Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Hoe zorg je ervoor dat de leerstof in je langetermijngeheugen terecht komt

Grammatica?

Leerdoelen

• Je kunt het onderwerp in een zin vinden
• Je weet hoe je de persoonsvorm in een zin kunt vinden
• Je kunt het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen
• Je kunt het lijdend voorwerp vinden in een zin 
• Je kunt het meewerkend voorwerp vinden in een zin 
• Je kunt de bijwoordelijke bepaling vinden 
  

Persoonsvorm

Hoe kun je de persoonsvorm vinden? 

1. Tijdproef

Zet de zin in een andere tijd.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Ik heb een groene fiets

Hij moest zijn fietsband gaan plakken

Janneke praat heel zachtjes

Ik had een groene fiets

Hij moet zijn

fietsband gaan plakken

Janneke praatte heel zachtjes

2. Vraagproef

Maak van de zin een vraag met precies dezelfde woorden.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

Ik krijg nieuwe schoenen

Hij eet alle snoep op

Mijn vriend wil graag naar het zwembad

Krijg ik nieuwe schoenen?

Eet hij alle snoep op?

Wil mijn vriend graag naar het zwembad?

Let op:

Soms begint een vraag met een vraagwoord (wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe, …).

Een vraagwoord kan NOOIT persoonsvorm zijn.

Gebruik dan de tijdproef om de persoonsvorm te vinden.

Waar loop ik?

Wie eet alle snoep op?

Wanneer hebben jullie de les bekeken?

Waar liep ik?

Wie at alle snoep op?

Wanneer hadden jullie de les bekeken?

Welke twee manieren heb je geleerd om de persoonsvorm te vinden?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
In zijn vrije tijd gaat Kees graag crossfietsen.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Harald en Tim zijn goede vrienden.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Onze klas heeft een actie voor het goede doel georganiseerd.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waar heb jij die leuke tas gekocht?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waarom geeft de buurman een feestje?

Hoe vind je niet het onderwerp in een zin?

1. de zin in een andere tijd zetten
2. wie/wat + werkwoordelijk gezegde
3. veranderen persoonsvorm van enkelvoud naar meervoud en andersom.

ZINSDELEN

onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

Marieke schuift de deuren open.

Vraag: Wie schuift?

Antwoord: Marieke

ZINSDELEN

onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

In het bos staan veel grote bomen.

Vraag: Wat staan?

Antwoord: veel grote bomen

Welke vraag moet je stellen om
het onderwerp te vinden?

Klas EM1A heeft een talentenjacht georganiseerd.

1. Wie heeft georganiseerd?
2. Wat heeft georganiseerd?

Wat is het onderwerp?

Klas EM1A heeft een talentenjacht georganiseerd.
Wie heeft georganiseerd?

Welke vraag moet je stellen om
het onderwerp te vinden?

Achter elkaar treden tien leerlingen op.

1. Wie treden op?
2. Wat treden op?

Wat is het onderwerp?

Achter elkaar treden tien leerlingen op.
Wie treden op?

Wat is het onderwerp in de zin?

De docenten vergaderen over de rapporten.

ZINSDELEN

De meeste zinnen bevatten een persoonsvorm, een werkwoordelijk gezegde en een onderwerp.

Veel zinnen hebben ook een lijdend voorwerp.

Met het lijdend voorwerp gebeurt iets,

het 'ondergaat' wat in het gezegde staat.

LIJDEND VOORWERP

Tim | graaft | een kuil.

Wat graaft Tim? Tim graaft een kuil.

lijdend voorwerp = een kuil

voorbeeld 1

ow

wwgez

LIJDEND VOORWERP

Een speler | roept | de grensrechter.

Wie roept een speler? De speler roept de grensrechter.

lijdend voorwerp = de grensrechter

voorbeeld 2

ow

wwgez

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Bruno drinkt een glas water.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Mats roept zijn vader.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Zij pakt haar fiets uit de schuur.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Sophie doet jou de groeten.

1. Geen meewerkend voorwerp
2. jou
3. Sophie
4. de groeten

Wat is het meewerkend voorwerp?
De caissière vroeg Lancaster haar legitimatie

1. De caissière
2. Lancaster
3. legitimatie

Wat is het meewerkend voorwerp?
De uitgeputte krokodil moest zich ten slotte overgeven aan de verzorger.

1. krokodil
2. de verzorger
3. de uitgeputte krokodil
4. moest overgeven

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

wat ga jij doen? 

-test jezelf 1.4

-boekverslag 

-test jezelf 2.4 

Wederkerend werkwoord

• Bij wederkerende werkwoorden (zich verslikken, zich vergissen) zie je het onderwerp 'wederkeren' in een wederkerend voornaamwoord.
  
  
• Een wederkerend werkwoord heeft een wederkerend voornaamwoord zoals zich bij zich: zich wassen, zich vergissen, enz.
  
  

Bijv. Kleedt meneer Haaksma zich extra netjes aan op zondagmorgen?

Is zich schamen een wederkerend werkwoord?

Ze schaamt zich niet voor de rommel in haar kamer

1. Ja
2. Nee