4.1 t/m 4.4

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

VERHOUDING

4.1 Maatschappelijke ladder

Herhaling

Wat bedoelden we ook alweer met:

- Maatschappelijke ladder

- Sociale mobiliteit

- Positietoewijzing

- Positieverwerving

KIJKVRAGEN

1. Wat zijn twee voorwaarden om op een bepaalde plek op de maatschappelijke ladder te komen?
2. Wat betekent 'sociale status'?
3. Hoe wordt deze 'sociale status' bepaald?
4. Welke vier factoren zorgen voor verschillen in kansen op de maatschappelijke ladder?

Agrariër

Makelaar

Automonteur

Fysiotherapeut

Kapper

Verpleegkundige

Secretaresse

Verloskundige

Tandarts

Politieagent

Dierenarts

Kok

Rechter

Chirurg

Begrafenisondernemer

Piloot

Agrariër (#81)

Makelaar (#34)

Automonteur (#97)

Fysiotherapeut (#29)

Kapper (#83)

Verpleegkundige (#42)

Secretaresse (#71)

Docent (#43)

Tandarts (#17)

Politieagent (#47)

Dierenarts (#19)

Kok (#75)

Rechter (#2)

Chirurg (#1)

Begrafenisondernemer (#72)

Piloot (#8)

VERHOUDING

4.2 Mobiliteit op de maatschappelijke ladder

Sociale mobiliteit betekent:

1. Je kunt klimmen op de maatschappelijke ladder
2. Macht, kennis en geld zijn niet gelijk verdeeld over de samenleving.
3. Alle maatschappelijke posities van hoog naar laag
4. Je kunt bewegen, zoals dansen, waardoor je een betere positie hebt.

Mobiliteit

Verticale mobiliteit

• De stijging of daling op de beroeps- of sociale ladder

Horizontale mobiliteit

• De beweging van de ene naar de andere positie binnen dezelfde sociale laag

Mobiliteit per generatie

Inter-generationele mobiliteit: 

• Mobiliteit t.o.v. je ouders

Intra- generationele mobiliteit:

• Mobiliteit t.o.v. je eigen loopbaan

Sociale ongelijkheid - India

Kasten

Mannen en vrouwen zijn gelijk

Dit is een belangrijke wet in Nederland. 

Het betekent dat mannen en vrouwen dezelfde rechten hebben.

Voorbeelden:

•     Mannen en vrouwen mogen stemmen.
•     Mannen en vrouwen mogen naar school.
•     Mannen en vrouwen mogen werken.

VERHOUDING

4.3 Zwakke positie op de arbeidsmarkt

Positie op arbeidsmarkt

Relatief slechte positie op de arbeidsmarkt blijkt uit:

• Relatief grote werkloosheid
• Laag percentage met hogere functies
• Veel flexibele arbeidscontracten
• Geringe kans op maatschappelijke stijging

Positie op arbeidsmarkt

Positie op de arbeidsmarkt wordt bepaald door: 

1. Verandering in het soort functies

2. Formele criteria: leeftijd, ervaring, diploma's, etc

3. Informele sociale criteria: prestatiegericht, betrouwbaar, etc.

Welke groepen hebben een slechte positie op de arbeidsmarkt?

VERHOUDING

4.4 Sociale uitsluiting

VRAAG

Leg uit hoe een sterke mate van sociale cohesie kan leiden tot sociale uitsluiting. Gebruik in je antwoord:

- Kernconcept sociale cohesie

- Begrippen in-group en out-group (2p)

ANTWOORD

Een sterke mate van sociale cohesie kan leiden tot sociale uitsluiting, omdat ...

ANTWOORD

Een sterke mate van sociale cohesie kan leiden tot sociale uitsluiting, omdat wanneer personen sterk het gevoel hebben een groep te zijn of daarbij te horen, dan zullen ze niet snel andere mensen in de groep erbij willen hebben die afwijken van de groepsnormen. Zo ontstaat er dus een in-group (degenen die erbij horen). De out-group (degenen die er niet bijhoren) worden zo dus door de in-group uitgesloten.

Sociale uitsluiting

Sociale uitsluiting is het proces waarin personen geïsoleerd en afgesloten raken van de maatschappij.

Sociale uitsluiting

Vier componenten om de mate van sociale uitsluiting vast te stellen:

1. Beperkte politieke en sociale participatie
2. Beperkte normatieve integratie
3. Materiële deprivatie
4. Geringe toegang tot sociale grondrechten

(1) Beperkte sociale en politieke participatie

Mensen leven door sociale uitsluiting in een sociaal isolement. 

Hoewel mensen die geen werk hebben, meer tijd over hebben, hebben ze wel minder mogelijkheden (financieel, gezondheid). 

Vaak is de (politieke) interesse lager waardoor ze minder snel participeren in de politiek of sociaal betrokken zijn.

(2) Beperkte normatieve integratie

Beperkte naleving van de gangbare normen en waarden in de samenleving. 

Hierdoor leg je jezelf veel beperkingen op.

- Bijv. een zwakkere arbeidsethos (werkinzet) of minder strakke normen.

(3) Materiële deprivatie

Te weinig geld om in je primaire 

levensbehoeften te kunnen voorzien.

Met een inkomen verwerven mensen:

1. Primaire levensbehoeftes (eten, drinken, etc.)

2. Maatschappelijke status (bijv. op vakantie gaan)

(4) Slechte toegang tot sociale grondrechten

Rechten die burgers hebben en waar de overheid voor moet zorgen.

Denk aan: 

- Huisvesting

- Onderwijs

- Gezondheidszorg

Guess who's back?

Zowel de kwetsbare positie op de arbeidsmarkt (par. 4.3) als sociale uitsluiting (par. 4.4) kunnen het gevolg zijn van positietoewijzing en positieverwerving.