Leerdoelen + herhaling

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe de economie in de vroege middeleeuwen in West-Europa veranderde en die veranderingen verklaren.

Je kunt beschrijven hoe een middeleeuws domein eruitzag.

Je kunt uitleggen hoe het hofstelsel werkte en welke plaats horigen in dat stelsel hadden

➤Sleep steeds een vinkje naar het goede woord om de zin kloppend te maken. 

Na de val van het Romeinse Rijk werd er veel meer / minder gehandeld in Europa. 

Na de val van het Romeinse Rijk waren er veel / weinig oorlogen in Europa.

Na de val van het Romeinse Rijk ontstaan er veel / nauwelijks steden in Europa.

Ondanks alle plichten, kon het toch gebeuren dat een boer bij een edelman kwam en vroeg: ‘Mag ik uw horige worden?

➤ Waarom zou een boer horige willen worden? Bedenk de meest logische reden.

Naast werken op het land, was een horige ook verplicht om herendiensten te doen.

➤ Geef twee voorbeelden van herendiensten.

Gebruik de bron

Horigen hadden veel plichten.

➤ Welke twee plichten van horigen zie je in de tekst terug?

Gebruik de bron 

➤Waarom maken herendiensten het leven van een horige zwaarder dan die van een vrije boer?

Sommige mensen vinden dat de middeleeuwen een donkere tussentijd is.

➤Geef een voorbeeld waaruit blijkt dat sommige mensen gelijk hebben als ze zeggen dat het een donkere tussentijd is.

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe het Frankische Rijk ontstond.

Je kunt uitleggen hoe het leenstelsel werkte.

Je kunt uitleggen welk gevolg het leenstelsel had voor het bestuur in Europa.

➤Karel de Grote is in het systeem van het feodalisme de .....

1. leenheer
2. leenman

➤Voor zijn ridders was Karel de Grote de leenheer.

1. Goed
2. Fout

Karel de Grote gaf stukken land in leen aan leenmannen. 

➤Waarom deed hij dat?

Lees bron 1.
Welke reden wordt in de bron genoemd waarom Clovis zich tot het christendom heeft bekeerd?

Wat zijn de twee oorzaken van Clovis' macht?

Waarom was het voor Clovis belangrijk om christen te worden?

Waarom was het een slimme zet van Clovis om Christen te worden?

leerdoelen 4.3

Je kunt uitleggen hoe het christendom zich in de vroege middeleeuwen in West-Europa verspreidde.

Je kunt uitleggen dat het christendom voor mensen in de middeleeuwen erg belangrijk was.

Je kunt uitleggen wat een stand is en de drie standen in de middeleeuwse samenleving noemen.

➤Veel monniken konden lezen en schrijven. 

Zij schreven oude boeken over.

1. Waar
2. Niet waar

Sleep de teksten naar de juiste plek in de afbeelding

Ik ben van adel

Ik ben een geestelijke

Ik betaal pacht

Eerste stand

Tweede stand

Derde stand

➤Waarom twijfelde niemand aan de verdeling in standen?

Gebruik de bron

Monniken hadden een aantal taken. Zo schreven zij bijvoorbeeld boeken over.

➤Noem nog twee taken van monniken die niet op de afbeelding te zien zijn.

Gebruik de bron 

leerdoelen 4.4

Je kunt beschrijven hoe de islam ontstond.

Je kunt de belangrijkste kenmerken noemen van de islamitische geloofsleer.

Je kunt beschrijven hoe de islam zich heeft verspreid en verbrokkelde.

Wat hoort bij welk geloof?

christendom

islam

beide

Mohammed

Monotheïsme

kerk

moskee

Mekka

Bijbel

Jezus

Koran

In welk jaar wordt volgens de traditie de islam gesticht (en begint de islamitische jaartelling)?

1. 622
2. 632
3. 570
4. 754

Hoe noemen we de
vijf leefregels van de islam?

1. De Vijf Pilaren van de islam
2. De Vijf Zuilen van de islam
3. De Vijf Hoekstenen van de islam
4. De Vijf Regels van de islam

De islam kent...

1. 1 god
2. 2 goden
3. 3 goden
4. 4 goden

In welk jaar leven wij volgens de islamitische kalender?

1. 2640
2. 1396
3. 622
4. 1854

De volgelingen van de islam zijn

1. boedhist
2. christen
3. jihad
4. moslim

G

F

I

H

R

R

B

S

D

T

E

D

S

A

A

D

S

T

N

M

P

K

K

L

V

W

Klik op de schaakstukken en lees de stelling. 

Is de stelling juist? Sleep het schaakstuk dan naar het juiste coordinaat. De schaakstukken vormen dan een woord.

Een horige moest pacht betalen voor de grond (D,8)

♟

Karel de Grote was koning en keizer (A,5)

♔

Karel de Grote was een leenheer (C,4)

♔

De geestelijkheid was de derde stand (A,8)

♗

Monniken en ridders horen bij de geestelijken (G,1)

♗

Een leenman moet trouw zweren aan de leenheer (F,7)

♔

Monniken en nonnen horen bij de lage geestelijken (H,4)

♗

Het middeleeuwse woord voor een slaaf is een horige (G,3)

♟

Herendiensten deed de leenheer voor de leenman (B,2)

♔

De Paus is de hoogste geestelijke van de christelijke kerk (D,5)

♗

Ridders woonden in een klooster (E,4)

♗

Horigen waren vrij om weg te gaan van hun land (G,6)

♟

➤Karel de Grote leefde in de tijd van Grieken en Romeinen. 

1. Goed
2. Fout

➤Wat is een goed voorbeeld 

van een leenstelsel?

1. De koning bestuurt zijn land helemaal in zijn eentje.
2. De koning heeft ministers die hem advies geven over het bestuur van zijn land.
3. De koning heeft niets te zeggen over het bestuur van zijn land.
4. De koning heeft zijn land in twintig stukken verdeeld. Ieder stuk wordt bestuurd door een vriend van hem.

➤Wat is de beste omschrijving van het begrip ‘geestelijken’? 

Kies het juiste antwoord.

1. mensen die in God geloven
2. mensen die iedere week naar de kerk gaan
3. mensen die in dienst zijn van de kerk
4. mensen die voor andere mensen bidden

➤Monniken zijn geen geestelijken.

1. Waar
2. Niet waar

Gebruik de bron

Gebruik de bron

Je denkt misschien dat horigen iets zijn van heel lang geleden. Maar ook in onze tijd zijn er nog horigen. 

➤Waarom is de vrouw uit de tekst een horige?

1. Ze moet een deel van de tijd op de akkers van de landheer werken.
2. Als er gevaar dreigt, wordt ze beschermd door de landheer.
3. Ze mag weg van het land van de landheer.
4. Ze hoort bij de derde stand, en haar landheer niet.

➤Welke uitspraak past bij de Tijd van monniken en ridders?

1. Het was veel veiliger dan in de tijd van het Romeinse Rijk.
2. Na het Romeinse Rijk brak er een strijd uit om de macht. Uiteindelijk werd het Frankische volk het sterkst.
3. Na de val van het West-Romeinse Rijk voerden de Romeinen oorlog met de Franken.
4. De meeste mensen gingen in steden wonen. Daardoor werden de steden groter.

➤Welke zin is juist?

1. In een leengebied konden meerdere domeinen liggen.
2. In elk leengebied lag één domein.
3. In een domein konden meerdere leengebieden liggen.
4. In elk domein lag één leengebied.

De leenman en de horige hadden allebei plichten. 

➤Bij wie hoort de volgende plicht?

Herendiensten doen.

1. leenman
2. horige

De leenman en de horige hadden allebei plichten. 

➤Bij wie hoort de volgende plicht?

Bescherming bieden als er gevaar dreigt.

1. leenman
2. horige

De leenman en de horige hadden allebei plichten. 

➤Bij wie hoort de volgende plicht?

Toestemming vragen om te mogen trouwen

1. leenman
2. horige

De leenman en de horige hadden allebei plichten. 

➤Bij wie hoort de volgende plicht?

Trouw beloven aan de koning.

1. leenman
2. horige

➤Hoort de volgende persoon bij de adel, de geestelijkheid of de boeren?

Herman, een horige die op het gebied van een ongelofelijk onvriendelijke edelman woont

1. adel
2. geestelijkheid
3. boeren

➤Hoort de volgende persoon bij de adel, de geestelijkheid of de boeren?

Maria, een oude vrouw die in een klooster bij Maastricht woont.

1. adel
2. geestelijkheid
3. boeren

➤Hoort de volgende persoon bij de adel, de geestelijkheid of de boeren?

Klaas, een vrije boer met een lange baard.

1. adel
2. geestelijkheid
3. boeren

➤Hoort de volgende persoon bij de adel, de geestelijkheid of de boeren?

Koning Karel de Kale, een kleinzoon van Karel de Grote.

1. adel
2. geestelijkheid
3. boeren