bio

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

gedrag 

hoofdstuk 8 

inhoud 

- 8.1 wat is gedrag ? 

 hoe kun je gedrag beschrijven en hoe bestuderen biologen dat gedrag 

- 8.2 oorzaken van gedrag 

 hoe gedrag word veroorzaakt  

- 8.3 aangeboren aangeleerd gedrag 

factoren waardoor gedrag word bepaald en verschillende 

vormen van leren 

- quiz

8.1 handelingen 

handelingen: verschillende activiteiten waar uit gedrag bestaat

gedragsketen: een vast opeenvolging van handelingen  

8.1 studie van gedrag 

ethogram: een lijst met handelingen 

protocol: lijst met de handelingen op volgorde 

observatie: een feitelijke waarneming 

check vragen !

wat zijn handelingen ?

1. verschillende activiteiten waaruit gedrag bestaat
2. een vast opeenvolgingen van handelingen

wat is een ethogram ?

1. een lijst met de handelingen op een volgorde
2. een lijst met handelingen

8.2 prikkel 

prikkel: een verandering die je waarneemt 

in je omgeving of lichaam 

respons: er gaat een impuls van je 

hersenen naar je spieren of klieren 

uitwendige prikkel: een prikkel die je met

 je zintuigen waarneemt 

inwendige prikkel: een prikkel die in 

het lichaam zelf ontstaat 

8.2 motivatie 

motivatie: het verrichten van 

een bepaalde daad

8.2 sleutelprikkel 

sleutelprikkel: een prikkel die (bij motivatie) altijd het zelfde gedrag veroorzaakt. 

remmen 

rijden 

8.2 supranormale prikkel 

supranormale prikkel: een prikkel die sterker gedrag opwekt  dan een normale sleutelprikkel 

8.2 consumentengedrag 

hier krijg je toch honger van !!

maakt gebruik van beide prikkels ( supranormale prikkel en sleutelprikkel) 

check vragen!

wat is een respons ?

1. een verandering die je waarneemt in je omgeving of lichaam
2. het verrichten van een bepaalde daad
3. er gaat een impuls van je hersen naar je spieren of klieren

wat is een sleutelprikkel ?

1. het verrichten van een bepaalde daad
2. een prikkel die (bij motivatie) altijd het zelfde gedrag toont

8.3 aangeboren of aangeleerd 

aangeboren (erfelijk) gedrag: gedrag dat bepaald word door erfelijke factoren 

aangeleerd gedrag: gedrag dat je leert 

lichaamstaal

leren fietsten 

vaak is het de combinatie dat je gedrag bepaald 

8.3 inprenting 

inprenting: een leerproces dat alleen in een bepaalde korte periode kan plaatst vinden.

8.3 trail and error 

trail and error: proefondervindelijk leren, leren door toevallige ontdekking 

8.3 conditionering 

conditionering: gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd. 

gewenning 

gewenning: een reactie op een prikkel wordt bij herhaling van de prikkel afgeleerd. 

check vragen !

wat is aangeboren gedrag ?

1. gedrag dat bepaald word door erfelijke factoren
2. gedrag dat je leert
3. een reactie op een prikkel

wat is conditionering ?

1. een reactie op een prikkel wordt bij herhaling van prikkel afgeleerd
2. gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd
3. een leerproces dat alleen in een bepaalde korte periode kan plaatst vinden

laatste check !

wat is een protocol ?

1. een lijst met handelingen
2. verschillende activiteiten
3. lijst met de handelingen op een volgorde

wat is een trail and error ?

1. leren door toevallige ontdekking
2. een leerproces dat alleen in een bepaalde korten periode plaats kan vinden

wat is motivatie ?

1. er gaat een impuls van je hersen naar je spieren of klieren
2. het verrichten van een bepaalde daad

wat is een prikkel ?

1. een verandering die je waarneemt
2. verschillende activiteiten waar uitgedrag bestaat
3. een reactie op een prikkel wordt bij herhaling van de prikkel afgeleerd

take-home message 8.1

handelingen: verschillende activiteiten waar uit gedrag bestaat

gedragsketen: een vast opeenvolging van handelingen   

ethogram: een lijst met handelingen 

protocol: lijst met de handelingen op volgorde 

observatie: een feitelijke waarneming

take-home message 8.2

prikkel: een verandering die je waarneemt in je omgeving of lichaam 

respons: er gaat een impuls van je hersenen naar je spieren of klieren 

uitwendige prikkel: een prikkel die je met je zintuigen waarneemt 

inwendige prikkel: een prikkel die in het lichaam zelf ontstaat 

motivatie: het verrichten van een bepaalde daad

sleutelprikkel: een prikkel die (bij motivatie) altijd het zelfde gedrag veroorzaakt. 

supranormale prikkel: een prikkel die sterker gedrag opwekt dan een normale sleutelprikkel 

take-home message 8.3

aangeboren (erfelijk) gedrag: gedrag dat bepaald word door erfelijke factoren 

aangeleerd gedrag: gedrag dat je leert 

inprenting: een leerproces dat alleen in een bepaalde korte periode kan plaatst vinden.

trail and error: proefondervindelijk leren, leren door toevallige ontdekking 

conditionering: gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd. 

gewenning: een reactie op een prikkel wordt bij herhaling van de prikkel afgeleerd. 

einde