fase 1 - periode 1 - les 1b

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

periode 1 - les 1b

meervoudsvormen | aaneenschrijven

Doelen van deze les

Aan het einde van de les:

• weet je hoe de verschillende meervoudsvormen geschreven worden;
• woorden op de correcte manier aaneenschrijven.

Meervoudsvormen

Veel zelfstandige naamwoorden hebben een meervoudsvorm.

Zelfstandige naamwoorden kunnen in het meervoud verschillende vormen hebben, maar de meesten eindigen op:

• -en (deur -> deuren; stoel -> stoelen)
• -s (computer -> computers; beker -> bekers)

Er zijn ook woorden zonder meervoudsvorm:

• rijst, jeugd, benzine.

Meervoudsvormen met -ën

Als de klemtoon van de enkelvoudsvorm, die eindigt op -ie, op de laatste lettergreep valt, komt er -ën bij te staan in de meervoudsvorm.

• melodie -> melodieën
• technologie -> technologieën

Eindigt de enkelvoudsvorm op -ee? Dan altijd -ën erbij.

• idee -> ideeën
• zee -> zeeën

Meervoudsvormen met -ën

Valt de klemtoon bij woorden die in de enkelvoudsvormen eindigen op -ie niet op de laatste lettergreep? In dat geval schrijf je geen extra e. 

• bacterie -> bacteriën
• provincie -> provinciën
• kolonie -> koloniën
• porie -> poriën
• olie -> oliën 

Welke meervoudsvorm is goed geschreven?

1. porieën
2. pories
3. poriën
4. porie-en

Welke meervoudsvorm is goed geschreven?

1. zeën
2. zeeën
3. zees
4. zee-en

Welke meervoudsvorm is goed geschreven?

1. industries
2. industrieën
3. industriën
4. industrie-en

Meervoudsvormen met 's

Je schrijft 's wanneer het woord anders tot spraakverwarring leidt.

De 's komt na elke lange klank (a, i, o, u, y), behalve bij de e.

• oma -> oma's
• hobby -> hobby's
• mbo -> mbo's
• bh -> bh's

Meervoudsvormen met s

Je schrijft de s aan de meervoudsvorm vast wanneer het niet tot spraakverwarring leidt en bij woorden die eindigen op: eau, ay, ieu, ui, ie, e, ee en é.

• cadeau -> cadeaus                              
• essay -> essays
• milieu -> milieus 
• etui -> etuis
• receptie -> recepties
• promenade -> promenades
• abonnee -> abonnees
• café -> cafés

Welke meervoudsvorm is goed geschreven?

1. babys
2. baby's
3. baby-en
4. babyën

Welke meervoudsvorm is goed geschreven?

1. etui-en
2. etui's
3. etuiën
4. etuis

Welke meervoudsvorm is goed geschreven?

1. taxis
2. taxi's
3. taxiën
4. taxi-en

Klankverandering

Er zijn ook woorden die in het meervoud een klankverandering krijgen. Je kunt ze herkennen aan de laatste letters in het woord.

• ium -> ia (medium -> media; decennium -> decennia)
• cus -> ci (medicus -> medici; politicus -> politici)
• um -> a (centrum -> centra; datum -> data)

Aaneenschrijven

Samengestelde woorden schrijf je zo veel mogelijk aan elkaar, zolang dat geen lees- of uitspraakproblemen oplevert.

• Samenstellingen:

Fietsenstalling, koffiezetapparaat, politieauto, docententoilet.

• Woorden met er-, hier-, daar-, waar- + een voorzetsel:

Ermee, hierdoor, daarover, waarvoor.

• Werkwoorden die beginnen met voorzetsels:

Overgelopen, doorstaan, opgelost

Aaneenschrijven koppelteken

Het koppelteken (-) gebruik je:

• na een klinkerbotsing, waardoor er lees/uitspraakproblemen ontstaan.

mee-eter, radio-omroep, contra-aanval

• na oud-, ex-, non-, niet-.

oud-voetballer, ex-vriendin, non-alcoholisch, niet-rokers

• een deel van de samenstelling bestaat uit een naam, afkorting, cijfers of tekens.

kabinet-Wilders, mbo-student, A3-papier, €-teken.

Aaneenschrijven koppelteken

Het koppelteken (-) gebruik je:

• in samengestelde aardrijkskundige namen.

Noord-Brabant, Midden-Amerika, Oost-Europese

• in vaste combinaties.

klaar-over, ons rood-wit-blauw, doe-het-zelfzaak

Welk woord is goed gespeld?

1. EU-uitbreiding
2. EU uitbreiding
3. EUuitbreiding

Welk woord is goed gespeld?

1. avondopleiding
2. avond opleiding
3. avond-opleiding

Welk woord is goed gespeld?

1. keuzeelement
2. keuze element
3. keuze-element

Welk woord is goed gespeld?

1. meeëter
2. mee-eter
3. mee eter

Aaneenschrijven tussenletters

Een samenstelling krijgt als tussenletter (e)n als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is met een meervoud op -en, maar geen meervoud op -es.

In andere gevallen is de -e de tussenletter.

• boekenkast (boek heeft alleen een meervoud op -en)
• stoelendans (stoel heeft alleen een meervoud op -en)
• ziektebeeld (ziekte heeft een meervoud op -en en -es)
• groentesoep (groente heeft een meervoud op -en en -es)

Aaneenschrijven tussenletters

Uitzondering 1: als het eerste deel van de samenstelling eindigt op -en, dan behoud je de schrijfwijze van dit deel:

• keukenraam, havenmeester

Uitzondering 2: als het eerste deel van de samenstelling verwijst naar een persoon of zaak die uniek is, schrijf je de -e:

• zonneschijn, maneschijn, Koninginnedag

Uitzondering 3: als de hele samenstelling een bijvoeglijk naamwoord is, schrijf je een -e:

• beregoed, reuzespannend, stekeblind

Aaneenschrijven tussenletters

Een samenstelling krijgt als tussenletter een s als je het woord uitspreekt met een tussen s. Hoor je die s niet? Schrijf hem dan niet.

• broekspijp
• verkiezingstijd
• verkiezingsstrijd

Bij een woord als verkiezingsstrijd kun je niet horen of het woord met één of twee s'en geschreven moet worden. Vervang dan het tweede woord voor een woord dat niet met de s begint. Hoor je dan de tussen s? Schrijf dan dubbel s.

geweten-vraag

stad-schouwburg

Opdrachten deze week

• Instaptoets taalverzorging: alle onderdelen
• 2F | taalverzorging | spelling | meervoudsvormen | opdracht 1 en 2
• 2F | taalverzorging | spelling | aaneenschrijven | opdracht      1 en 2

Ik heb de instaptoets volledig af.

Ik moet nog beginnen

Nee

Ja