3Havo - 5.3 Overmaat en Ondermaat

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 5

Vorige les: 
Ontledingsreacties

Deze les:
Overmaat en Ondermaat

Als je een poster lang in de zon laat hangen verkleurt de poster.
Hoe noem je deze reactie?

1. Thermolyse
2. Elektrolyse
3. Endolyse
4. Fotolyse

Welk energie-effect komt het meest voor bij ontledingsreacties?

1. Exotherm
2. Endotherm
3. Fotolyse
4. Elektrolyse

Welke informatie staat er in een reactievergelijking?

1. Molecuulformules, fasen en verhoudingen
2. Namen en fasen
3. Energie-effect

Overmaat en Ondermaat

Wanneer stopt een reactie?

Wat is over- en ondermaat?

Hoe bepaal je welke stof er in over- of ondermaat aanwezig is?

Voordat we het scheikundig maken:

• Wanneer stop je met eten?
• Wat doe je als je saus op is?
• Wat doe je als er saus over blijft?

Wanneer stopt een reactie?

1. Als een van de beginstoffen op is of wordt weggehaald
2. Het reactiemengsel onder de reactietemperatuur daalt

Wat is ondermaat?

Een stof die volledig op is einde van een reactie is in:
Ondermaat

Wat is overmaat?

Een stof die overblijft aan het einde van een reactie is in:
Overmaat

Voorbeeld over- en ondermaat

Reactie:

Stel we hebben 4 gram waterstof en 30 gram zuurstof.

Welke stof is er in overmaat en welke is er in ondermaat?

2H​2​​(g)+O​2​​(g)−>2H​2​​O(l)

Voorbeeld over- en ondermaat

Welke stof is er in overmaat en welke is er in ondermaat?

1. Wat is de massaverhouding tussen zuurstof en waterstof?
2. Hoeveel zuurstof hebben we nodig om 4 gram waterstof te verbranden?

2H​2​​(g)+O​2​​(g)−>2H​2​​O(l)

Voorbeeld over- en ondermaat

1. Wat is de massaverhouding tussen zuurstof en waterstof?

2H​2​​(g)+O​2​​(g)−>2H​2​​O(l)

Massaverhouding (u)	4,00	32,00
Massa (g)

2H​2​​

O​2​​

Voorbeeld over- en ondermaat

1. Massaverhouding
2. Hoeveel  zuurstof hebben we nodig om 4 gram waterstof te verbranden?

Massaverhouding (u)	4,00	32,00
Massa (g)	4,00	?

2H​2​​(g)+O​2​​(g)−>2H​2​​O(l)

2H​2​​

O​2​​

​4,00​​(4,00⋅32,00)​​

Voorbeeld over- en ondermaat

1. Massaverhouding
2. Hoeveel  zuurstof hebben we nodig om 4 gram waterstof te verbranden?

Dus we hebben 32,00 g zuurstof nodig om 4,00 g waterstof te verbranden

Massaverhouding (u)	4,00	32,00
Massa (g)	4,00	?

2H​2​​(g)+O​2​​(g)−>2H​2​​O(l)

2H​2​​

O​2​​

​4,00​​(4,00⋅32,00)​​

Oefening:

• Je gaat rekenen aan de reactie van het voorbeeld
• Je krijgt 5 minuten
• Herhaal de stappen uit het voorbeeld
• Voer je antwoord in de volgende slide in 

Hoeveel gram waterstof kan er reageren met 30 gram zuurstof?

Uitwerking

2H​2​​(g)+O​2​​(g)−>2H​2​​O(l)

Massaverhouding (u)	4,00	32,00
Massa (g)	?	30,0

2H​2​​

O​2​​

​32,00​​(30,0⋅4,00)​​=3,75

H​2​​

Overmaat berekenen

Stel; we laten 6 gram waterstof met 20 gram zuurstof reageren (zelfde reactie als net)

1. Welke stof is in overmaat 

2. Hoeveel van die beginstof is er in overmaat?

3. Hoeveel gram water ontstaat er dan?

Welke stof is in overmaat?
(2 aparte berekeningen)

Samenvatting

1. Wanneer stopt een reactie?
2. Wanneer is een stof in ondermaat?
3. Wanneer is een stof in overmaat?
4. Welke verhouding heb je nodig om de over/ondermaat te bepalen? 

Huiswerk

Lezen: 153 t/m 155

Maken: 35 t/m 37 + 40