Wonen in Nederland 2.2 (On)beheersbare rivieren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Aan het eind van deze les

kun je de kenmerken noemen van het Nederlandse rivierenprofiel

Hoe ziet het gebied rondom een Nederlandse rivier er uit?

Dwarsprofiel van een rivier

Wat is het binnendijkse gebied en wat het buitendijkse gebied?

Verval en verhang

Verval: hoogteverschil tussen twee plaatsen langs een rivier.

Verval heeft invloed op de stroomsnelheid. -> Grote hoogteverschillen -> veel erosie. -> In de benedenloop stroomt de rivier trager waardoor er veel materiaal afgezet kan worden (sedimentatie).

Verhang: verval per kilometer. -> Niet overal langs een rivier gelijk. Het verhang van de Rijn is in het hooggebergte in Zwitserland 35 m/km, tegenover 0,08 m/km (= slechts 8 cm/km) in het vlakke Nederland.

Berekenen

Verval: hoogteverschil tussen 2 plaatsen aan een rivier (aflezen van een figuur). Is in meters. 

Verhang: verval/aantal kilometers tussen die plaatsen. Wordt aangegeven als m/km. (meter per kilometer)

Oefenen: maak opdracht 4 (blz. 57)

Debiet

Hoeveelheid water die per seconde op een bepaald punt door een rivier of beek stroomt, uitgedrukt in m3. 

Wat heeft invloed op het debiet van een rivier?

1. Wat voor soort rivier is de Maas?
2. Wanneer is het debiet van de Maas het hoogst: in de zomer of de winter? Leg uit.

Regiem

Jaarlijkse schommelingen in de waterafvoer van een rivier of beek.

Regiem: afhankelijk van 4 factoren

1. Klimaatomstandigheden

2. Aanvoer van smeltwater en/of regenwater

3. Eigenschappen van het stroomgebied

4. Ingrepen van de mens

Wat voor gevolgen hebben klimaatverandering, de zeespiegelstijging en bodemdaling voor de afvoer van de Nederlandse rivieren?

Maatgevende afvoer

- De maatgevende afvoer is de maximale hoeveelheid water die de rivier nog veilig kan verwerken zonder dat de dijken doorbreken en het rivierengebied overstroomt. -> Voor bepalen van de veilige dijkhoogten wordt de maatgevende afvoer gebruikt. Deze wordt voor de Rijn bij Lobith en voor de Maas bij Borgharen berekend.

- Hoe hoger maatgevende afvoer, hoe meer water de rivier moet afvoeren -> de rivieren hebben meer ruimte nodig.

Aan de slag

- Lezen 2.1 en 2.2

- Maken opdrachten (zie studiewijzer)

- Klaar? Nakijken + aan de slag met de leerdoelen/deelvragen

Noem 2 kenmerken van het Nederlandse rivierenprofiel