W41 1G1 NE TAALVERZORGING §13 + §14

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Week 41

Opzet week 41 - 5 t/m 9 oktober

Les 1: taalverzorging

• Trappen van vergelijking (blz. 56-57)

Les 2: taalverzorging

• Samenstellingen (blz. 58-59)

Les 3: leesvaardigheid

• PW lezen bespreken

Les 4: taaluur

• Fictie

Leerdoelen

Deze week oefen je met:

• het correct noteren van een bijvoeglijk naamwoord.
• het correct noteren van samenstellingen.

Stappenplan

1. Neem aan het begin van de week de LessonUp door.
2. Lees de theorie in het boek wanneer dat nodig is.
3. Noteer vragen die jij eventueel tijdens de les kunt stellen.
4. Maak de oefenvragen wanneer deze aanwezig zijn in de LessonUp.
5. Zorg dat je elke week de juiste taken maakt. Zie hiervoor de ontvangen planning.

Les 1

Taalverzorging:

13. Trappen van vergelijking (blz. 56-57)

Start met het lezen van de theorie op bladzijde 56. Bekijk daarna de instructiefilmpje bij de digitiale methode van Kern. Daarna kun je verder met de LessonUp.

Trappen van vergelijking

De trappen van vergelijking worden gebruikt om twee of meer zaken met elkaar te vergelijken. Naast de stellende trap (mooi) heb je de vergrotende trap (mooier) en de overtreffende trap (mooist). Van bijvoeglijke naamwoorden (zoals mooi) kunnen dus vormen worden afgeleid (mooier, mooist) die aangeven of de eigenschap ‘mooi’ sterk aanwezig is of zelfs heel sterk aanwezig is in vergelijking met een of meer andere zaken.

Trappen van vergelijking

Als het bijvoeglijk naamwoord op een -r eindigt, verschijnt er in de vergrotende trap vaak een 'd':

• duur - duurder - duurst
  
• zuur - zuurder - zuurst
  
• donker - donkerder - donkerst

Trappen van vergelijking

Als het bijvoeglijk naamwoord eindigt op een stomme -e, komt er in de vergrotende trap alleen een 'r' achter; de overtreffende trap wordt dan meestal omschreven met meest:

• stupide - stupider - meest stupide (eventueel stupiedst)
  
• morbide - morbider - meest morbide
  
• roze - rozer - meest roze
  

Trappen van vergelijking

Als het bijvoeglijk naamwoord eindigt op -sd, -st of -isch, komt er in de vergrotende trap alleen een 'er' achter; de overtreffende trap wordt dan meestal omschreven met meest:

• gevreesd - gevreesder - meest gevreesd
• juist - juister - meest juist
• logisch - logischer - meest logisch

Trappen van vergelijking

Als het bijvoeglijk naamwoord eindigt op een s-klank, komt er in de overtreffende trap alleen een 't' achter: 

• vers - verser - verst
  
• boos - bozer - boost
  

Les 2

Taalverzorging:

14. Samenstellingen (blz. 58-61)

Start met het lezen van de theorie op bladzijde 58 en 60. Bekijk daarna de instructiefilmpje bij de digitiale methode van Kern. Daarna kun je verder met de LessonUp.

Samenstelling

Een samenstelling is een woord dat is opgebouwd uit twee of meer woorden die ieder zelfstandig gebruikt kunnen worden. 

De combinatie van de losse woorden zorgen voor een nieuw begrip. 

Soms moet je in een samenstelling een liggend streepje (koppelteken) gebruiken om de leesbaarheid te vergroten.

Samenstellingen - varianten

Er bestaan verschillende samenstelling:

• samenstelling van zelfstandig naamwoorden:  maximumsnelheid, rugzak
• samengestelde werkwoorden: verdergaan, nadenken, gebruikmaken
• samenstelling met voorzetsels: erbovenop
• samenstelling met klinkerbotsing: na-apen
• samenstelling met een naam: Rabobankrekening, Tweede Kamerlid
• samenstelling met een afkorting: tv-programma, arbodienst
• samenstelling met gelijkwaardige delen: zwart-witfoto
• samenstelling met een kern en een bepaling: interim-manager

Samenstelling - aaneenschrijven

Woorden die één begrip vormen, worden aan elkaar geschreven. Zulke woorden hebben één klemtoon:

– Ik heb een schoudertas gekocht en een verlovingsring.

Maar: 

– Ik heb een fantastische tas gekocht en een zilveren ring. (twee klemtonen)

Samenstelling - aaneenschrijven

Samenstelling aaneenschrijven:

• samengestelde woorden met één klemtoon: feestbeest, derdewereldland
• samengestelde woorden met Engelse leenwoorden: sportoutfit, feelgoodmovie
• samengestelde werkwoorden: nadenken, lesgeven
• samenstellingen afgeleid van werkwoorden: kennismaking (kennismaken)
• samengestelde woorden met bijwoorden en voorzetsels: erbovenop, daarna, eraf
• samengestelde bijvoeglijk naamwoorden: veelgestelde

Samenstellingen - tussenklank

Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling: huis + deur = huisdeur. Soms moet je tussen die twee woorden tussenletters toevoegen: -(e)n-, -e- of -s-.

Zo bepaal je of je een -(e)n- moet toevoegen

Als het eerste deel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft, schrijf je -en- tussen de woorden: boekenbal, hondenriem.

Samenstellingen - tussenklank

Schrijf geen -(e)n- (maar soms wel -e-) in deze gevallen:

• het eerste deel heeft geen meervoud: gerstebier, rijstepap;

• het eerste deel verwijst naar iets waar er maar één van is: maneschijn, Koninginnedag;

• het eerste deel heeft (ook) een meervoud op -s: (postcode – postcodes) postcodeboek, (groente – groenten/groentes) groentewinkel;

• het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord: armelui, brekebeen;

• het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord: beresterk.

Samenstellingen - tussenklank

Zo bepaal je of je een -s- moet toevoegen

Als je in een samenstelling een -s- hoort, dan schrijf je die ook: regeringsbesluit, overgangsregeling.

Soms begint het tweede deel van de samenstelling met een s-klank. Vervang dan het tweede deel door een ander woord dat niet met een s-klank begint. Schrijf de -s- alleen als je hem bij de vervanging hoort: oorlogsschip, want oorlogsbuit; mijnwerkersstaking, want mijnwerkerslamp. Maar: hoofdstraat, want hoofddoek.

Samenstellingen - tussenklank

Zo bepaal je of je een -er- moet toevoegen

Je schrijft in een samenstelling -er- als het meervoud van het eerste woord eindigt op -eren.

• kind - kinderen                          kinderfiets

• ei - eieren                                      eierdop

Les 3

Leesvaardigheid:

Jullie maken tijdens de les de toets leesvaardigheid.

§2. informeren

§3. overtuigen en beschouwen

§4. activeren en amuseren

Les 4

Taaluur

Taken week 41

Taalverzorging:

13. Trappen van vergelijking opdrachten 7-9 (blz. 56-57)

14. Samenstellingen opdrachten 1-4, 6-9 (blz. 59-61)

+

Drillsteroefeningen taalverzorging 12, 13 en 14 online