M2 7 Grammatica H19 bijwoordelijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

Lezen

Herhaling H19 meewerkend voorwerp

Uitleg H19 bijwoordelijke bepaling

Aan de slag: keuzebord

Lezen

Lesdoelen

Na deze les:

weet je hoe je het meewerkend voorwerp en de bijwoordelijke bepaling vindt in een zin.

Heb je het begrepen? Steek 1, 2 of 3 vingers op. 

Wat is het meewerkend voorwerp in de onderstaande zin?

De ouders kochten een cadeau voor hun jarige kind. 

1) de ouders

2) een cadeau

3) voor hun jarige kind

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. 

Er staat altijd maar maximaal één meewerkend voorwerp (mv) in een zin.

Om het meewerkend voorwerp te vinden is het belangrijk dat je de zinsdelen in de juiste volgorde kunt ontleden. 

1. Je begint met het zoeken van de persoonsvorm en het onderwerp van de zin.

2. Vervolgens verdeel je de zin in zinsdelen.

3. Daarna zoek je het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp op.

Pas als je al het bovenstaande begrijpt, ga je verder met het meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp (mv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

meewerkend voorwerp: aan/voor wie + (werkwoordelijk) gezegde + onderwerp + (lijdend voorwerp) 

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Hij heeft aan Sanne een cadeau gegeven.

stap 1) pv: heeft

stap 2) zinsdelen maken

stap 3) wg: heeft gegeven

stap 4) ow: wie/wat heeft gegeven? hij

stap 5) lv: wie/wat heeft hij gegeven? een cadeau

stap 6) mw: aan (of voor) wie heeft hij een cadeau gegeven? aan Sanne

Let op: in deze zin kun je eenvoudig het voorzetsel ‘aan’ weglaten: ‘Hij heeft aan Sanne een cadeau gegeven.’ Als dat kan, weet je dus al dat je te maken hebt met een meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Vorige week wilden Bart, Kees en Ben een cadeaubon gaan kopen voor de jarige juf.

stap 1) pv: wilden

stap 2) zinsdelen maken

stap 3) wg: wilden gaan kopen

stap 4) ow: wie/wat wilden: Bart, Kees en Ben

stap 5) lv: wie/wat wilden Bart, Kees en Ben gaan kopen: een cadeaubon

stap 6) mv: voor (of aan) wie wilden Bart, Kees en Ben een cadeaubon gaan kopen: voor de jarige juf

Meewerkend voorwerp

Ik hang mijn jas aan de kapstok.

pv: hang

zinsdelen maken

wg: hang

ow: wie/wat hang(t): ik

lv: wie/wat hang ik: mijn jas

mv: aan/voor wie hang ik: geen mv in deze zin!

Bijwoordelijke bepaling BWB

Saskia sloeg alarm.

 

Dit is een kale zin. Waarom sloeg ze alarm, wanneer sloeg ze alarm, hoe sloeg ze alarm, waar sloeg ze alarm?

 Met bijwoordelijke bepalingen krijg je antwoord op zulke vragen. Ze noemen tijd, plaats en omstandigheden. Er kunnen meerdere in een zin staan.

• Om half tien sloeg Saskia alarm. WANNEER?

• In Instanbul sloeg Saskia alarm. WAAR?

• Vanwege de diefstal van haar paspoort sloeg Saskia alarm. WAAROM?

• Saskia sloeg alarm door hard te gaan gillen. HOE?

Maak aantekeningen!

Bijwoordelijke bepaling BWB

Een bijwoordelijke bepaling noemt GEEN eigenschap van een mens, dier of ding!

Dan is het een bijvoeglijke bepaling.

Ook losse woorden kunnen een BWB zijn, zoals:

Ook, zeker, toch, waarschijnlijk, blijkbaar, niet, misschien, absoluut, gelukkig, inderdaad, helaas, immers, hoe, waarom, waarheen.

• Wim rookt niet/kennelijk.

• Waarschijnlijk is de accu leeg.

Aan de slag: keuzebord

Huiswerk nakijken

Vind je dit nog lastig? Lees de theorie door van H19 en maak opdr. 9 en 10.

Bekijk ook de filmpjes op 16 en de uitleg in Kern op blz. 183.

Hoe: je mag met je buur overleggen, maar doe dit zachtjes. 

Beheers je de stof? 

Maak de verdiepende opdracht creatief schrijven op dia 13.

Ben je klaar? Haal dan de oefentoets op bij mij. Let op: maken t/m H19 H33 en 34 nog niet. 

Verdiepende opdracht creatief schrijven BWB

Schrijf een kort verhaaltje (5-7 zinnen) waarin je minimaal drie verschillende bijwoordelijke bepalingen gebruikt. Zorg ervoor dat deze bepalingen betrekking hebben op tijd, plaats en reden. Onderstreep in jouw tekst de bijwoordelijke bepalingen. Let ook op de spelling, interpunctie en grammatica. 

Wissel je tekst uit met een klasgenoot en laat hem of haar controleren:

Zijn er minimaal 3 bijwoordelijke bepalingen gebruikt (tijd, plaats en reden)?

Kunnen ze correct benoemd worden?

Geef elkaar feedback. 

Pas je tekst aan op basis van de feedback en sla de verbeterde versie op. 

Vind je het nog lastig? Gebruik deze extra instructie.

Filmpje werkwoordelijk gezegde

Filmpje persoonsvorm

Filmpje onderwerp

Filmpje lijdend voorwerp

Filmpje meewerkend voorwerp

Filmpje bijwoordelijke bepaling

Volgende les

H34 naamwoordelijk gezegde

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan in een zin de volgende zinsdelen benoemen:

- meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling

Vertel.....