Ontwikkelingsachterstand/ontwikkelingsstoornis

• Ontwikkelingspsychologie
• MBO
• Studiejaar 2

 Ontwikkelingsachterstand en/of ontwikkelingsstoornis

Leerdoelen

Ik leer het verschil tussen een ontwikkelingsachterstand en -stoornis. 

Ik leer verschillende signalen van achterstanden/stoornissen te herkennen.  

Ik kan verschillende ontwikkelingsstoornissen benoemen. 

Een ander woord voor een ontwikkelingsachterstand is een ontwikkelingsstoornis.

1. Waar
2. Niet waar

Een ontwikkelingsstoornis heb je voor het leven. De begeleiding is gericht op het leren omgaan met de stoornis.

1. Waar
2. Niet waar

10.1 Ontwikkelingsachterstand en –stoornis

Een ontwikkelingsachterstand kun je waarnemen in vergelijking met andere kinderen. Kan verholpen worden of verdwijnt bij volwassenwording. (later rollen, praten, lopen, etc.)

Medische benaming: retardatie

Ontwikkeling verloopt trager

10.1 Ontwikkelingsachterstand en –stoornis

Een ontwikkelingsstoornis blijft een leven lang. De ontwikkeling verloopt anders. Een kind leert met zijn eigen stoornis omgaan.

 

(Bijvoorbeeld: ADHD, Autisme, Dyslexie, etc.) 

10.1 Ontwikkelingsachterstand en –stoornis

Ernstige achterstanden of stoornissen zijn vaak eerder zichtbaar dan lichtere vormen.

 

Ze kunnen ook gedrag beïnvloeden!!

Diagnosticeren kan (vanaf bepaalde leeftijd) op elke leeftijd.

Signalen

Ieder kind ontwikkelt zich op zijn of haar eigen manier. Niet ieder signaal hoeft daarom een reden tot zorg te zijn.

Kind valt op door regelmatig opvallend gedrag? -> gerichte observaties -> bespreken met ouders en mogelijk doorverwijzen.

Je mag nooit een diagnose stellen!! 

 Ontwikkelingsstoornissen

Autisme Spectrum Stoornissen

PDD-NOS

Syndroom van Asperger

 Motorische en leerstoornissen

Developmental Coordination disorder

Non-verbal Learning Disorder

 Aandachtsstoornissen

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)

Attention Deficit Disorder (ADD)

Hyperactivity Disorder (HD) 

Wat zijn signalen die kunnen duiden op een achterstand of een stoornis in de motorische ontwikkeling?

10.2 Signalen

Motoriek

Op alle vlakken heeft het kind ontwikkeling van de motoriek nodig. Signalen die kunnen duiden op een achterstand of stoornis op motorisch gebied:

• Veel moeite met knippen en plakken
  
• Slordig of heel langzaam schrijven
  
• Veel vallen, zichzelf stoten, dingen per ongeluk omvallen
  
• Houterig bewegen
  
• Angst voor gymles of buitenspelen
  
• Veel of juist weinig kracht in spieren
  
• Slappe of juist hoge spierspanning van het lichaam

Motorische stoornissen

DCD 

(developmental coordination disorder) 

Een ontwikkelingsstoornis waarbij het kind problemen heeft met het goed op elkaar afstemmen en coördineren van bewegingen, met als gevolg een probleem in de motorische ontwikkeling.

Even ervaren:

- cadeau inpakken met handschoenen

- schrijven met niet voorkeurshand

Even ervaren:

- eten met stokjes

- veters strikken met ovenwant

Signalen

Spraak en taal

Er zit nogal een verschil in de tijdstippen waarop de kinderen hun mijlpalen op taalgebied bereiken. Daardoor is er kennis van gewone ontwikkeling nodig. Signalen die op een achterstand of stoornis kunnen wijzen:

• Niet brabbelen of laat verdwijnen van brabbelen
  
• Geen imitatie of nadoen van spraak
  
• Gebaren gebruiken i.p.v. woorden
  
• Onverstaanbaarheid
  
• Niet duidelijk kunnen maken wat het kind bedoelt
  
• Afwijkend gebruik van de taalregels
  
• Niet begrijpen van de opdrachten
  

Wat kunnen signalen zijn m.b.t. problemen op sociaal gebied?

Signalen

Sociale vaardigheden

Wanneer een kind moeite heeft met sociale vaardigheden, is er sprake van een vicieuze cirkel: niet sociaal vaardig -> weinig contacten -> geen ervaring opdoen -> nog verder achter raken op sociaal gebied. Signalen m.b.t. problemen op sociaal gebied:

• Moeizaam contact met leeftijdsgenoten
  
• Niet herkennen van emoties
  
• Niet kunnen inleven in anderen
  
• Afhankelijkheid
  
• Teruggetrokkenheid of agressiviteit 

Signalen

Leervermogen

• Leerachterstand of een leerstoornis. De achterstand kan enorm variëren. Kenmerken zijn:
  
  

1. Bang zijn om fouten te maken 
2. Verdriet en teleurstelling omdat het niet lukt 
3. Boosheid 
4. Moeite met het houden van de aandacht bij de leerstof 
5. Het hebben van een slecht geheugen 
6. Het lastig vinden van logisch denken 
7. Enorme inspanning moeten leveren om te kunnen leren 

Oorzaak en gevolg

Problemen rondom geboorte:

zuurstoftekort, infectie, middelengebruik tijdens zwangerschap, vroeggeboorte, laag geboortegewicht etc.

Oorzaak en gevolg 

Erfelijke factoren: hiermee wordt het kind geboren (DNA). Bijvoorbeeld: stofwisselingsziekte, neurlogische ziekte.

Omgevingsfactoren: omgeving speelt rol bij ontwikkeling:

• weinig stimulans op ontwikkeling
  
• onopgemerkte problemen met horen en/of zien
  
• gezins- of familieproblemen
  
• hechtingsstoornis (relatie kind en opvoeder)
  
• mishandeling / verwaarlozing
  

Een bekende autist.. 

Greta Thunberg 

Autisme Spectrum Stoornissen ASS

Problemen in de sociale communicatie

• Weinig inzicht in wat anderen denken en voelen
  
• Moeite met non-verbale communicatie
  
• Moeite met aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties
  

Vertoning van herhalingsgedrag en beperkte belangstelling

• Bewegen, spreken en gebruik van voorwerpen
  
• Vasthouden aan routine
  
• Rituelen van verbaal/ non-verbaal gedrag
  
• Belangstelling voor één onderwerp
  
• Over- of ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels (kleuren, geuren, geluiden, etc.)
  

PDD-NOS

Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified.

• Kinderen hebben ook moeite met interactie en communicatie, maar ook met fantasie
  
• Sinds 2013 wordt de benaming niet meer gebruikt, de diagnose is moeilijk te stellen.
  

Ontwikkelingsstoornissen

Kenmerken:

• Onhandigheid in sociale situaties
  
• Begrijpt en gebruikt weinig non-verbale signalen
  
• Niet of nauwelijks leren van sociale ervaringen
  
• Angst voor veranderingen en hierdoor zich koppig en driftig uiten
  
• Fanatiek vasthouden aan bepaalde routines
  
• Over- of ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels
  
• Trage taalontwikkeling of ouwelijk taalgebruik
  
• Letterlijk nemen van de taal
  
• Onhandige en stijve motoriek
  

Ontwikkelingsstoornissen

Kwaliteiten, het valt op dat deze kinderen:

• Een goed geheugen voor feiten en data.
  
• Uitstekend visueel geheugen.
  
• Overstoorbaar kunnen werken.
  
• Afspraak is afspraak.
  

Ontwikkelingsstoornissen

Begeleiding Asperger:

• Geef duidelijk aan wat je verwacht.
  
• Breng gevoelens neutraal en duidelijk.
  
• Voer nieuwe dingen stap voor stap in.
  
• Begeleid het kind in samenwerking (zelf al groepjes maken).

Ontwikkelingsstoornissen

Begeleiding:

Praktische tips:

• Help het kind bij de groep laten horen.
  
• Reik het kind handvaten aan om te communiceren.
  
• Bij een opdracht duidelijkheid: Wie, Wat, Waar, Wanneer en Hoe
  
• Vermijd figuurlijk taalgebruik (toen kwam de aap uit de mouw)
  

Syndroom van Asperger

Syndroom van Asperger: een pervasieve ontwikkelingsstoornis, waarbij het kind beperkt is in de sociale interacties met anderen en een beperkt repertoire aan interesses en activiteiten heeft.

 

• Hebben een gemiddelde neiging tot het maken van contact! (in tegenstelling tot andere kinderen met ASS)
• Door beperkte sociale vaardigheden gaat het vaak mis en trekken ze zich terug.
• Normaal tot hoogbegaafd.

Ontwikkelingsstoornissen

Moeite met:

• Vriendschappen
  
• Recht in de ogen aan kijken
  
• Emoties uiten
  
• Begrijpen van non-verbale communicatie
  
• Begrijpen van sociale regels
  
• Overgevoeligheid voor prikkels
  
• Fascinatie voor specifieke prikkels
  
• Gebrek aan inlevingsvermogen (empathie)
  
• Monotone stem en weinig mimiek
  
• Motorisch onhandig
  

 

Ontwikkelingsstoornissen

Kwaliteiten:

• Enorme kennis van één onderwerp
  (bijvoorbeeld dinosauriërs) 
• Onderzoeken alles ontzettend goed
  
• Onafhankelijk in denken, zien andere oplossingen
  
• Heel eerlijk
  

Verwerkingsopdracht

5 groepen van 4

Per groepje werk je een ontwikkelingsstoornis uit (zie dia 9)

Je werkt uit: wat is het, oorzaak, hoe wordt diagnose gesteld, symptomen/klachten, behandeling, begeleiding