Luxor - De Griekse Wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

2.1-2.2 De Griekse wereld

Kenmerkende aspecten:

• De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
• De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur. 

Tijdbalk Griekse wereld (v. Chr.)

Voorgeschiedenis

• vanaf 2000 v. Chr: Minoische cultuur (Kreta) en Myceense cultuur (vasteland)
• ca. 1200 - 850 v. Chr.: ontstaan Griekse culturele eenheid door verhalen, opgeschreven door Homerus: Illiad (val van Troje) en Odyssee.

Tijdbalk Griekse wereld (v. Chr.)

• vanaf 850 v. Chr.: opkomst Griekse poleis: stadstaten - (enkelvoud: polis).
• 490-479 v. Chr.: twee oorlogen met Perzen. Grieks zelfbewustzijn.
  
• 447 v. Chr.: Perikles herbouwt Athene.  Athene wordt cultureel centrum Griekse wereld.
  
• 338 v Chr.: koning Philippos van Macedonie verovert heel Griekenland. Neemt Griekse cultuur over maar vestigt nieuwe dynastie. --> zoon Alexander de Grote.
• 336-323 v. Chr.: Alexander de Grote verovert enorm gebied tot aan India en Afghanistan en sticht veel nieuwe steden. Verspreiding Griekse cultuur: start periode van hellenisme. 
• 31 v. Chr.: einde Hellenisme door zeeslag bij Actium, Augustus verslaat Hellenistisch-Egyptische koningin Cleopatra. Begin Romeinse keizerrijk. 

Wat was de invloed van de Grieken?

1. Hoe ontwikkelden de Grieken het  wetenschappelijk denken?
2. Hoe was de polis Athene vernieuwend in het denken over burgerschap en politiek?

1. Hoe ontwikkelden de Grieken het wetenschappelijk denken?

1. Hoe ontwikkelden de Grieken het wetenschappelijk denken?

• Natuurlijke oorzaken zoeken voor ziekten, ipv goden. Hippokrates. Ziekte als verstoorde verhouding van lichaamsvochten. 
• natuurfilosofen op zoek naar oerstof of oerstructuur: water (Thales van Milete), getallen (Pythagoras), deeltjes, atoma (Demokritos).
• Helleens Alexandrie: wiskunde, sterrenkunde, geneeskunde. Autopsie op lijken.      

Conclusie: Grieken ontwikkelden het wetenschappelijk denken door te zoeken naar natuurlijke oorzaken en structuren.

2. Hoe was de polis Athene vernieuwend in het denken over burgerschap en politiek?

2. Hoe was de polis Athene vernieuwend in het denken over burgerschap en politiek?

Atheense democratie

• machtige volksvergadering van burgers.
• "politiek" = functioneren als burger in de polis.
• Loting voor posities. Alle politieke functies waren voor Atheners met burgerschap, ook de allerarmsten.
• Vrijheid om te spreken, gelijkheid voor de wet.
• je moest aanwezig zijn om mee te beslissen (directe democratie).
• het belang van overtuigingskracht en redevoering. 
• Ostracisme: verbanning van tirannen door schervengericht.
• Maar: er ontstond toch een elite van families. Perikles kwam uit zo'n familie.
• Vrouwen, niet-Atheners en slaven waren uitgesloten.

Bron 1 

De Atheense jurist Demosthenes (384 – 322 voor Christus) beschrijft een wet:

Als een niet-Atheense man met een burgervrouw samenwoont, op welke manier dan ook, dan mag elke Athener die dat wil (hiertegen) een klacht indienen bij de thesmothetai 1). Als de aangeklaagde wordt veroordeeld dan zullen hijzelf en zijn bezittingen worden verkocht en een derde deel zal worden gegeven aan de aanklager. (…) Aanklachten kunnen worden gedaan bij de thesmothetai door diegenen die daar het recht toe hebben. 

noot 1 juridische beambten die verantwoordelijk waren voor het vastleggen van wetten in Athene.

Gebruik bron 1.

Een bewering:

Met deze wet willen de Atheners het burgerschap en daarmee de democratie beschermen. 

Ondersteun beide delen van deze bewering. (2p)

Met deze wet willen de Atheners het burgerschap en daarmee de democratie beschermen.

Ondersteun beide delen van deze bewering. (2p)

Antwoord

Uit het antwoord moet blijken dat:

• deze wet relaties tussen Atheense burgervrouwen en niet-Atheners bestraft om te voorkomen dat hun kinderen aanspraak maken op burgerschap / dat een niet-Athener ten onrechte burgerrechten claimt (1)

• wat ervoor zorgt dat alleen burgers van volledige Atheense afkomst in de volksvergadering een stem hebben / invloed hebben op de Atheense politiek (1)

Heb je een vraag?
Typ het hier.