Interculturele contacten

• Geschiedenis
• Hoger onderwijs

Interculturele contacten 

Brittannia rules the waves

Scramble for Africa

De eeuw van de vernedering

De Congo-Vrijstaat

Het koninkrijk van de Yeke 

Brittanna rules the waves 

Modern imperialisme

Zet de stappen van kolonisatie en dekolonisatie in de juiste volgorde

Eeuw	Antwoord
16e eeuw
17e eeuw
18e eeuw
19e eeuw
20e eeuw

Dekolonisatie

Kolonisatie

Modern imperialisme

Ontdekkingsreizen

Uitbreiden slavenhandel op plantages

Begrippen 

Kolonisatie = het vestigen van een deel van de bevolking in een landstreek die nog niet door die bevolking werd bewoond. 

Kolonialisme = manier van denken die ontstaat in landen die koloniseren of gekoloniseerd worden. 

kolonisatie 

Imperialisme 

handelspost

slavernij

Kustgebieden

macht en aanzien

nationalisme 

superioriteits

gevoel

eerste golf Europese kolonisatie

 1500 - 1850

Handelsnederzettingen aan de kust

Economische motieven: Verhandelen van goederen 

(specerijen, slaven (!), textiel, ...)

vooral in Amerika

tweede golf Europese kolonisatie 

 1850 - 1950

Grote gebieden, niet enkel kust

Intensieve controle 

(bestuur, grondstoffen, handel, ...)

ook politieke, culturele en sociale motieven

vooral in Afrika en Azië

De koloniale grootmachten van de 19de eeuw: 

GB

FR

DU

BE

NL

Burundi

Kenia

Rep. Congo

Zuid-Afrika

India

Congo

Indonesië

Algerije

Rwanda

Canada

Tunesië

Waar ligt Congo? 

Congo

1583-1783: Eerste Britse Rijk -> Amerika

1783-19...: Tweede Britse Rijk -> Azië, Oceanië en Afrika

Wat was de eerste Britse kolonie in Noord- Amerika?

1. Carolina
2. Virginia
3. New York
4. Pennsylvania

Kaart met Britse koloniën in Amerika

• 1497 John Cabot komt  (vermoedelijk) als eerste Brit in Noord-Amerika
• 1585 Eerste Engelse kolonie (roanoka)
• Virginia eerste blijvende kolonie
• Spanje beheerst grote delen Amerika
  
• Slechts de helft van kolonisten overleefd het eerste jaar.

1585

Eerste engelse kolonie in Noord-Amerika, deze kolonie was gevestigd op het eiland Roanoke. Dit ligt voor de kust van de staat North-Carolina. De kolonisten hielden het hier slechts enkele jaren vol. De eerste permanente vestiging was Virginia.

1607

Eerste permanente kolonie in Noord-Amerika

Redenen om te koloniseren

Redenen voor de staat:

• Handige ligging om gebieden van het vijandige Spanje te kunnen aanvallen
• Rijkdom en macht van het Britse Rijk vergroten

Redenen voor de kolonisten:

• Vluchten voor religieuze vervolging in thuisland
• 'Land van de onbegrensde mogelijkheden' mensen konden landbouwgrond b.v. makkelijker bemachtigen. En edelmetalen zoals goud en zilver, en rijkdommen van plantages

Pilgrim Fathers

Engeland in de 17e eeuw

• Anglicaanse kerk 
• Koning hoofd van de kerk
• geen ruimte voor andersdenkenden

Gevolgen van de komst van de Europeanen voor de inheemse bevolking:

Aanvankelijk positief:

- handel

- bongenootschappen

Later negatief:

- Strijd om grond

- Massale sterfte door komst Europese ziektes

1776: 

Wat gebeurt hier? 

Onafhankelijkheid

- Verzet tegen de Britten vanwege hoge belastingen.  

- De 13 koloniën verklaarden hun onafhankelijkheid van Groot-Brittannië in 1776, waarop de Amerikaanse onafhankelijkheid begon. 

-In 1783 erkende de Britten de onafhankelijkheid.

Tweede Britse Rijk

Oorzaken: 

- Grootste vloot (Trafalgar!)

- Industriële Revolutie

==> voorsprong en monopolie

- Azië: India

- Vanaf 1880: Afrika 

==> colonial overstretch ==> dekolonisatie 

EIC

• East India Company
• 1600
• Opgericht door Britse koningin Elizabeth

De Industriële revolutie is een oorzaak van het Modern-Imperialisme.

- Vul het oorzaak-gevolg schema in.

industriële revolutie 

Grondstoffen nodig

Modern-Imperialisme

Koloniseren Afrika/ Azië

Grotere afzetmarkt + Grondstoffen

factorij 

Factorij

Uitbreiding EIC en Britse invloed

1797

1840

1857

Brits bestuur

De macht was in handen van een kleine groep Britten.

Deze kleine groep Britse officieren maakten gebruik van het inheemse bestuur 

Tweede Britse Rijk

Oorzaken: 

- Grootste vloot (Trafalgar!)

- Industriële Revolutie

==> voorsprong en monopolie

- Azië: India

- Vanaf 1880: Afrika 

==> colonial overstretch ==> dekolonisatie 

De klassieke wereldwonderen

2.  Kolossus van Rhodos

De Kolossus van Rhodos was een van de zeven klassieke wereldwonderen. Volgens legendes stond het beeld in Griekenland, op het eiland Rhodos. Het was een bronzen beeld van de Griekse zonnegod: Helios. De Kolossus van Rhodos is alleen bekend uit oude teksten. Het is dus door ons niet gezien. Het zou via een aardbeving 

zijn vernield tussen 227 v. Chr tot 224 v. Chr. 

Er is nooit meer iets terug gevonden.

De Conferentie van Berlijn

Conferentie van Berlijn 

 1884-1885

Afspraken over verdeling van Afrika

- kolonie goed beheren

- vrije handel

- beschermen tegen slavenhandel

Na de conferentie in Berlijn

White man's burden

Een gedicht van de Engelse dichter en schrijver Rudyard Kipling (1899)

Take up the White Man's burden—

Send forth the best ye breed—

Go bind your sons to exile

To serve your captives' need;

To wait in heavy harness,

On fluttered folk and wild—

Your new-caught, sullen peoples,

Half-devil and half-child.

''White mans burden''

Waardoor konden Westerse landen zo betrekkelijk eenvoudig deze immense rijken innemen?

 

1. De transportrevolutie versterkte de koloniale expansie.
2. De industrialisatie leverde een militair overwicht op.
3. Men maakte handig gebruik van de inheemse bevolking bij het besturen van deze gebieden.  

Een plaat uit 1850

Een aantal verschillende 'mensenrassen'. 

De hoogste rassen waren het verst ontwikkeld.

De wilde, onbeschaafde Afrikaan staat helemaal onderaan. 

Mensentuin

Mensentuin

"België geniet de twijfelachtige eer de allerlaatste 'mensentuin', de koloniale variant van de dierentuin, te hebben georganiseerd. Op de Wereldtentoonstelling in 1958 konden bezoekers zich vergapen aan mensen die uit Congo kwamen." 

==> Archief Onderwijs 

Neokolonialisme 

 Neokolonialisme is een situatie waarbij de voormalige kolonies politiek formeel

wel onafhankelijk zijn geworden, maar eigenlijk geen gelijken zijn, en zeker in

economisch opzicht afhankelijk blijven van hun voormalige metropool en van het

Westen in het algemeen. 

=>  ongelijke machtsverhoudingen op economisch en politiek vlak blijven   bestaan

=> geen echte onafhankelijkheid. 

   Sleep het woord CHINA naar de juiste plek op de kaart. 

China

China

Vietnam

Cambodja

Thailand

Indonesië

Wat is de hoofdstad van China?

1. Shanghai
2. Hong Kong
3. Beijing
4. Pekingeend

China: hoeveel inwoners heeft China?

1. 1,4 miljard
2. 600 miljoen
3. 2 miljard
4. 1,25 miljard

Welke Europeaan 'ontdekte' China in de 15e eeuw?

1. Christoffel Columbus
2. Marco Polo
3. Vasco da Gama
4. Abel Tasman

Hoe noemde China zichzelf rond 1500?

1. Rijk van het Midden
2. Gewoon China
3. Volksrepubliek China
4. Aziatische Keizerrijk

Wat was GEEN overheersende godsdienst in het Oude China

1. Boedhisme
2. Confucianisme
3. Shintoïsme
4. Taoïsme

Welke gebergte heb je in China?

1. Andes
2. Alpen
3. Himalaya
4. Oeral

Wat waren de vier grote uitvindingen van China?

1. papier, bril, buskruit, kompas
2. Papier, buskruit, drukpers, windmolen
3. papier, buskruit, drukpers, kompas
4. Bril, buskruit, drukpers, watermolen

Waar zijn er al maanden massaprotesten aan de gang tegen de inmenging van China?

1. Tibet
2. Hongkong
3. Mongolië
4. Zuid-Korea

Welke is de Chinese vlag?

1. 
2. 
3. 
4. 

Cultuurvermenging

Culturen vermengen zich waarbij elementen van beide culturen blijven behouden. Resultaat is een "nieuwe" cultuur

= gelijkwaardigheid

Cultuurdominantie 

een cultuur wordt gedomineerd door andere cultuur waarbij eigenheid van de gedomineerde cultuur verdwijnt of zelfs verboden wordt.

= ongelijkwaardigheid

=> bij kolonisatie door W. Europa

China: cultuurvermenging + dominantie 

Eeuw van Vernedering (1839-1949):

 periode van dominantie door het Westen tegen wil en dank

De Qing Dynastie

• Mandarijnen
• overwegend agrarische samenleving, boeren rechteloos
• Gezag keizer gebaseerd op Confucianisme: onderdelen:
• - 'Zoon des Hemels' 
• -  vaste ordening > harmonieuze samenleving

Opium, o opium

• 19e eeuw: honger, opstanden, geen modernisering
• Britten gaan opium China binnen smokkelen
• Raakt verboden, corruptie staat het toe
• Keizer grijpt in en vernietigt kisten opium
• Eerste Opiumoorlog. Chinezen kansloos (wetenschappelijke revolutie én industriële revolutie).
  

25% van de mannelijke bevolking verslaafd => hele maatschappij ontwricht

Opiumverslaafde rond 1890 (!)

Bron: W. Schmitz (uitg.) China, 100 Bilder, 100 Fakten, Keulen z.j., p. 131

China wil van de opium af en laat deze verbranden.

Reactie China 

• vernietigen opiumvoorraden 
• straffen opiumsmokkelaars

=> kettingreactie tussen Chinezen en Britten 

=> Britten grijpen militair in 

= EERSTE OPIUMOORLOG 

Gevolgen Eerste Opiumoorlog 

Gezichtsverlies Qingdynastie

Verdrag van Nanking (1842)

• Hongkong permanente basis Engeland
• Engelse koning gelijkwaardig aan Chinese Keizer
• Extraterriorialiteit (Engelsen vallen onder Engelse rechtspraak)

Ongelijke verdragen

Tweede Opiumoorlog (1856-1860)

....weer dikke nederlaag China

Gevolgen:

• Nieuwe verdragshavens 
• Toegang voor alle Europese landen 
• Yangtze-rivier vrij toegankelijk
• Christendom toelaten
• schadevergoeding

Bokseropstand (1900-1901)

• Conservatieve Chinezen tegen moderniseringen Keizer 
• Steun van keizerin Cixi
• Anti-westers gevoelens, wantrouwen tegen missionarissen
• Tegen cultuurdominantie van het Westen 

=> vermoorden buitenlanders en  "collaborerende" Chinezen

Internationale troepenmacht slaat opstand neer = Achtlandenalliantie

Revolutie

Kindkeizer Puyi (3 jaar), onder regentschap.

Onrust in land versterkte

=> 1911: revolutie 

=> Einde van het keizerrijk

=> Burgeroorlog 

Sun Yat-Sen

Sticht republiek China 

leider van Nationalistische partij of Kwomingtang

Yuan Shikai

Had de werkelijke macht in handen

Land viel uiteen in kleine gebieden: warlords.

Land niet onder centraal onder controle, geen einde buitenlandse inmenging.

Vele hongersnoden, vele doden.

WO I en begin Interbellum

• Na WOI in Europa krijgt China niks, weer een vernedering (en niet eerlijk)
• 4 Mei beweging: studentprotesten voor modernisering.
• Eisten gelijkheid en een herverdeling van welvaart.
• voorloper Communistische Partij

=> burgeroorlog

Mao Zedong

Voorzitter van de Chinese Communistische Partij (1935-1976) en staatshoofd van de Volksrepubliek China (1949-1976).

Tsjang Kai-sjek

vanaf 1925

leider Kwomintang

nationalistisch

Tweede Chinees-Japanse oorlog (WOII)

1937-1945

1931 - Japan bezet Mantsjoerije

Nationalisten en communisten sluiten wapenstilstand in strijd tegen Japan 

Nanking Massacre ('37-'38)

John Rabe

Duitse Nazi die duizenden Chinezen verborg in zijn cementfabriek. 

Mao roept de Volksrepubliek uit 1949

Dong Xiwen

Communisten 

Mao Zedong

Volksrepubliek China

Nationalisten 

Tsjang Kai Tsjek 

Republiek China 

"De grote wederopstanding van de Chinese natie kan pas voltooid zijn als Taiwan weer onder de vleugels van Peking is gebracht, desnoods met geweld"

Xi Jinping op het partijcongres 

(oktober 2022)

De Conferentie van Berlijn

1. Stond onder leiding van Engeland
2. stond onder leiding van Wilhelm II
3. werd in 1898 georganiseerd
4. werd georganiseerd door Bismarck

Tijdens de conferentie van Berlijn werd

1. Afrika verdeeld onder West-Europese landen
2. De alliantiepolitiek van Bismarck bedacht
3. Het Duitse keizerrijk uitgeroepen
4. De overgave van Frankrijk besproken

Kenmerken Modern Imperialisme

1. Periode 1870-1900 in Amerika
2. Periode 1870-1970 in Azië en Afrika
3. Periode 1870-1900 in Azië en Afrika
4. Periode 1870-1900 in Azië en Australië

Modern Imperialisme was de machtsuitbreiding van de West-Europese landen op koloniën in Afrika en Azië in de 19e eeuw. Waarom had dit te maken met de Industriële Revolutie in Europa?

1. Omdat er door de I.R. betere wapens werden gemaakt in Europa waarmee ze makkelijk gebieden konden veroveren.
2. Omdat er door de I.R. stoomboten waren uitgevonden die ervoor zorgden dat er meer Europese soldaten snel naar Azië en Afrika konden.
3. Omdat er door de I.R. behoefte was aan grondstoffen voor de Europese fabrieken, zoals olie, rubber en ruwe katoen. Daarom wilden de Europeanen die gebieden veroveren.
4. Omdat er door I.R. behoefte was aan een afzetmarkt voor hun producten. Daarom wilden de Europeanen die gebieden innemen zodat ze hun producten daar konden verkopen.

Leopold I

Leopold II

Leopold III

Albert I

Albert II

Filip I

Boudewijn

Vraag 6

In de 19de eeuw zijn Europeanen verrast door de schitterende steden die ze in bijvoorbeeld het binnenland van Mali zien. Met welk begrip kun je verklaren dat de Europeanen verrast zijn?

1. Exploitatie
2. Kolonisatie
3. Modern imperialisme
4. Superioriteitsdenken

Tijdlijn

• 1885: Conferentie van Berlijn
• 1885-1908: Congo-Vrijstaat onder koning Leopold II
• 1908-1960: Congo onder de Belgische regering
• 1960: Onafhankelijkheid van Congo

Leopold I: Santo Tomas de Castilla

1876: Internationale Vereniging tot Verkenning en Beschaving van Midden-Afrika.

-> wetenschappelijke doeleinden

-> Stanley

Stanley's routes (jaren 1870-1880)

1881: Leopoldstad (vanaf 1966 Kinshasa)

1885: Conferentie van Berlijn

Drie beloftes van Leopold II

1. Beschaving te brengen;
2. De slavenhandel te stoppen;
3. Een vrijhandelszone te installeren: andere landen mochten er vrij komen handelen.
   

==> Congo-Vrijstaat

Afrika-museum

Jubelpark

Koninklijk Paleis

Koninklijke serres, Brussel

Koninklijke serres, Brussel