4/2 gramaatica 3.6 bedrijvende en lijdende vorm

Bedrijvende en lijdende vorm

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kun je benoemen wat  bedrijvende vorm en lijdende vorm inhouden;
• kun je onderscheid maken tussen bedrijvende en lijdende vorm;
• kun je zinnen met een lijdende vorm herschrijven in de bedrijvende vorm en omgekeerd.

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Wat is het verschil tussen de bedrijvende en de lijdende vorm?

1. Het verschil tussen de bedrijvende en de lijdende vorm is wie de handeling uitvoert.
2. Er is geen verschil tussen de bedrijvende en de lijdende vorm.
3. In de bedrijvende vorm is het onderwerp van de zin de handelende persoon, terwijl in de lijdende vorm het onderwerp van de zin de handeling ondergaat.
4. In de bedrijvende vorm is het onderwerp van de zin altijd een persoon, terwijl in de lijdende vorm het onderwerp van de zin altijd een object is.

In de lijdende vorm doet het onderwerp ...

1. iets
2. niets

De lijdende vorm wordt ook wel de actieve vorm genoemd.

1. juist
2. onjuist

Een zin in de lijdende vorm bevat altijd het hulpwerkwoord worden of zijn.

1. Juist
2. Onjuist

Een zin in de lijdende vorm heeft nooit een lijdend voorwerp.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe maak je een lijdende vorm?

1. Je maakt van het onderwerp een lijdend voorwerp
2. Je maakt van het meewerkend voorwerp een lijdend voorwerp
3. Je zet de bijwoordelijke bepaling achteraan
4. Je maakt van het lijdend voorwerp het onderwerp

Wat is de bedrijvende vorm van 'de auto wordt gerepareerd door de monteur'?

1. De monteur repareert de auto.
2. De auto wordt door de monteur gerepareerd.
3. De auto is gerepareerd door de monteur.
4. De auto wordt gerepareerd door de monteur.

Selecteer de zin in de lijdende vorm.

1. De koe eet gras.
2. Door de koe wordt het gras gegeten.
3. De koe graast.
4. Obama eet de koe.

Welke zin staat in de (passieve) lijdende vorm?

1. Lieke zette de taart op het aanrecht
2. De taart wordt door Lieke op het aanrecht gezet
3. Het aanrecht krijgt een taart van Lieke
4. Wordt de taart op het aanrecht gezet

Het verschil

• Bedrijvend = actief: je (het onderwerp) doet iets
• Lijdend = passief: je (het onderwerp) ondergaat iets

Van bedrijvend naar lijdend

Van een bedrijvende zin waarin een lijdend voorwerp staat, kun je een lijdende zin maken. Het lijdend voorwerp van de bedrijvende zin wordt het onderwerp van de lijdende zin.

   Lijdensvoorwerp                                -->                                       wordt onderwerp

Bedrijvende zin - actief

Jaimie | laat | de hond | uit.

o = Jara

wg = laat uit

lv = de hond

Lijdende zin - passief

De hond | wordt | uitgelaten.

o = De hond

wg = wordt uitgelaten

Van bedrijvend naar lijdend

De hond wordt uitgelaten door Jaimie.

In sommige passieve zinnen staat informatie over wie de handeling uit het werkwoordelijk gezegde verricht. 

Het zinsdeel met door maakt duidelijk wie iets doet. 

--> Dit noemen we een door-bepaling. De door-bepaling benoemen we in de zinsontleding als bijwoordelijke bepaling (bwb).

Lijdende vorm

De hond | wordt | uitgelaten | door Jaimie.

o = De hond

wg = wordt uitgelaten

bwb = door Jaimie.

Werkwoorden/werkwoordenlijk gezegde in lijdende zinnen

Lijdende zinnen bestaan altijd uit een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord.

In de onvoltooide tijd staat altijd:  worden/werden + voltooid deelwoord.

De hond wordt door Jaimie uitgelaten.

In de voltooide tijd staat altijd: zijn/waren + voltooid deelwoord.

De hond is door Jaimie uitgelaten.

In het kort de kenmerken van een lijdende zin:

1 Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling.

2 Er staat een door-bepaling in, of die kun je erbij bedenken.

3 De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord.

Zet in de lijdende vorm:
'Mijn kat Maud heeft mijn bank kapot gekrabd.'

Zet in de lijdende vorm:
'Mijn kat Maud zal mijn bank kapot krabben.'

Ik kan benoemen wat bedrijvende en lijdende vorm is, kan deze herkennen en kan zinnen omzetten van de bedrijvende naar de lijdende vorm en andersom.

😒🙁😐🙂😃