Grammatica enkelvoudige zin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Grammatica enkelvoudige zin

Programma

-Huiswerk controleren + nakijken	5 min
-Onderwerp	5 min
-Gezegde	10 min
-Persoonsvorm	5 min
-Voorwerpen -Bijwoordelijke bepaling -Oefenen	10 min 10 min 35 min

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je weet wat de kenmerken zijn van het onderwerp, gezegde, persoonsvorm, de voorwerpen en de bijwoordelijke bepaling;
• Je kan bepalen wat het onderwerp, gezegde, persoonsvorm, de voorwerpen en de bijwoordelijke bepalingen zijn in een zin;
• Je kan beredeneren wat het onderwerp, gezegde, persoonsvorm, de voorwerpen en de bijwoordelijke bepalingen zijn in een zin;
• Je kan van complexe of ongewone zinnen beredeneren wat het onderwerp, gezegde, persoonsvorm, de voorwerpen en de bijwoordelijke bepalingen zijn. 

Wat weet je nog over zinsdelen benoemen?

Onderwerp en persoonsvorm

Onderwerp --> hetgene iets doet of iets is in de zin. 

Persoonsvorm --> het belangrijkste werkwoord in de zin. 2 manieren om de persoonsvorm te vinden:

1. Andere vorm;

2. Andere tijd. 

Papa gaat slapen. 

Mama is lief. 

Huiswerk controleren + nakijken

Open je schrift. 

Ga naar Google Classroom. 

In de map "Nederlands h3u" vind je een kopje met "Antwoorden". 

Daarin staan de antwoorden van Grammatica Woordsoorten.

Kijk je gemaakte opdrachten na.  

Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin.

Werkwoordelijk gezegde	Naamwoordelijk gezegde
beschrijft wat het onderwerp doet	beschrijft wat het onderwerp is. Wat hij is, hoort erbij en noem je het naamwoordelijk deel. Tobias is voetballer.
let op scheidbare werkwoorden	Heeft ook een werkwoordelijk deel met een koppelwerkwoord. Ik ben een beetje moe.
kan met hulpwerkwoorden worden aangevuld	Kan met hulpwerkwoorden worden aangevuld. Simon is soldaat geweest.
te hoort erbij	Blijven hoort ook bij zijn. Worden ook.
wederkerend voornaamwoord hoort erbij	Als zijn of blijven de betekenis heeft van bestaan, zich bevinden of plaatsvinden , is het geen koppelwerkwoord.

Werkwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

Ik was een piraat

Werkwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

Jesper is naar het circus geweest 

Werkwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

Wanneer is hij naar Groningen verhuisd?

Werkwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

Haar broer schijnt met een zaklamp

Voorwerpen

Lijdend voorwerp	Meewerkend voorwerp	Voorzetselvoorwerp
Iets of iemand ondergaat iets dat wat gedaan wordt.	Het zinsdeel dat iets ontvang.	Sommige werkwoorden hebben een voorwerp met een voorzetsel erbij. Ik verlang naar de vakantie.
Wie/wat+onderwerp+gezegde.	Aan of voor wie?	Als het een op zichzelf staande betekenis heeft, is het geen voorzetselvoorwerp.
	Aan kan je erbij of wegdenken.	Kan samen met lijdend voorwerp in de zin staan.

Wat is het verschil tussen een meewerkend voorwerp en een lijdend voorwerp?

1. Het meewerkend voorwerp komt altijd voor het werkwoord, terwijl het lijdend voorwerp er altijd direct na komt.
2. Een meewerkend voorwerp is altijd een persoon, terwijl een lijdend voorwerp altijd een ding is.
3. Er is geen verschil tussen een meewerkend voorwerp en een lijdend voorwerp.
4. Het meewerkend voorwerp geeft aan voor wie of wat iets gedaan wordt, terwijl het lijdend voorwerp aangeeft wat er gedaan wordt.

Je kunt een meewerkend voorwerp hebben in een zin zonder lijdend voorwerp.

1. Juist
2. Onjuist

Kies uit lijdend voorwerp/meewerkend voorwerp/voorzetselvoorwerp.
Ik geef jou mijn sleutel.
Sleutel =

1. lijdend voorwerp
2. meewerkend voorwerp
3. voorzetselvoorwerp

Kies uit lijdend voorwerp/meewerkend voorwerp/voorzetselvoorwerp.
Ik geef jou mijn sleutel.
jou =

1. lijdend voorwerp
2. meewerkend voorwerp
3. voorzetselvoorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Aanvulling in de zin. 

Tijd	tijdstip, begin, duur, eind
Plaats	plaats, startpunt, afstand, route, eindpunt
Oorzakelijkheid	oorzaak-reden, instrument, gevolg-doel
Hoeveelheden	frequentie, maat, graad
Iets over een werkwoord zeggen	het regende hard
Ontkenning of bevestiging	het gaat niet regenen
Waarschijnlijkheid of menselijkheid	Barend geeft volgende week misschien een feestje
Vraagwoorden	waarom ga je niet mee?

Stappenplan

Persoonsvorm	Het belangrijkste werkwoord, werkwoord dat verandert als je de vorm of tijd verandert.
Gezegde	Alle werkwoorden in de zin.
Onderwerp	Wie/wat + gezegde.
Lijdend voorwerp	Wie/wat + gezegde + onderwerp.
Meewerkend voorwerp	Aan wie/voor wie + gezegde + onderwerp (+lijdend voorwerp).
Voorzetselvoorwerp	Voorwerp + voorzetsel.
Bijvoeglijke bepaling	Geeft antwoord op vragen als waar, wanneer, hoe, hoeveel.

Persoonsvorm

Onderwerp 

Werkwoordelijk gezegde 

Naamwoordelijk gezegde 

Lijdend voorwerp 

Meewerkend voorwerp 

Bijwoordelijke bepaling

De zin van tijd veranderen. 

Wie of wat doet er iets? 

Alle werkwoorden uit de zin. Incl. PV. 

Werkwoorden + naamwoordelijk deel. 

Aan wie of voor wie + wg + ow + lv?

Alles wat je nog niet hebt benoemd

Wie of wat + wg + o 

Sleep de kaartjes met zinsdelen naar het juiste zinsdeel.

Kunnen

kleurplaten van kinderen

een aansprekend verhaal

aan mensen

vertellen?

Dit zinsdeel zit niet in deze zin.

o

pv/wg

wg

lv

mv

bwb

Waarheen?

bwb

Waarom?

bwb

Waar?

Sleep de kaartjes met zinsdelen naar het juiste zinsdeel.

Sommige ouders

kopen

in de dierenwinkel

 een huisdier

voor hun kind.

Dit zinsdeel zit niet in deze zin.

o

pv/wg

wg

lv

mv

bwb

Waarheen?

bwb

Waarom?

bwb

Waar?

Sleep de kaartjes met zinsdelen naar het juiste zinsdeel.

Met een chartermaatschappij

vlieg

volgens een vaste dienstregeling.

Dit zinsdeel zit niet in deze zin.

je

niet

o

pv/wg

wg

lv

mv

bwb

Waarmee?

bwb

Wel/niet?

bwb

Hoe?

Sleep de kaartjes met zinsdelen naar het juiste zinsdeel.

De lovende recensies

 beloven

 de bioscoopgangers

Dit zinsdeel zit niet in deze zin.

 een ontroerende film.

o

pv/wg

wg

lv

mv

bwb

Wanneer?

bwb

Hoe?

bwb

Door wie?

Sleep de kaartjes met zinsdelen naar het juiste zinsdeel.

De gezellige winkelier

stond

voor zijn toonbank

Dit zinsdeel zit niet in deze zin.

een verkoopgesprek

te voeren.

o

pv/wg

wg

lv

mv

bwb

Wanneer?

bwb

Hoe?

bwb

Waar?

Oefeningen

Wie?	Zelfstandig.
Wat?	(HAVO en VWO) Grammatica B enkelvoudige zin, opdracht 4, 5, 11, 12, 13.
Hoe?	HAVO: Oefenboek blz 118-121. VWO Oefenboek blz 126-129. Handboek blz 140-155.
Hulp?	Docent.
Tijd?	Tot 9.45.
Uitkomst?	Je beheerst de leerdoelen.
Klaar?	-Huiswerk gisteren, Zie LessonUp/Magister/Studiewijzer. -Huiswerk volgende week, Zie LessonUp/Magister/Studiewijzer.

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Je weet wat de kenmerken zijn van het onderwerp, gezegde, persoonsvorm, de voorwerpen en de bijwoordelijke bepaling.

Je kan bepalen wat het onderwerp, gezegde, persoonsvorm, de voorwerpen en de bijwoordelijke bepalingen zijn in een zin.

Je kan van complexe of ongewone zinnen beredeneren wat het onderwerp, gezegde, persoonsvorm, de voorwerpen en de bijwoordelijke bepalingen zijn. 

Je kan beredeneren wat het onderwerp, gezegde, persoonsvorm, de voorwerpen en de bijwoordelijke bepalingen zijn in een zin.