeft de hond zijn eten.'

1. Mijn vriend
2. De hond
3. Zijn eten

Bijwoordelijke bepaling

Dit zijn alle zinsdelen die overblijven. Ze geven antwoord op vragen als: wanneer, waar, hoe, waarom, waardoor, waarmee. 

Opdrachten:

Aan de slag in stilte 

Hoofdstuk 2.7: 4, 6, 8, 10

Klaar? Dan werk je aan je boekopdracht