13.4 Kou en hitte

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Startopdracht:

Beantwoord samen de voorkennisvragen hiernaast.

Les:

Uitleg 

Opdrachten 

Afsluiting 

Voorkennisvragen 13.4 

• Hoe houdt een vacht warmte vast?
• Hoe kan een dier aangepast zijn aan de kou?
• Hoe kan een dier aangepast zijn aan hitte?
• Wat is koudbloedig en wat is warmbloedig?
• Wat gebeurt er in de winterslaap met een dier?

Aanpassingen aan kou

Dieren overleven in koude gebieden door zich te isoleren.

Net als je een huis isoleert om de warmte binnen te houden.

Dit doen ze door een dikke vetlaag(spek) te hebben, of lucht in hun vacht of veren stil te zetten

warmbloedig 

Temperatuur redelijk constant

koudbloedig

Temperatuur zelfde als omgeving

Warmbloedig

Manieren om warm te blijven:

* isoleren: wintervacht/verenkleed/vetlaag

* klein oppervlak

* kou vermijden: winterslaap/winterrust

      Winterslaap: dier blijft slapen, lichaamstemp., hartslag en ademhaling                gaan omlaag

      Winterrust: dier slaapt, maar wordt wakker om voedsel te eten

Aanpassingen aan warmte

Om te overleven in een warm gebied moet je je warmte kwijt kunnen raken.

Dit doe je op verschillende manieren, maar je geeft de warmte graag af aan de lucht.

Door te zweten of door de lucht langs een deel van het lichaam te laten waaien met veel bloedvaten

Warmbloedig 

Manieren om af te koelen

* zomervacht/verenkleed/vetlaag

* warmte afgeven via bloed, huid

* lucht laten stromen

* hijgen

* zweten

13.4 deel 1

Maken opdrachten:

2, 3, 5, 6, 7, 9 en 10

 

Nakijken. 

Hoe zorg je dat je de stof voor de toets bijhoudt?

Pak de leerdoelen erbij

Kun je ze uitleggen? 

Na de opdrachten:

Keuze mogelijkheden om te werken aan leerdoelen:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen
  
• ??
  

Waarom zal een vogel er in de winter dikker uit zien dan in de zomer?

1. Hij heeft meer veren tegen de kou
2. Hij houd een laagje lucht vast tussen zijn veren voor isolatie
3. Hij heeft meer gegeten om een vetlaag te hebben
4. Hij is gewoon dik

Hoe is dit dier goed aangepast aan de kou. Noem 2 dingen

Hoe is dit dier aangepast aan de warmte? noem 1 ding

Deze les

• Voorkennis
• Uitleg over 13.4 deel 2
• Opdrachten maken 
• Leerdoelencheck

Welk dier koelt sneller af?

Welke lijn hoort waarbij?

Leerdoelen 13.4 

- Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan kou.

- Je kunt uitleggen waardoor een klein dier sneller afkoelt dan een groot dier. 

- Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan hitte.

- Je kunt uitleggen hoe koudbloedige dieren reageren op temperatuursveranderingen.

- Je kunt uitleggen hoe planten droogte overleven. 

 koudbloedig dier

Koudbloedige dieren nemen de temperatuur van hun omgeving aan.

Lichaam opwarmen: in de zon liggen
Lichaam afkoelen: in de schaduw/in het water

Te koud: verbranding langzamer, bewegen trager

Hoe overleven planten droogte?

Woestijnplanten

Verdamping tegengaan

• Vetlaagje rond de bladeren
  
• Kleine blaadjes met weinig huidmondjes
  
• Behaarde bladeren

Water opnemen en opslaan 

• Lange wortels of breed vertakt en oppervlakkig
  
• Water opslaan in de stengel
  

Hoe zijn planten aangepast aan de kou?

Poolplanten: bestand zijn tegen kou en bevroren grond
In bevroren gebieden kunnen de wortels geen water
uit de grond halen. 

• Vaak liggen wortels in bovenste laag van de grond
  wat niet bevoren is. 
• Kleine blaadjes, weinig fotosynthese = blijven klein
  
• Groeien in groepen (tegen warmteverlies) 
• Donshaartjes voor isolatie 

Waardoor koelt een klein dier snel af?

Afkoelen via de huid: lichaamsoppervlak

- Klein dier: meer lichaamsoppervlak 

ten opzichte van inhoud

13.4 deel 2  (eerst 10 min. in stilte)

Maken opdrachten:

(2, 3, 5, 6, 7, 9 en 10 van vorige keer)

11, 12, 13, 14, 16, 17, 19 en 21

 

Klaar? --> Nakijken. 

Laatste 5 min.: leerdoelencheck.

 

Na de opdrachten:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen
  
• ??
  

Leerdoelencheck 

Bespreek per tweetal of je onderstaande leerdoelen beheerst: 

• Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan kou.
  
• Je kunt uitleggen waardoor een klein dier sneller afkoelt dan een groot dier.
  
• Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan hitte.
  
• Je kunt uitleggen hoe koudbloedige dieren reageren op temperatuursveranderingen.
  
• Je kunt uitleggen hoe planten droogte overleven.