V4 les 16

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Nederlands

V4

Les 16

[e-mail]

Programma

Uitleg

Zelfstandig werken

Toetsbespreking

Afronding

Wat is een samenstelling?

1. Zelfstandig naamwoord + zelfstandig naamwoord
2. Wanneer je van twee woorden een nieuw woord maakt
3. Wanneer je van twee afleidingen een woord maakt
4. Bijvoeglijk naamwoord + zelfstandig naamwoord

De meervoudsvorm van lelie is lelies.

1. Waar
2. Niet waar

Verkleinwoorden eindig je alleen met -je.

1. Waar
2. Niet waar

Bijvoeglijke naamwoorden schrijf je meestal zo simpel mogelijk:
De aangebrande aardappels.

1. Waar
2. Niet waar

Uitleg [119]-[122] Samenstellingen, meervouden, verkleinwoorden, bijvoeglijke naamwoorden

Samenstellingen > schrijf je aan elkaar: alineaovergang, sciencefictionroman

• Schrijf op wat je hoort: huiswerkbegeleiding
  
• Moeilijk te lezen? Koppelteken: video-installatie
  

• Samenstellingen met een tussen-n: zn op -en (pannenkoek) of zn eindigend met een toonloze e (sjwa) (invalidenparkeerplaats)

• Samenstellingen zonder tussen-n: eerste deel > geen meervoud (tarwebrood), alleen meervoud op -s en/of -en (scorekaart - groentesoep), eerste deel werkwoord/versterkend woord (huilebalk - beresterk), niet goed herkenbaar (ruggespraak), persoon/zaak waar er maar één van is (maneschijn)
  

• Samenstellingen met tussen-s: schrijf een -s- wanneer je hem hoort (vissersboot, ook: vissersschuit) 
  

Uitleg [119]-[122] Samenstellingen, meervouden, verkleinwoorden, bijvoeglijke naamwoorden

• Meervoudsvormen van zn
  
• Eindigt op -en of -s
  

• Soms voeg je een apostrof toe (collega - collega's)
  
• Soms voeg je een trema toe (lelie - leliën)
  
• Soms dubbel meervoud op -s en -en (gedachte - gedachten/gedachtes)
  
• Woorden alleen in enkelvoud (water; plurale tantum) of meervoud (financiën; singulare tantum)
  
• Latijnse vorm (neerlandicus - neerlandici) 
  
• Woorden op -(er)ik, -es, -et + onbeklemtoonde slotlettergreep (sjwa) (gemenerik - gemeneriken) > <gumenuhrik>
  

Uitleg [119]-[122] Samenstellingen, meervouden, verkleinwoorden, bijvoeglijke naamwoorden

• Vormen van verkleinwoorden > -pje, -(e)tje, -kje, -mpje, etc.
  
• Verdubbeling bij -a, -é, -o, -u, -i (café - cafeetje)
  
• Woorden op medeklinker + -y > apostrof (baby - baby'tje)
  
• Lastige spelling (chocola - chocolaatje; koning - koninkje; karbonade - karbonaadje)
  

Uitleg [119]-[122] Samenstellingen, meervouden, verkleinwoorden, bijvoeglijke naamwoorden

Bijvoeglijk naamwoord > zegt iets over zelfstandig naamwoord

Schrijf je altijd zo kort mogelijk: de aangebrande aardappels

• Soms wel verdubbelen medeklinker, i.v.m. uitspraak (geredde skiër)
  
• Voltooid deelwoord op -en (gezouten scholfilet)
  
• Stoffen (zijden das)
  
• Moderne bn > geen uitgang (nylon jas)
  
• Bn en zn aaneengeschreven (betonnen vloer - betonvloer)
  

Zelfstandig werken

Maken 5, 6 en 7 van Spelling en Interpunctie Blok 4 Taalverzorging

Wil je meer verdieping? Maak dan Plusopdracht 8

Toetsbespreking

Tijdens het bespreken > geen vragen stellen

Heb je een vraag of een foutje ontdekt? Zet er een kruisje voor

Makkelijke vragen > ga ik snel doorheen 

Welk onderdeel bleek tijdens de toets moeilijker dan verwacht?

Van welk onderdeel dacht je van te voren dat het moeilijk zou zijn?

Wat kun je de volgende keer anders doen?

Afronding

Huiswerk: maken  5, 6 en 7 (of: Plusopdracht 8) van Blok 4 Taalverzorging

Morgen geen les i.v.m. mentorentraining

Lesdoelen:

- Aan het einde van de les weet je hoe je samenstellingen, meervouden, verkleinwoorden en bijvoeglijke naamwoorden schrijft.