9.2-2 Stamboomonderzoek 5H 2021

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H9: Erfelijkheid

H09: Erfelijkheid

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 9.2: Stamboomonderzoek

Doel en begrippen 9.2 

Je leert welke verschillende vormen van overerving er zijn.

Multipele allelen, co-dominantie.

Je leert uit een stamboom af te leiden hoe een bepaalde eigenschap overerft.

Multipele allelen

Voor sommige eigenschappen zijn er meer dan 2 allelen: multipele allelen.

Er kan dan ook sprake zijn van co-dominantie van 2 van de drie allelen, de ander is dan recessief.

Verschil tussen intermediair en co-dominatie?

Bij internediair is het géén recessief allel, bij co-dominantie wel.

Co-dominante overerving

Belangrijk voorbeeld: bloedgroepen.

Notatie:

IA, IB, i

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep nul

Co-dominante overerving

Als een man met bloedgroep A en een vrouw met bloedgroep B een kind hebben met bloedgroep O, hoe groot is dan de kans dat een tweede kind eveneens bloedgroep O zal hebben?

Stamboom

In een stamboom let je goed op de legenda.

           

            Man

            Vrouw

Stamboom

Om te zoeken naar welk allel dominant is:

Ga op zoek naar een kind met een afwijkend fenotype dan de ouders.

Je weet dan de genotypes van ouders (Aa) en kind (aa).

Oefenvraag

Stamboom X-chromosomaal

Een jongen erft altijd het X chromosoom van moeder én bij hem geldt fenotype = genotype

Een meisje erft altijd het X chromosoom van vader. Heeft de vader het dominante fenotype dan alle dochters ook.

Stamboom X-chromosomaal

Hieronder staat een stamboom. De personen die met grijs aangegeven zijn, hebben een
ziekte. De rode personen zijn gezond. De ziekte wordt veroorzaakt door één gen dat X-chromosomaal is. Vrouw 7 is in verwachting van kind 11. De baby blijkt een meisje te zijn. 

Hoe groot is de kans dat meisje 11 de ziekte heeft?

Oefenvraag

Opdrachten

Maak de opdrachten 4 t/m 9 in de les.

Doel en begrippen 9.2 

Je hebt geleerd uit een stamboom af te leiden hoe een bepaalde eigenschap overerft.

Huiswerk

Maak opdrachten 4 t/m 9 van 9.2 in de online methode