5.1 Begeleiden bij voeding

• Wonen
• MBO
• Studiejaar 1

Module Wonen

5.1 Begeleiden bij voeding

Aanwezigheidsregistratie

Aanwezigheid zal door de docent geregistreerd worden. Aanwezigheid kan meerdere malen tijdens de les worden gedaan. Bij vroegtijdig verlaten van de les, zonder geldige reden, zal je op 'ongeoorloofd afwezig' staan. 

Ben je te laat? Geef dit dan door aan het einde van de les aan de docent. Dit is jouw verantwoordelijkheid. 

Programma

1. AWR
2. Terugblik
3. Lesdoelen
4. Theoretische gedeelte
5. Aan de slag
6. Afsluiting les

Deel 1: 90 min (2 x45 min)

5 min. Welkom en AWR

5 min. Energizer

4 min. lesdoelen

3 min. Programma

20 min  Uitleg en Opbouw vak

10 min  Theoretische gedeelte

20 min  Leeractiviteit 2

10 min Lesdoelen check

3 minuten afsluiting les

80 min. totaal

Terugblik

Elke les staan we stil bij wat we de vorige les hebben besproken. 

- Heb jij nog vragen over de vorige les?

- Wat is je bijgebleven van de vorige les?

Uit welke 9 stappen bestaat het wasproces ?

Het wasproces bestaat uit de volgende stappen:

1. Vuile was verzamelen en op een passende plaats opslaan.
2. Vuile was sorteren.
3. Voorbehandelen van vlekken of extreem vervuilde was.
4. Wassen, machinaal of met de hand.
5. Drogen in de wasdroger of aan een waslijn/wasrek.
6. Herstellen van wasgoed dat kapot is en kan worden gerepareerd.
7. Zo nodig wasgoed strijken met een strijkijzer of strijkmachine.
8. Wasgoed vouwen.
9. Wasgoed opruimen.

Hoe draag je zorg voor een schone slaapkamer, geef per kopje minimaal één handeling.
ELKE DAG: EENS PER WEEK:

EENS PER MAAND: EENS PER JAAR:

Elke dag

Doe het raam flink wijd open en ventileer. Dat ruikt niet alleen fijn, die frisse lucht, je slaapt ook stukken beter als de kamer goed gelucht is.

Sla het dekbed terug en laat zo het beddengoed en matras eerst een half uurtje luchten. Ieder mens verliest transpiratievocht, vaak een halve liter of meer per nacht. Dat moet ook allemaal weer verdampen. Als het mooi droog weer is, kun je het dekbed zelfs een tijdje uit het raam hangen om te luchten.

Maak daarna je bed op. Heb je je dekbed niet kunnen luchten? Sla het dan na het opmaken terug. Zo kunnen het matras en beddengoed beter ademen.

Ruim losse spullen zoals sieraden, tijdschriften, make-upartikelen of kleding op waar ze horen.

Eens per week of twee weken op een vaste dag

Verschoon het bed. Was het beddengoed op 60°C, daar kan huisstofmijt niet tegen.

Neem stof af van alle horizontale oppervlakken zoals kastjes en bijzettafeltjes, evenals van alle losse dingen als fotolijstjes of een televisie.

Neem de deurknoppen en lichtknopjes af met een vochtig schoonmaakdoek.

Maak het bed weer op met fris beddengoed.

Maak de vloer schoon, nadat je het bed weer heb opgemaakt. Harde vloeren kun je stofwissen met een statisch doekje, ook onder het bed. Tapijt stofzuig je. Huisstofmijt gaat in stof zitten en in huidschilfers, stof moet je dus grondig verwijderen.

Extra’s eens per maand

Doe ook de molton in de was.

Maak goed onder en achter het bed schoon, verschuif het wat als dat kan.

Stof de plinten af met een (vochtig) weggooidoekje, anders dwarrelt het zo weer rond.

Is de matras al wat ouder? Dan moet je die eens per maand dubbel keren: het hoofdeind wordt voeteneind, de bovenkant gaat naar onder. Zo slijt hij regelmatiger. Bij nieuwere moderne matrassen is dit niet meer nodig.

Kun je de lampenkap reinigen? Stofzuig de kap en maak de hele lamp schoon met een vochtig doekje.

Heb je een laminaatvloer of andere vloer die gedweild kan worden? Doe dat dan zeker eens per maand.

Eens per jaar

Maak je matras schoon met de stofzuiger.

Ligt er een matrasbeschermer op bed, was die dan of laat hem reinigen.

Was je dekbed of laat het reinigen, kijk op de wasvoorschriften. Sommige dekbedden kun je zelf in de machine wassen. Passen ze in de droger? Zet deze dan op een lage temperatuur en doe er tennisballen bij, dan wordt het dons goed opgeschud.

Maak het beddenframe schoon, hiervoor moet je de matras eraf tillen of op de andere bedhelft leggen. Je zult versteld staan van alle stof dat je aantreft. Een boxspring reinig je met een doek en een borstel.

Kijk ook omhoog naar het plafond, is dat vrij van stof en spinnenwebben?

Was zo nodig de gordijnen en vitrage. Lamellen kun je schoonmaken met een sopje van allesreiniger en twee washandjes om je handen.

Lap de ramen extra goed, neem ook de kozijnen mee.

Lesdoelen

• Je kent de HACCP-regels.
  
• Je kent de Schijf van Vijf.
  
• Je benoemt welke voedingsstoffen er zijn en wat hun functie is.
  
• Je benoemt welke voedingsmiddelen horen bij specifieke voedingsbehoeften van de cliënt.
  
• Je kunt de juiste bewaartechnieken voor voedingsmiddelen toepassen.
  
• Je hebt kennis van de meest voorkomende diëten.
  
• Je weet wat het verschil is tussen een voedselintolerantie en een voedselallergie.
  
• Je kunt rekening houden met de wensen en behoeften van de cliënt op het gebied van voedingsbehoeften.
  
• Je weet op welke manier je voeding kunt bereiden voor een cliënt met kauw- en slikproblematiek.
  
• Je weet op welke manier sfeerbeleving van invloed kan zijn op het eetgedrag van de cliënt.

Om de cliënt op een juiste wijze te kunnen ondersteunen bij zijn voedingskeuzes, heb je kennis nodig. Je moet weten wat gezonde voeding is voor het bereiden van een gebalanceerde maaltijd. Je houdt daarbij niet alleen rekening met de wensen en behoeften van de cliënt. Je zorgt er ook voor dat de maaltijd een bijdrage kan leveren aan herstel of het in stand houden van de gezondheid.

 Gezond eten

Gezonde voeding levert een belangrijke bijdrage als het gaat om gezond zijn en gezond blijven. Het percentage overgewicht bij volwassenen neemt de laatste jaren toe. Met deze toename zijn er ook steeds meer gezondheidsklachten die een relatie hebben met het overgewicht. Ook ziekten als diabetes type 2 en hart- en vaatziekten kunnen voorkomen worden door een gezonde leefstijl. Het bereiden van een gezonde, maar bovenal gebalanceerde maaltijd is dan ook belangrijk in het gezond blijven en gezond worden. Voor jou als begeleider is het van belang dat je weet welke voedingsmiddelen passen in een gevarieerd en gezond eetpatroon, zodat je de cliënt kunt ondersteunen en hem kunt adviseren in het maken van de juiste keuzes die passen bij de specifieke situatie van de cliënt.

De Schijf van Vijf

De verschillende vlakken in de Schijf van Vijf

De grootte van de verschillende vlakken laat zien dat je van de ene groep meer per dag moet gebruiken dan van een andere groep.

• Vak 1: Dranken
• Vak 2: Groente en fruit
• Vak 3: Vetten en oliën
• Vak 4: Zuivel, vlees(waren), vis, ei en vleesvervangers
• Vak 5: Brood, (ontbijt)granen, aardappelen, rijst, pasta en peulvruchten

Gewicht

Het hebben van een gezond gewicht is belangrijk in het voorkomen van hart- en vaatziekten, galstenen, hoge bloeddruk, gewrichtsklachten en zelfs bepaalde soorten kanker.

BMI - Body Mass Index

De Body Mass Index (BMI) laat iemand zien of er sprake is van een gezond gewicht in verhouding tot lichaamslengte. De BMI kan berekend worden voor iedereen vanaf 2 jaar, maar is minder geschikt voor gespierde personen en zwangere vrouwen. Met behulp van een formule kan de BMI berekend worden:

BMI = Gewicht ÷ (lengte × lengte)

Er bestaat een indeling van wat een te laag BMI, een gezond BMI en een te hoog BMI is:

• ondergewicht: BMI = < 18,5
• gezond gewicht: BMI = 18,5-25
• overgewicht: BMI = 25-30
• ernstig overgewicht: BMI = 30-35
• extreme obesitas: BMI = > 35.

Deze getallen gelden voor volwassenen tot 65 jaar. Voor ouderen geldt dat een BMI kleiner dan 20 betekent dat er sprake is van ondergewicht.

Voedingsstoffen en hun functie

Alles wat je eet of drinkt, noemt men voeding. Je kunt hierbij onderscheid maken tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen. Je lichaam heeft voedingstoffen nodig om goed te kunnen functioneren.

Voedingsmiddelen

Voedingsmiddelen noemt men ook wel levensmiddelen. Het zijn de producten die je kunt kopen en gebruiken. Het zijn alle etenswaren die geschikt zijn voor menselijke consumptie. Denk hierbij aan bijvoorbeeld brood, vlees, kaas of vruchten.

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen zijn de bestanddelen van voedingsmiddelen, zoals eiwitten, vetten, koolhydraten, vitaminen en mineralen. Het lichaam heeft deze stoffen nodig voor:

• energie
• groei
• het bouwen en repareren van weefsels
• de werking van het immuunsysteem
• het reguleren van een goede stofwisseling.

Er zijn twee soorten voedingsstoffen:

essentiële voedingsstoffen

Dit zijn stoffen die niet of onvoldoende door het lichaam zelf kunnen worden gemaakt. Deze voedingsstoffen moeten van buitenaf worden ingenomen, bijvoorbeeld door het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Voorbeelden van essentiële voedingsstoffen zijn vitamines en mineralen.

niet-essentiële voedingsstoffen

Deze stoffen kunnen voldoende worden gemaakt door het lichaam. Ze kunnen ook worden gevonden in sommige voedingsmiddelen. Voorbeeld hiervan zijn bepaalde aminozuren.

De essentiële en niet-essentiële voedingsstoffen zijn voor een normale stofwisseling even belangrijk. Het is dus niet zo dat essentiële voedingsstoffen belangrijker zijn voor het lichaam dan niet-essentiële.

In voedingsstoffen zitten bouwstoffen, regulerende stoffen en energieleverende stoffen:

bouwstoffen

Deze stoffen zijn belangrijk voor de groei en het onderhoud van je lichaam. Ze zijn belangrijk bij de vervanging van cellen en de aanmaak van botten.

regulerende stoffen

Voor een goed verloop van processen in het lichaam heb je regulerende stoffen nodig. Regulerende stoffen hebben positieve invloed op de spijsvertering en het voorkomen van ziektes. Men noemt deze stoffen dan ook wel eens beschermende stoffen.

energieleverende stoffen

Deze stoffen noemt men ook wel brandstoffen. Ze geven het lichaam energie die je nodig hebt voor het samentrekken van spieren of om je lichaam op temperatuur te houden.

Havermout

Bananen

Eieren

Vis

Water

Eiwitten

Eiwitten zijn noodzakelijk voor de opbouw van cellen en stoffen in het bloed. Daarnaast worden ze gebruikt in het steunweefsel. De eiwitten die overblijven en dus niet worden gebruikt voor deze processen dienen als brandstof. In principe zijn eiwitten te vinden in alle onbewerkte plantaardige producten. Denk aan peulvruchten, groente, fruit, noten, zaden en granen. Een eiwittekort komt om die reden dan ook bijna niet voor. Ook dierlijke producten als ei, vlees en zuivel staan bekend om hun eiwitten, maar de eiwitten uit dierlijke producten zijn minder gezond dan plantaardige eiwitten.

Dierlijke bronnen van eiwit zijn vlees, vis, gevogelte, melk (producten), kaas en eieren.

Plantaardige bronnen van eiwit zijn brood, rijst, pasta, peulvruchten, noten en paddenstoelen.

Koolhydraten

Koolhydraten worden gebruikt voor opslag van energie in de lever en spieren. Ze kunnen worden gebruikt als energiebron bij zware arbeid. Je lichaam haalt deze energie het gemakkelijkst uit koolhydraten. Koolhydraten zijn vooral te vinden in tarweproducten, rijst en aardappelen.

10 producten met veel koolhydraten:

 Havermout

 Rijst

 Pasta

Quinoa

Aardappels

Brood

Brinta

Bananen

Zoete aardappel

Vetten

Vetten worden met name gebruikt voor het vrijmaken van energie. Het teveel aan vetten wordt opgeslagen in het bindweefsel en het gele beenmerg. Een teveel aan verzadigde vetzuren, vooral in dierlijk vet, kan problemen met de bloedsomloop veroorzaken, zoals vernauwing van de bloedvaten door ophoping van cholesterol.

Vitamines en mineralen

Voor een goede gezondheid, groei en ontwikkeling is het van belang dat je voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt. Men noemt deze stoffen ook wel regulerende stoffen.

Voedingssupplementen

Voedingssupplementen zijn producten in de vorm van pillen, poeders, druppels, capsules of drankjes en bedoeld als aanvulling op de dagelijkse voeding. Het zijn geen geregistreerde geneesmiddelen. De meningen over het gebruik van deze supplementen lopen nogal uiteen. De meeste mensen hebben geen voedingssupplementen nodig, want ze krijgen al voldoende voedingsstoffen binnen door gevarieerd te eten. Alleen speciale groepen die extra voedingsstoffen nodig hebben, zoals jonge kinderen (vitamine D), ouderen (vitamine D) en zwangere vrouwen (foliumzuur en vitamine D), hebben baat bij het gebruik van voedingssupplementen.

Aan de slag

Huiswerk

Boek: Methodisch begeleiden

Thema 16, begeleiden bij voeding

Opdracht 1 t/m 12

wat heb jij vandaag geleerd?

Hoe vond je deze les?

😒🙁😐🙂😃