Grammatica : zinsdelen herhaling M3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Zinsdelen

Leerdoel

Na deze les kun je onderstaande zinsdelen benoemen:

-Persoonsvorm

- Werkwoordelijk gezegde
- Onderwerp

- Lijdend voorwerp

- Meewerkend voorwerp

- Bijwoordelijke bepaling

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen.

Alles voor  de pv = één zinsdeel

Hussel zinsdelen: past het voor de pv? = zinsdeel

(werkwoorden zijn sowieso een zinsdeel)

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

zinsdelen

zinsdelen

Hoe maak je zelf zinnen?

Stel je voor dat je deze opdracht krijgt: Maak een zin die bestaat uit 3 zinsdelen.

Hoe pak je dit aan? 

Bedenk eerst welke zinsdelen je kent.

Welke zinsdelen ken je?

1. werkwoordelijk gezegde
2. onderwerp
3. lijdend voorwerp
4. meewerkend voorwerp
5. (bijwoordelijke bepaling)
   

Persoonsvorm

De persoonsvorm kun je op drie manieren vinden in een zin:

1. De zin vragend maken

 

2. De tijd in de zin veranderen

3. Het aantal in de zin veranderen

Ik loop naar school. 

Loop ik naar school?

Ik liep naar school.

Wij liepen naar school. 

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin:

Elke vrijdagavond hang ik lekker op de bank

1. ik
2. hang
3. op de bank
4. elke vrijdagavond

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin:

Sturen jullie ook altijd kerstkaarten?

1. jullie
2. kerstkaarten
3. Sturen

Welke zinsdelen ken je allemaal?

Zinsdelen

1. werkwoordelijk gezegde (wg)

2. onderwerp (ow)

3. lijdend voorwerp (lv)

4. meewerkend voorwerp (mv)

5. bijwoordelijke bepaling (bwb)

Welke vraag stel je om het onderwerp te vinden in de zin?

Het onderwerp

Het onderwerp is altijd een persoon, een dier of een zaak. Het is datgene waar het in de zin om gaat.

Je vindt het onderwerp door te vragen: 

Wie/wat + persoonsvorm.

Voorbeeld: Ik loop naar school.

De persoonsvorm is "loop". 

Wie loopt? Ik. "Ik" is dus het onderwerp. 

Wat is het onderwerp in de volgende zin?
Jan en Henk fietsen naar huis.

1. Jan
2. Henk
3. Jan en Henk
4. huis

Wat is het onderwerp in de volgende zin.

Gisteren heeft hij een spelletje gespeeld.

1. Gisteren
2. een spelletje
3. heeft
4. hij

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Werkwoordelijk gezegde

Een werkwoordelijk gezegde geeft aan wat er gebeurt, wat het ow doet/overkomt.

 Bestaat uit alle werkwoorden uit de zin:

persoonsvorm + alle andere werkwoorden

Let op: splitsbaar werkwoord

VB: Hij kijkt het proefwerk na. --> wg= kijkt na --> nakijken

Welke vraag stel je om het lijdend voorwerp te vinden?

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp vind je door de vraag te stellen: Wat/wie + werkw.gez + onderwerp?

Voorbeeld

Mark gaf mij gisteren een cadeautje. 

- werkw.gez: Gaf Mark mij gisteren een cadeautje?

- Onderwerp:  Wie gaf? Mark

- Lijdend voorwerp: Wat +gaf+ Mark? een cadeautje

Let op

• Niet in iedere zin staat een lv
• Een lv begint nooit met een voorzetsel!​
• Een lv bevat een zelfstandig naamwoord
• Afstanden, gewicht en maten kunnen nooit het lv zijn

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Marjan heeft vandaag appels gekocht.

1. vandaag
2. appels
3. Marjan
4. heeft gekocht

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Morgen krijg ik een nieuwe fiets.

1. Morgen
2. krijg
3. ik
4. een nieuwe fiets

Meewerkend voorwerp

In zinnen met een lv kan ook een meewerkend voorwerp (mv) staan.

Het mv geeft aan voor wie iets bestemd is.

Het meewerkend voorwerp herken je doordat er "aan" voor staat of ervoor gezet kan worden.

Zo vind je het meewerkend voorwerp

1. Zoek eerst de persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp.
2. Stel de vraag: Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

VB: Ik geef de tas aan jou.

VB: Hij vertelt mij een geheim.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

Marjan

had

een mooi gedicht

voor haar opa 

geschreven. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

Gisteren

bracht

ze

een goed boek

voor mij

mee.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

De ober 

heeft 

de jas

aan de klant 

gegeven. 

Bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

VWO moet de verschillende soorten bwb's kunnen herkennen. 

bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bwb. 

Let op: 

Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan wel meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

Bijwoordelijke bepaling

Let op: 

Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan wel meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

Terugblik : zinsdelen

Evaluatie

Ik weet wat zinsdelen zijn

Ik herken de zinsdelen in de zin

Ik weet hoeveel zinsdelen er zijn

Vragen Vragen?

Stel ze!

Zelfstandig werken

Taalverzorging H1: zinsdelen

Opdracht 1 t/m 5