2. 5 feb: Tekstdoel en schrijfdoel (4)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Communiceren doe je samen 2

Welkom havo 5

Op tafel:

Map/schrift, pen, examenbundel, gesloten laptop

• Jas uit en over je stoel.
  
• Telefoon in je tas.
• Tas op de grond.

Communiceren doe je samen 2

• Cijfers leesvaardigheid en literatuur staan op rtti

• Leesvaardigheid: normering 1,5
• Literatuur: mondeling + reflectieverslag 

Communiceren doe je samen 2

• Tekstsoort en schrijfdoel (hst 4)
• Aan de slag
• Bespreken

Vandaag woensdag 5 februari:

Leerdoelen

1. R
2. T1
3. T2
4. I

Communiceren doe je samen 2

Startopdracht

Wat is het verschil tussen een beschouwende tekst en een betogende tekst? 

Schrijf je antwoord in je schrift. 

Communiceren doe je samen 2

Tekstdoelen:

• Informeren
• uiteenzetten
• overtuigen
• activeren
• beschouwen
• amuseren
• instrueren > niet op examen

Tekstsoorten op examen

• Uiteenzetting
• Betoog
• Beschouwing / opiniërende tekst
• (Column)

Tekstsoorten

1) Informatieve tekst / Uiteenzetting

2) Betogende tekst / betoog

3) Beschouwende tekst /
     beschouwing

Tekst-/schrijfdoelen

1) Informeren

2) Uiteenzetten

3) Overtuigen

4) Tot actie aanzetten

5) Beschouwen, opiniëren

6) Vermaken/amuseren

1) Informeren

Informatieve teksten geven een algemene introductie, gevolgd door de belangrijkste feiten en details over het onderwerp.

2) Uiteenzetten

Uiteenzettende teksten zullen vaak gestructureerd zijn in verschillende secties die elk een deel van het proces of onderwerp bespreken

• Bij beide tekstdoelen wordt iets uitlegt, beschreven, verklaart of meegedeeld. Het blijft een feitelijke tekst/de schrijver blijft objectief. 

Kenmerken uiteenzetting

• Informatieve tekst (feitelijk)
• Een tekst waarin je iets uitlegt, beschrijft, verklaart of meedeelt. Je blijft objectief/ geen eigen mening.

Kenmerken betoog

• Subjectieve tekst (eigen meningen).
• Schrijver neemt standpunt/mening in en beargumenteert met argumenten.
• Bedoeld om lezers te overtuigen.

Kenmerken beschouwing

• Zowel objectief als subjectief van aard.
• Schrijver geeft interpretaties, verklaringen en opinies ter overweging mee.
• Bedoeld om lezer na te laten denken en zelf een mening te laten vormen.

Kenmerken column

• Subjectief
• De schrijver mag zelf weten waarover zij/hij schrijft. De kaders zijn niet zo strak. 
•   Tekstdoelen worden hier gecombineerd: 

• Overtuigen
• Beschouwen
• Amuseren
• Informeren

Op examen

Intenties van de schrijver

In het examen ook altijd vragen over de intenties van de schrijver. Dit is iets subtieler van het schrijf-/tekstdoel.

Woordkeus en schrijfstijl zeggen veel over de intenties en gevoelens van de schrijver.

Let goed op de titel, de inleiding en het slot van de tekst.

hst 5

Intenties van de schrijver

Voorbeelden van vragen op examen:

1. In welke alinea komt het standpunt van de auteur het duidelijkst naar voren?
2. Hoe kan de houding van de auteur ten opzichte van het onderwerp het beste gekarakteriseerd worden?
   Bezorgd, kritisch, neutraal, afstandelijk, professioneel.
3. Hoe zou je de toonzetting het beste kunnen typeren?
   Alarmerend, enthousiasmerend, prikkelend, spottend.

hst 5

Tekstverbanden

Tekstverbanden zijn de relaties tussen verschillende delen van een tekst (bv. alinea’s of zinnen).

Zo kan een zin/alinea ingaan op een oorzaak:

           Het heeft al maanden niet meer geregend 

en een volgende zin/alinea op een gevolg. 

            Daardoor is de oogst van de boeren mislukt. 

Het verband: oorzaak-gevolg. 

Signaalwoorden

Het verband: oorzaak-gevolg. 

Signaalwoorden: door(dat), waardoor, te danken aan.

Signaalwoorden 

ook, bovendien → opsomming

maar, echter → tegenstelling

net als, hetzelfde → vergelijking

dat wil zeggen, bijvoorbeeld → uitleg/toelichting

als, indien → voorwaardelijk

met behulp van, om … te → doel-middel

vroeger, nu → chronologie (volgorde in de tijd)

dus, hieruit volgt → conclusie

kortom, om kort te gaan → samenvatting

Tekstsoort

Tekstdoel

Betoog

Beschouwing

Uiteenzetting

Informeren

Overtuigen

Adviseren

Activeren

Amuseren

Al met al is het een lastig probleem, waar geen enkele oplossing echt uitkomst biedt.

1. Betogend
2. Beschouwend
3. Informatief
4. Amuserend

Daarom vinden wij dat iedereen die zijn kinderen het beste gunt, aanstaande vrijdag op de Dam mee zou moeten lopen met deze milieu protestmars.

1. Informatief
2. Activerend
3. Betogend
4. Beschouwend

Meneer S. bracht zijn laatste jaren lezend door op de vervuilde bank van een vriend

1. Activerend
2. Beschouwend
3. Informatief
4. Amuserend

Communiceren doe je samen 2

Aan de slag

Stop je laptop in je tas. Nodig: pen en examenbundel. 

• Lees pg 24.
• Lees de tekst van pg 52 en maak opdracht 1-6, 14 en 15.

Communiceren doe je samen 2

Aan de slag

Stop je laptop in je tas. Nodig: pen en examenbundel. 

• Lees pg 24.
• Lees de tekst van pg 52 en maak opdracht 1-6 en 14 en 15.

Begrippen uit deze les

Tekstsoort

Tekstdoel