VWO Paragraaf 4.2 Nieuwe wetenschappen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 4

De industriële revolutie

Paragraaf 4.2

De industriële samenleving

Doel

• Je kunt uitleggen hoe de wetenschap zich in de 19e eeuw ontwikkelde.

Wat is wetenschap?

Planning

• Wat weet je al?
• Lezen
• Interactieve uitleg
• Opdrachten 
• Afsluiting: check leerdoel

Lezen

• Paragraaf 4.2

Nieuwe wetenschappen

• 5 minuten
• Klaar? Maak online:

Vwo: 11, 12 en 14

Wetenschap

Filosofie	Nadenken en meningen vormen over andermans ideeën.
19e eeuwse weten-schappen	Meten, tellen, statistiek, onderzoek doen.

Nieuwe wetenschappen

Economie
Sociologie
Psychologie
Psychiatrie

Neem de tabel over in je schrift en vul de uitleg van de wetenschappen in (5 minuten).

Nieuwe wetenschappen

Economie	Studie van het maken, ruilen en verbruiken van goederen en diensten.
Sociologie
Psychologie
Psychiatrie

Nieuwe wetenschappen

Economie	Studie van het maken, ruilen en verbruiken van goederen en diensten.
Sociologie	Studie van hoe de samenleving werkt.
Psychologie
Psychiatrie

Nieuwe wetenschappen

Economie	Studie van het maken, ruilen en verbruiken van goederen en diensten.
Sociologie	Studie van hoe de samenleving werkt.
Psychologie	Studie van hoe de menselijke geest werkt.
Psychiatrie

Nieuwe wetenschappen

Economie	Studie van het maken, ruilen en verbruiken van goederen en diensten.
Sociologie	Studie van hoe de samenleving werkt.
Psychologie	Studie van hoe de menselijke geest werkt.
Psychiatrie	Studie van geestesziektes.

Voorbeeld 1

Professor Jean-Martin Charcot, een Franse arts, geeft college over ‘hysterie’. In de 19e eeuw dacht men dat dit een vorm van waanzin was waarbij vrouwen hun zelfbeheersing verloren. De flauwgevallen vrouw rechts van Charcot zou aan hysterie lijden. Tegenwoordig gebruiken wetenschappers de term ‘hysterie’ niet meer. 

(Schilderij van Pierre Brouillet, 1887.)

Voorbeeld 1

Professor Jean-Martin Charcot, een Franse arts, geeft college over ‘hysterie’. In de 19e eeuw dacht men dat dit een vorm van waanzin was waarbij vrouwen hun zelfbeheersing verloren. De flauwgevallen vrouw rechts van Charcot zou aan hysterie lijden. Tegenwoordig gebruiken wetenschappers de term ‘hysterie’ niet meer. 

(Schilderij van Pierre Brouillet, 1887.)

Psychiatrie

Voorbeeld 2

In 1904-1905 publiceerde de Duitser Max Weber zijn boek De protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme. (Ethiek is de leer van goed en kwaad.) In dit boek probeerde hij de opkomst van het kapitalisme te verklaren. Hij wees erop dat protestanten in de 16e eeuw andere waarden hadden dan katholieken. Volgens hem zagen vrome protestanten arbeid en spaarzaamheid als een plicht van God, terwijl vrome katholieken zich juist uit de wereld terugtrokken (in een klooster bijvoorbeeld). Zo kon hij begrijpen dat het kapitalisme in een protestants land (Groot-Brittannië) was begonnen.

Voorbeeld 2

In 1904-1905 publiceerde de Duitser Max Weber zijn boek De protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme. (Ethiek is de leer van goed en kwaad.) In dit boek probeerde hij de opkomst van het kapitalisme te verklaren. Hij wees erop dat protestanten in de 16e eeuw andere waarden hadden dan katholieken. Volgens hem zagen vrome protestanten arbeid en spaarzaamheid als een plicht van God, terwijl vrome katholieken zich juist uit de wereld terugtrokken (in een klooster bijvoorbeeld). Zo kon hij begrijpen dat het kapitalisme in een protestants land (Groot-Brittannië) was begonnen.

Sociologie

Voorbeeld 3

Een Amerikaanse wetenschapper schrijft:

Wanneer mensen allemaal samen iemand proberen te redden van de verdrinkingsdood, ontstaat er een gevoel van een gezamenlijke inspanning. Door het gedrag van de anderen wordt je ertoe aangezet hetzelfde te doen als zij. In zulke situaties voel je je één met alle anderen, omdat je hetzelfde reageert als zij. [...] Dit verschijnsel zie je ook terug als je kijkt naar de menselijke houding tegenover godsdienst en vaderlandslievendheid.

Voorbeeld 3

Een Amerikaanse wetenschapper schrijft:

Wanneer mensen allemaal samen iemand proberen te redden van de verdrinkingsdood, ontstaat er een gevoel van een gezamenlijke inspanning. Door het gedrag van de anderen wordt je ertoe aangezet hetzelfde te doen als zij. In zulke situaties voel je je één met alle anderen, omdat je hetzelfde reageert als zij. [...] Dit verschijnsel zie je ook terug als je kijkt naar de menselijke houding tegenover godsdienst en vaderlandslievendheid.

Psychologie + 

Sociologie 

Evolutie

• Charles Darwin (1809-1882)
• Ontwikkeling plant- en diersoorten
• Evolutietheorie

Welke uitspraak over de evolutietheorie is juist?

1. De theorie gaat over dieren en mensen, en niet over planten
2. De theorie valt niet onder biologie, maar wel onder sociologie en psychologie
3. Volgens de theorie schiep God eerst de dieren, die evolueerden tot mensen
4. Planten en dieren kunnen door toevallige variaties langzaam veranderen

Waarom was de evolutietheorie voor veel gelovigen in de 19e eeuw een schok?

Aan de slag

Lees:

• Paragraaf 4.2: Nieuwe wetenschappen

Maak (online):

• Opdracht 11, 12 en 13

Klaar: 

• Test-jezelfs van hoofstuk 4
• Verdiepingen: 4.6, 4.7 of 4.8

Je kunt uitleggen hoe de wetenschap zich in de 19e eeuw ontwikkelde.

0100

Hoe ontwikkelde de wetenschap zich in de 19e eeuw?