Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Gedrag

Wat moet je kunnen?

Je kunt omschrijven wat gedrag is en hoe gedrag wordt bestudeerd

Wat is gedrag?

Alles wat mens of dier doet, noemen we gedrag.

Gedrag bestaat uit handelingen die met elkaar samenhangen. Handelingen zijn reacties op interne of externe prikkels. Dit heet ook wel een respons

broodsmeren/ flirten met klasgenoten

Gedragsketen

Als gedrag uit een serie gedragselementen in een vaste volgorde bestaat noemen we dat een gedragsketen.

Een voorbeeld van een gedragsketen is baltsgedrag bij dieren. 

Studie van gedrag

De studie van gedrag (ethologie) moet objectief gebeuren. Alleen feiten worden vermeld, geen meningen van de waarnemer.

Ethogram en protocol

Om gedrag te onderzoeken worden ethogrammen en protocollen gebruikt om alle handelingen te noteren.

ethogram

afkortingen van alle handelingen

protocol

scoren van frequentie van deze handelingen

Aangeboren of Aangeleerd

Aangeboren gedrag -> Erfelijk, hoeft een nakomeling niet te leren (erfelijke factoren)

Aangeleerd gedrag -> Kan op verschillende manieren geleerd worden (leerprocessen)

Gewenning

Na herhaling van de prikkel vertoont het dier geen gedrag meer

Inprenten

• Inprenten = Leren in een gevoelige periode.
  
  
• Vaak bij herkennen moeder zoals bij ganzen.
  

Trial and error

Trial and error wordt ook wel proefondervindelijk leren genoemd

Proberen tot het werkt, denk aan een doolhof

Conditionering

• conditionering: leren door straffen en belonen, koppelingen maken tussen oorzaak en gevolg
•  Pavlov

Sociaal gedrag

Sociaal gedrag is gedrag van soortgenoten naar elkaar. 
Mensen en dieren hebben sociaal gedrag.

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag heet een signaal. Het afgeven van signalen noemen we communicatie.

Sociaalgedrag

Taakverdeling

Belangrijke rol bij voortplanting en overleving

Denk aan:

mieren, bijen en stokstaartjes

Territorium afbakenen, voedsel en jongen

veiligstellen.

- dreiggedrag: aanvalsgedrag en 

    vluchtgedrag

Territoriumgedrag

Paringsgedrag

Baltsgedrag en paring

Broedzorg

Het verzorgen van eieren of jongen heet broedzorg. 

Dit verschilt per diersoort. 

Rangorde in groepen

- Dieren die in groepen leven hebben een duidelijke rangorde met een dominant dier bovenaan. Bij kippen noemen we dit een pikorde

- voorkomt conflict (voedsel,         voorplanting)

- In plaats van vechten is imponeergedrag (dreigen) genoeg.

Verantwoorde behuizing

Om natuurlijk gedrag te stimuleren is er steeds meer aandacht voor verantwoorde behuizing van dieren