§9 Samengestelde zin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica zinsdelen

Samengestelde zinnen

Leerdoelen

Grammatica

Het verschil tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen herkennen. Verschil tussen hoofd- en bijzinnen herkennen.

Wat is een enkelvoudige zin?

Wat is een samengestelde zin?

Hoe controleer je of een zin samengesteld is?

Flevoland bestond vroeger niet,
want het IJsselmeer was nog niet drooggelegd.

Noteer de persoonsvormen van de samengestelde zin:

Flevoland bestond vroeger niet,
want het IJsselmeer was nog niet drooggelegd.

Noteer de onderwerpen van de samengestelde zin.

Rembrandt ging in de leer bij een meester-schilder,
omdat hij goed kon tekenen.

Noteer de persoonsvormen van de samengestelde zin.

Voordat de tandenborstel werd uitgevonden,
poetsten mensen hun tanden met zand, zout of gemalen krijt.

Noteer de onderwerpen van de samengestelde zin.

Dinosauriërs zijn uitgestorven doordat _______.

Kies de juiste volgorde van het onderwerp en de persoonsvorm.

1. een meteoriet op de aarde viel
2. een metoriet viel op de aarde

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Lisa is te verdrietig om naar het feest te gaan.'

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Verander tijd: 'Miranda was te verdrietig om naar het feest te gaan.'

Alleen 'is' verandert, dus 1 persoonsvorm, dus enkelvoudige zin. 

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Ik ben moe en ik heb geen zin om te gaan trainen.'

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Verander tijd: 'Ik was moe en had geen zin om te gaan trainen'.

'Ben' en 'heb' veranderen, dus 2 persoonsvormen, dus samengestelde zin. 

Merk op dat in allebei de zinnen het onderwerp naast de persoonsvorm staat. Het zijn dus allebei hoofdzinnen. 

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

De zin bestaat uit:

'Ali heeft me uitgenodigd voor zijn feest, maar jammer genoeg kan ik niet.'

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

De onderwerpen (Ali + ik) staan telkens naast de persoonsvormen (heeft + kan). Dit zijn dus twee hoofdzinnen.

De zin bestaat uit:

'Over twee weken begint de proefwerkweek en daarna hebben we geen les meer.'

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

De onderwerpen (de proefwerkweek + we) staan telkens naast de persoonsvormen (begint + hebben). Dit zijn dus twee hoofdzinnen.

Hoofdzin - bijzin?

Nadal heeft een geweldige backhand, maar toch kan hij Federer niet passeren.

1. HZ+HZ
2. HZ+BZ
3. BZ+HZ
4. BZ+BZ

Hoofdzin/bijzin?
Hoewel het vroeg licht werd, zongen de vogels nog niet.

1. HZ+HZ
2. BZ + BZ
3. BZ+HZ
4. HZ+BZ

Sandy luisterde geïnteresseerd toen de geschiedenisdocent vertelde dat de middeleeuwse maatschappij was opgebouwd als een piramide.

1. Hoofdzin + hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + hoofdzin + bijzin
3. Hoofdzin + bijzin + hoofdzin
4. Hoofdzin + bijzin + bijzin

Hoofdzin-bijzin?
Als het lukt, ga ik met je mee want dat vind ik leuk.

1. BZ - HZ -BZ
2. HZ - BZ - HZ
3. BZ - HZ - HZ

Aan de slag

Maak opdracht