3/2 gramaatica 3.6 bedrijvende en lijdende vorm

Bedrijvende en lijdende vorm

Planning

• Lesdoel
• Korte activiteit --> de terugblik zit aan de activiteit gekoppeld


• Instructie - in stilte werken (geen differentiatie)
• Exitticket
• Afsluiten (reflectie en feedback)

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kun je benoemen wat  bedrijvende vorm en lijdende vorm inhouden;
• kun je onderscheid maken tussen bedrijvende en lijdende vorm;
• kun je zinnen met een lijdende vorm herschrijven in de bedrijvende vorm en omgekeerd.

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Spelen met woordsoorten: 

Je hoort straks een liedje.

1. Doe je schrift open en pak een pen.

2. Noteer in je schrift een afleiding en drie samenstellingen (zes woorden in totaal)

3 Noteer het na het liedje in de dia die dan komt.

4. Iedereen doet  mee en maakt de opdracht voor zichzelf en dus niet samen!

Voorbeeld 

 - Noteer de afleidingen zo: A: mis-verstand

 - Noteer de samenstellingen zo: taal-spel

Spotify (Sterrenstof)

https://open.spotify.com/track/7D5vAulNfrQV6xEwzgH0OF

Luister goed en noteer in je schrift een afleidingen en drie samenstellingen

Noteer nu de door jou gekozen een afleiding en drie samenstellingen.

Songtekst: Sterrenstof 

Ikiki-flikiki-fliki-kiki

Uhu-um, sjee, uh

Nou kijk je gappie leeft zoet als een sappie

Ballin' ook al was mama altijd wappie

Een goed begin is het halve werk

Maar een goed begin is maar de helft

De tweede helft, maar ikke hoef geen help

Wiwalien was elf, ik deed alles zelf

Ik ging zelf naar school, nu kom ik zelf op tv

En ik lach in mezelf want de sletten ik breng

Nou kijk ze kijken, dus blijf kijken

Alle dik-zakken willen op me lijken

Maar broeder, vergeet dat ding

Stap opzij, ze wil een hand-tekening

Caleidoscopische oogs

Ik kijk omhoog, m'n pupillen worden groot

De wereld is weer plat ja, op je bolle bips na

Een golf-lengte afstand van je hemel-lichaam

Ze is van spectrale klasse, ooh, onaardse krachten (jee)

Losgebarsten toen ze naar me lachte

Je kijkt terug in de tijd als je naar d'r kijkt

Ja ze is praktisch, inter-megalactisch

Sorry als ik overdrijf, zelfs als ik naar boven kijk

Zelfs als ik ooit dede ben, dan weet je dat ik ergens ben

Dan ben ik alsnog in de lucht als sterren-stof

Dan ben ik loesoe in de sky met diamonds om m'n nek bitch

Diamonds om m'n nek

Loesoe in de sky met diamonds om m'n nek bitch

Diamonds om m'n nek (diamonds om m'n nek)

Diamonds om m'n nek (diamonds om m'n nek)

Vroeger was Young Yayo alleen nog maar young

Geen rap-centjes, geen paper, geen spang

Totdat-ie uit het niets op tv kwam

Ineens changede z'n hele leven, bam

Shows in het weekend, geld op de bank

Gelukkig aan het sterren-stof, maar telt het nog dan?

Hij wilde proeven van elke soort drank

Men probeerde hem te zeggen, hij was telkens zo lam

En na een tijdje zat-ie crazy in de put

Toen uit de lucht kwam vallen Lady Luck

Ze werd zijn baby en hij was haar baby terug

En alle vlinders in z'n buik zeiden nee tegen die drugs

Ik heb m'n mocca-prinsesje op m'n bankje

Stem-klankje brengt nog steeds brood op 't plankje

Soms denk ik terug, hef m'n drankje

Met de sterren in de lucht en zeg dankje

De wereld is weer plat ja, op je bolle bips na

Een golf-lengte afstand van je hemellichaam

Ze is van spectrale klasse, ooh, on-aardse krachten (jee)

Los-gebarsten toen ze naar me lachte

Je kijkt terug in de tijd als je naar d'r kijkt

Ja ze is praktisch, inter-megalactisch

Sorry als ik overdrijf, zelfs als ik naar boven kijk

Zelfs als ik ooit dede ben, dan weet je dat ik ergens ben

Dan ben ik alsnog in de lucht als sterren-stof

Dan ben ik loesoe in de sky met diamonds om m'n nek bitch

Diamonds om m'n nek

Loesoe in de sky met diamonds om m'n neck bitch

Diamonds om m'n nek (diamonds om m'n nek)

Diamonds om m'n nek (diamonds om m'n nek)

Wat betekent intermegagalactisch?
Noteer de betekenis van voorvoegsel en grondwoord.

intermegalactisch

inter = tussen

mega = groot

galactisch = betrekking op het melkwegstelsel

Nieuwe lesstof

Maak aantekeningen!

Bedrijvende of lijdende vorm

Wat denk jij dat een lijdende vorm (passieve zin) inhoudt?

1. Iemand die pijn heeft.
2. Een zin met een lijdend voorwerp.
3. Iets of iemand ondergaat de handeling in een zin.
4. Iets of iets doet iets in een zin.

Het verschil

• Bedrijvend = actief: je (het onderwerp) doet iets
• Lijdend = passief: je (het onderwerp) ondergaat iets

Jaimie laat de hond uit.

In deze zin is Jaimie het onderwerp.  Hij doet iets -->  de hond uitlaten

In deze zin verricht het onderwerp de handeling uit het werkwoordelijk gezegde.

 --> Zo’n zin noemen we bedrijvend of actief.

De hond wordt uitgelaten.

In deze zin is de hond het onderwerp. 

Dit onderwerp doet zelf niets. 

In deze zin ondergaat het onderwerp de handeling van het werkwoordelijk gezegde.  de hond ondergaat iets --> de hond wordt uitgelaten 

--> Zo’n zin noemen we lijdend of passief.

In de lijdende vorm doet het onderwerp ...

1. iets
2. niets

Van bedrijvend naar lijdend

Van een bedrijvende zin waarin een lijdend voorwerp staat, kun je een lijdende zin maken. Het lijdend voorwerp van de bedrijvende zin wordt het onderwerp van de lijdende zin.

   Lijdensvoorwerp                                -->                                       wordt onderwerp

Bedrijvende zin - actief

Jaimie | laat | de hond | uit.

o = Jara

wg = laat uit

lv = de hond

Lijdende zin - passief

De hond | wordt | uitgelaten.

o = De hond

wg = wordt uitgelaten

Van bedrijvend naar lijdend

De hond wordt uitgelaten door Jaimie.

In sommige passieve zinnen staat informatie over wie de handeling uit het werkwoordelijk gezegde verricht. 

Het zinsdeel met door maakt duidelijk wie iets doet. 

--> Dit noemen we een door-bepaling. De door-bepaling benoemen we in de zinsontleding als bijwoordelijke bepaling (bwb).

Lijdende vorm

De hond | wordt | uitgelaten | door Jaimie.

o = De hond

wg = wordt uitgelaten

bwb = door Jaimie.

Werkwoorden/werkwoordenlijk gezegde in lijdende zinnen

Lijdende zinnen bestaan altijd uit een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord.

In de onvoltooide tijd staat altijd:  worden/werden + voltooid deelwoord.

De hond wordt door Jaimie uitgelaten.

In de voltooide tijd staat altijd: zijn/waren + voltooid deelwoord.

De hond is door Jaimie uitgelaten.

In het kort de kenmerken van een lijdende zin:

1 Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling.

2 Er staat een door-bepaling in, of die kun je erbij bedenken.

3 De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord.

Wat is het verschil tussen de bedrijvende en de lijdende vorm?

1. Het verschil tussen de bedrijvende en de lijdende vorm is wie de handeling uitvoert.
2. Er is geen verschil tussen de bedrijvende en de lijdende vorm.
3. In de bedrijvende vorm is het onderwerp van de zin de handelende persoon, terwijl in de lijdende vorm het onderwerp van de zin de handeling ondergaat.
4. In de bedrijvende vorm is het onderwerp van de zin altijd een persoon, terwijl in de lijdende vorm het onderwerp van de zin altijd een object is.

De lijdende vorm wordt ook wel de actieve vorm genoemd.

1. juist
2. onjuist

Wat is de bedrijvende vorm van 'de jongen gooit de bal'?

1. De bal wordt door de jongen gegooid.
2. De bal is gegooid door de jongen.
3. De jongen gooit de bal.
4. De bal wordt gegooid door de jongen.

Wat is de bedrijvende vorm van 'de kat wordt geaaid door het meisje'?

1. De kat wordt geaaid door het meisje.
2. Het meisje aait de kat.
3. De kat wordt door het meisje geaaid.
4. De kat is geaaid door het meisje.

Welke zin staat in de lijdende vorm?

1. Hans heeft mijn jas gisteren per ongeluk meegenomen.
2. Mijn jas is gisteren per ongeluk door Hans meegenomen.
3. Hans zou mijn per ongeluk hebben meegenomen.
4. Hans zal mijn jas per ongeluk gaan meenemen

'Ik schonk de thee in' wordt in de lijdende vorm ...

1. Ik heb de thee ingeschonken
2. De thee werd door mij ingeschonken
3. Ik schenk de thee in
4. De thee wordt door mij ingeschonken

Welk woord attendeert je op de lijdende vorm?

1. met
2. door
3. bij
4. aan

Een zin in de lijdende vorm bevat altijd het hulpwerkwoord worden of zijn.

1. Juist
2. Onjuist

Een zin in de lijdende vorm heeft nooit een lijdend voorwerp.

1. Waar
2. Niet waar

Bedrijvende vorm lijdend maken

Hoe maak je een lijdende vorm?

1. Je maakt van het onderwerp een lijdend voorwerp
2. Je maakt van het meewerkend voorwerp een lijdend voorwerp
3. Je zet de bijwoordelijke bepaling achteraan
4. Je maakt van het lijdend voorwerp het onderwerp

Van bedrijvend naar lijdend: hoe werkt het?

1. het lijdend voorwerp wordt het onderwerp
2. het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die met door begint: een door-bepaling
3. bij het werkwoordelijk gezegde wordt het hulpwerkwoord worden of zijn gebruikt

'Meer dan honderd miljoen mensen bekeken dit jaar de Super Bowl.'

Wat voor zinsdeel is 'de Super Bowl'?

1. Onderwerp
2. Lijdend voorwerp
3. Meewerkend voorwerp
4. Bijwoordelijke bepaling

'De Super Bowl werd dit jaar door meer dan honderd miljoen mensen bekeken.'

Wat voor zinsdeel is 'de Super Bowl'?

1. Onderwerp
2. Lijdend voorwerp
3. Meewerkend voorwerp
4. Bijwoordelijke bepaling

Wat gaat er mis in de lijdende vorm? Leg uit en/of verbeter.

Bedrijvend: 'Haar buurmeisje gaf al haar verjaardagsgeld in één keer uit.'
Lijdend: 'Haar verjaardagsgeld zou door haar buurmeisje in één keer uitgegeven worden.'

Werk voor deze les + huiswerk:

Pak je VIP en noteer:

Online: Hoofdstuk 3, § 3.7 Grammatica zinsdelen, opdracht 1 t/m 5

Klaar = in stilte lezen

Wat niet af is = huiswerk

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kun je benoemen wat  bedrijvende vorm en lijdende vorm inhouden;
• kun je onderscheid maken tussen bedrijvende en lijdende vorm;
• kun je zinnen met een lijdende vorm herschrijven in de bedrijvende vorm en omgekeerd.

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Zet in de lijdende vorm:
'Mijn kat Maud zal mijn bank kapot krabben.'

Ik kan benoemen wat bedrijvende en lijdende vorm is, kan deze herkennen en kan zinnen omzetten van de bedrijvende naar de lijdende vorm en andersom.

😒🙁😐🙂😃

Maken

Opdracht 1 t/m 5

Blz. 154-155