Hoofdstuk 1: De Nederlandse kust

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoofdstuk 1: De Nederlandse kust

werktijd

kan je 10 nummers invullen op blz 9?

maak daarna de instaptoets

zonder kustbescherming

kan je niet naar school!

De Noordzee spiegel stijgt, waarom nu een stuk minder snel dan 11.000 jaar geleden?

Weichselien

Periode: Kwartair

Tijdvak:

Holoceen

Begon 10.000 jaar geleden 

Holoceen

- Landijs smelt: Noordzee loopt weer vol met water.

- Vollopen van de Noordzee zorgt voor een landinwaardse beweging van de kustlijn.

- Stijgen van de zeespiegel: meer regenval en drassigere bodem (Veen).

Stijgende zeespiegel

Twee redenen voor snelle zeespiegel stijging

1e

• In het holoceen: Klimaat warmde op en ijskappen smolten.

Stijgende zeespiegel

2e

• Zeespiegel steeg ook door bodemdaling (wip)
• Samen zorgen bodemdaling en afsmelten van het ijs voor een relatieve zeespiegelstijging. 

Bodemdaling door wip!?

Bedenk waarom Nederland hoog ligt in een ijstijd

Nederland ligt hoog in de ijstijd

Scandinavië ligt laag in de ijstijd door de druk van landijs.

De dikke laag landijs is gesmolten en Scandinavië gaat langzaam weer omhoog

Nederland zakt langzaam naar beneden omdat Scandinavië weer omhoog gaat

Stijgende zeespiegel

• Stijgende zee --> Nattere omstandigheden in Nederland.
• Grondwaterpeil steeg. 
• Hierdoor onstond een moerrassig gebied, waardoor dode plantenresten nauwelijks of niet verteerde. Dit noemt men: Veen! 
  
  Basisveen = Eerste laag veen in Laag-Nederland

• Grens land en zee = strandwallen (oude duinen)
  
  
• strandwallen onderbroken door zeegaten 

• zeespiegelstijging nam verder af --> kust verschoof
  
  
• invloed zout zeewater werd kleiner
  
  
• zoet water = planten 
  (veen)

• storm sloeg zacht veen weg, nieuwe zeegaten ontstaan
  
  

• Bij overstromingen vanuit zee --> zeeklei 
  
  
• jonge duinen, beschermen onze kust

www.knmi.nl

De grens tussen stroomgebieden van twee rivieren is.....

1. regiem
2. delta
3. debiet
4. waterscheiding

De Rijn is een..

1. regen rivier
2. gletsjer rivier
3. smeltwater rivier
4. gemengde rivier

In de bovenloop van een rivier vindt met name sedimenterende processen plaats

1. juist
2. onjuist

Het hoogte verschil tussen twee plaatsen langs een rivier is het

1. verval
2. verhang
3. dwarsdoorsnede
4. relief

Hoe kan een verandering van het neerslagpatroon tot overstromingen leiden?

De strijd tegen de zee

Nederland ligt laag

Maar:

- Klimaatverandering: Zeespiegelstijging

- Klimaatverandering: Meer neerslag in de winter & extremer neerslag in de zomer (maar die is wel droger --> watertekort!)

- Bodemdaling: postglaciaal

- Bodemdaling: Veengebieden

- Bodemdaling: grondstoffen uit de bodem

Wat is het verschil tussen binnendijks en buitendijks?

Beredeneer waarom de veiligheidsnorm
per dijkringgebied verschilt

Watersnoodramp 1953

Deltawerken

Gevolgen:

- Zout water werd zoet

- Minder getijdewerking

- Kwaliteit water nam af

--> Minder flora & fauna, geen recreatie, geen visserij

Kortom: Een veilig kustgebied is noodzakelijk!

Kustafslag: Jaarlijks 6 miljoen m3 verlies aan zand

Zandbalans: netto erosie of aanzanding?

Kustgebied

• Harde kust
  
• Zachte kust
  

Voorbeeld:

• Zandmotor
  

www.atlasleefomgeving.nl

werktijd

Lees paragraaf 1.1 en maak opdrachten

Getij & zeestroming

Getij (2)

Grote (regionale) verschillen:

• Bij een landinwaarts smaller wordende zee-arm/riviermonding is de getijdenwerking sterker! --> Verschil hoog en laag water groter!
  
• Geldt ook voor de breedte van de Noordzee; als de Noordzee breder is, is verschil tussen getijden kleiner

Opstuwing: 

- Combinatie wind en hoogwater

Bolwerkvorming

- "Kustlijn die een starre grens wordt die veel bescherming vraagt"

- Dynamische handhaving moeilijk

- Alleen bouwen waar al gebouwd is

Plannen:

Tweede deltacommissie (2008): Deltaprogramma (doel; duurzame veiligheid tegen overstromingen & duurzame voorziening van voldoende en veilig drinkwater)

Uitwerking: Nationaal waterplan

Voorbeeld van: Integraal waterbeleid (alle zaken die met waterveiligheid en watervoorziening te maken hebben worden op 1 plek behandeld)

Kosten: tot 2050 elk jaar 1,5 miljard euro!

Acties vastgelegd in de wet: Deltawet veiligheid en zoetwatervoorziening

Conflicterend:

Natuurlijke (fysisch-geografisch) dimensie:

- Biodiversiteit (o.a. vogels)

Economisch:

- Toerisme

- Bollenteelt

- Visserij

- Olie & gaswinning

- Zoetwaterwinning in duingebied

Gebruik de bron.
In het Deltaprogramma worden de Markermeerdijken
tussen Hoorn en Amsterdam aangeduid als een primaire waterkering.

Geef met de kaart in de bron aan waarom je deze aanduiding van de
Markermeerdijken ter discussie kan stellen.

Gebruik de bron.
Leg uit dat door een noordwesterstorm op de
Waddenzee ook het waterpeil van het Markermeer stijgt.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Gebruik de bronnen.
In 2017 is het gemaal Schardam vernieuwd. Dit nieuwe gemaal heeft behalve
een verbeterde waterafvoercapaciteit ook een inlaat gekregen.
Beredeneer waarom dit gemaal in de toekomst steeds vaker ook
als inlaat gebruikt zal worden.

Gebruik de bron.
De Markermeerdijk direct ten zuiden van Hoorn voldeed al aan de veiligheidseisen.
Toch werd in het kader van integraal waterbeheer een oeverdijk aangelegd.
De meningen van de lokale bevolking over de aanleg van deze oeverdijk waren verdeeld.
Geef een argument dat de lokale bevolking zou kunnen hebben gehad:
- vóór de aanleg van deze oeverdijk
- tegen de aanleg van deze oeverdijk