Skiednis 1

• Frysk
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 1

Skiednis 1

Fryske skiednis

Werom yn it ferline

2024 -- dyn geboartejier? -- grutte útfinings (mobile telefoan - ynternet - telefyzje) -- wat wie der oars yn de tiid dat dyn âlders lyts wiene? -- wrâldoarloch 2e/1e -- bou fan de âfslútdyk

Wat is skiednis?

Alles wat er in het verleden gebeurd is!

Lang geleden, of nog niet zo lang geleden.

Maar.... wat is lang???

Sykje op:
1. yn wat jier hawwe wy de euro krigen?
2. yn wat jier is de mobile telefoan kaam?
3. yn wat jier is de ôfslútdyk bout?

Wannear wiene de Midsiuwen?

Nu gaan we even kijken wat je nog allemaal weet over de tijd dat er in Friesland terpen waren.

Fryslân terpenland (vanaf ong. 3000 jaar geleden)

In het noorden van onze provincie zijn veel ................... te vinden. De eerste terpen werden gebouwd 600 voor Christus en de terpen waren tot het jaar 1000 belangrijk om te ........................... Daarna werden er ......................... aangelegd en hadden de mensen de terp niet meer nodig. 

Opgravingen laten zien dat er ook veel rijkdom was in ons terpengebied. In Wijnaldum is een prachtige ...................  gevonden, dat is een mantelspeld. Echt bewijs dat hier een .................   gewoond heeft is nog nooit gevonden.

koning

fibula

overleven

zeedijken

terpen

Einde van de terpentijd

Rond het jaar 1000 beginnen de mensen .................... aan te leggen. De terpen zijn niet meer nodig. Rond 1850 beginnen de mensen de terpen ..................... De grond is erg vruchtbaar en wordt naar plekken gebracht waar de grond ............. is, niet zo vruchtbaar. 

Er komt van alles tevoorschijn uit de grond; gereedschap, muntstukken en soms stukken van een boerderij. In Wijnaldum wordt een ............. gevonden. Dat is een ....................... die koningen ook wel droegen. Ook vonden ze daar een matrijs van een goudsmid.

Fryslân heeft 2 koningen gehad, Aldgilles en ................. Zij woonden in Dorestad (Wijk bij Duurstede) vlakbij Utrecht.

arm

mantelspeld

af te graven

fibula

zeedijken

Redbad

De terp

Vroeger lag in het midden van een terp een .........................  Om de waterkom heen werden de boerderijen gebouwd. In de vorm van een .......................

Na de aanleg van de zeedijken was deze waterkom niet meer nodig. Wel werd het Christendom steeds belangrijker. Op de plek van de waterkom gingen de mensen een ....................  bouwen.

In heel veel dorpen in Friesland is de kerk nog altijd het ................... van het dorp. 

kerk

waterkom

cirkel

midden

Op de eerste terpen was in het midden een.........

1. waterkom
2. waterput
3. kerk
4. plein

De mensen maakten een terp van........

1. stenen en modder
2. mest en zoden
3. hout en stenen
4. zand en stenen

Waarom zijn de mensen gestopt met het maken van terpen?

1. de strandwallen waren hoog genoeg
2. ze gingen ergens anders wonen
3. ze maakten zeedijken
4. het was teveel werk

Rûn it jier 700

Onder koning Redbad (Roodbaard) zag Friesland er ongeveer zo uit.

Hoe seach Fryslân der earder út?

De Middelsee verdeelde Friesland in twee delen. Tussen 1200 en 1300 is dit grotendeels dichtgeslibt.

Namen van plaatsen herinneren er soms nog aan: Nijlân bijvoorbeeld.

Yn de njoggende iuw wiene de Friezen foaral keaplui op see.

Maar.... niet iedereen wilde betalen voor de handel.

De Noormannen bijvoorbeeld

Maak een tijdlijn van je eigen leven.
Je mag dat als plaatje doen
en die toevoegen
Ik heb er één in Canva gemaakt. Je mag ook foto's erbij doen
Tekenen op papier kan natuurlijk ook.