Examenkatern Pluriforme samenleving

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Pluriforme samenleving

Samenleving van mensen met verschillende culturen en leefstijlen.

Persoonlijke identiteit

Wie je bent wordt gevormd door 

• socialisatie en internalisatie
  
• identificatie
  
• karakter en ervaringen
  

bestaat dus uit dingen die je hebt geleerd, bewust of onbewust overgenomen, ervaringen en aangeboren eigenschappen.

Groepsidentiteit

de groep mensen met wie je je verbonden voelt

Saamhorigheidsgevoel / het wij-gevoel

Wij - Zij gevoel / uitsluiting

De meeste mensen horen bij meerdere groepen.

1. Cultuur en identiteit

Cultuur zijn alle waarden, normen en andere aangeleerde kenmerken van een groep.

Elke samenleving heeft een dominante cultuur, maar ook allerlei subculturen.

Cultuurverschillen hebben te maken met verschillende factoren zoals;

• stad/platteland
  
• inkomen en maatschappelijke positie
  
• land van herkomst
  
• leeftijd
  
• mannen en vrouwen en bijhorende rolpatronen
  
• godsdienst
  

2. Culturele diversiteit

In Nederland veel ruimte voor culturele diversiteit door de Grondwet; artikel 1: het gelijkheidsbeginsel. Maar ook artikel 6: godsdienstvrijheid en artikel 7: vrije meningsuiting

In Nederland zijn veel mensen met een migratie-achtergrond, een multiculturele of multi-etnische samenleving. Maar de verschillen gaan niet alleen met etniciteit, maar ook met leeftijd, geloof en gender te maken. 

Vandaar het begrip pluriforme samenleving.

Kenmerken pluriforme samenleving

Bevolkingsgroepen hebben verschillende

• waarden en normen
  
• leefstijlen en gewoonten (collectivistisch-individualistisch)
  
• geloofsrichtingen
  
• geschiedenis
  

Deze verschillen kunnen voor maatschappelijke problemen zorgen, denk aan bv. de Zwarte Piet discussie.

Ook zien we in Nederland discriminatie en racisme.

Ontwikkelingen in Nederland

Hoeveelheid mensen met migratie-achtergrond is de afgelopen jaren toegenomen.

Oorzaken:

• mensen met (niet-westerse) migratie achtergrond hebben vaak meer kinderen.
  
• steeds meer migranten naar ons land.
  

3. Migratie naar Nederland

Emigratie: weggaan uit eigen land.

Immigratie: een land binnenkomen.

Waarom verhuizen?

Politieke motieven; vaak te maken met oorlog en geweld. Politieke vluchtelingen.

Economische motieven; verhuizen vanwege werk en carrièremogelijkheden. Economische vluchtelingen.

Sociale motieven; verhuizen vanwege een relatie. 

gezinsvorming/gezinshereniging

Waar komen de immigranten in Nederland vandaan?

Mensen uit vroegere kolonien: 

• Indische Nederlanders
  
• Molukkers
  
• Surinamers
  
• Nederlandse Antillen
  

Arbeidsmigranten

• ItaIië/Spanje/Griekenland
  
• Marokko/Turkije
  

Asielzoekers

• Asielzoeker/vluchteling
  

Tegenwoordig vooral uit EU-landen.

Het Nederlandse toelatingsbeleid

Nederland heeft een streng toelatingsbeleid, rekening houdend met internationale afspraken.

• Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
  
• Vluchtelingenverdrag van Genève
  
• Verdrag van Schengen
  

Rechten en vrijheden van alle mensen nakomen.

Mogelijkheid tot gezinshereniging en vorming.

Restrictief toelatingsbeleid

https://nos.nl/op3/video/2479238-hoe-europa-de-grenzen-probeert-te-sluiten

Asielprocedure

Kennismigranten: hoogopgeleide migranten van buiten de EU. Toelatingsbeleid voor hen niet zo streng.

4. Samenleven

Er zijn verschillende manieren om met cultuurverschillen om te gaan:

• segregatie; bevolkingsgroepen leven gescheiden van elkaar.
  
• assimilatie; bevolkingsgroep past zich volledig aan.
  
• integratie; uitwisseling tussen subculturen van nieuwkomers en de dominante cultuur.
  

Integratie en de politiek

De Nederlandse overheid vindt integratie belangrijk en passend bij de open Nederlandse samenleving.

De meningen in de samenleving en de politiek verschillen wel.

• Christendemocraten; christendom hoort bij Nederland, ook de vrije dagen.
  
• Liberalen; eigen verantwoordelijkheid nieuwkomers om zich aan te passen.
  
• Sociaaldemocraten; gelijke kansen voor iedereen.
  
• Populisten; geen pluriforme samenleving.
  

Tweedeling in Europa

• protectionisten: bang voor het verlies eigen dominante cultuur. Oplossing: immigranten stoppen en het liefst ook uit de EU.
  
• internationalisten: immigratie hoort bij de wereld en is niet te stoppen. Vluchtelingen moeten worden opgevangen en we moeten allemaal omgaan met een diverse samenleving. Europese landen moeten samenwerken.
  

5. Integratie gaat niet vanzelf

Het proces van integratie kent drie fasen:

fase 1; vermijding. Beide groepen kunnen een gevoel van verlies ervaren.

fase 2; conflict. Cultuurverschillen kunnen leiden tot conflicten.

fase 3; acceptatie. Wederzijds respect en tolerantie.

Deze fasen zijn ook vaak te herkennen bij de verschillende generaties nieuwkomers.

• eerste generatie
  
• tweede generatie
  
• derde generatie
  

Invloed van geschiedenis

Excuses koning

Slavernij in het verleden?

Botsende waarden, normen en gewoonten

Verschillende culturele achtergronden kunnen leiden tot spanningen. In Nederland is er veel ruimte voor deze verschillen, maar er zijn grenzen. Een aantal voorbeelden:

• Boerkaverbod; sinds 2019 in het OV, scholen en zorg.
  
• Meisjesbesnijdenis; strafbaar zoals bepaald in de Grondwet (baas over je eigen lichaam)
  
• Homoseksualiteit; geaccepteerd, maar botst soms met strenggelovigen. Artikel
  
• Inenten; overheid roept op om het wel te doen, maar niet verplicht. Artikel
  
• Uithuwelijken; verboden in Nederland.
  

Wat is discriminatie?

Discriminatie: mensen in eenzelfde situatie worden anders behandeld op grond van kenmerken die in die situatie niet van belang zijn.

• Op grond van afkomst of huidskleur (racisme)
  
• Uiterlijk
  
• Sekse / seksuele geaardheid
  
• Leeftijd
  
• Geloof
  
• Fysieke conditie
  

Stereotypen en vooroordelen

Oorzaken discriminatie

• Zondebok
  
• Xenofobie
  
• Superioriteitsgevoel
  

Polarisatie

Sociale cohesie neemt af

Discriminatie voorkomen

Artikel 1 van de Grondwet

Wet gelijke behandeling

Wat kun jij doen?

6. Hoe verklaar je verschillen in maatschappelijke positie?

Je maatschappelijke, of sociaal-economische, positie wordt vooral bepaald door je baan en het salaris dat je verdient.

Stand van zaken: Mensen met niet-westerse migratie achtergrond vaak een lager opleidingsniveau. Maar stijgt wel!

Mensen met een migratie-achtergrond vaker werkloos. Onder jongeren zelfs dubbel zo hoog.

Verklaringen: 

• discriminatie
  
• taalachterstand
  
• opleidingsniveau ouders
  
• segregatie
  

Visies op burgerschap

 Je kunt op verschillende manieren kijken naar burgerschap.

Juridisch; burger van een land op het moment dat je de nationaliteit hebt van dat land.

Sociologisch; wat vinden we als samenleving belangrijk voor onze burgers.

Visies op burgerschap

Visie 1: dezelfde waarden en normen. "Integratie is je aanpassen en erbij willen horen." => houding Nederlandse overheid.

Visie 2: Kleurrijk Nederland. "Integratie komt van twee kanten: iedereen past zich aan."

Visie 3: Wereldburgerschap. "De wereld is onze woonplaats."

Nederland heeft een participatiesamenleving. Er wordt actief burgerschap verwacht, ook van nieuwkomers (inburgering)