1.1 Ontstaan van landbouw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.1 Ontstaan landbouw

Geschiedenis

Vak bestaat uit twee onderdelen:

• Historische kennis 
• Historische vaardigheden

Goede resultaten zijn alleen mogelijk als aan beide onderdelen aandacht besteed wordt.

• Kennis vergaren door lezen en studeren.
• Vaardigheden ontwikkelen door huiswerk te maken. In syllabus en studiewijzer staan de vaardigheden. 

www.examenblad.nl

Hfst 1

Ontstaan staten

Doelen

Aan het einde van de les kun je:

• Verklaren waarom er zoveel verschillende theorieën over het ontstaan van de mensheid zijn
• De levenswijze van jagers-verzamelaars en van boeren herkennen en vergelijken
• Uitleggen waarom bevolkingsgroei tot specialisatie en een complexe samenleving leidde
• De culturele kenmerken van de Egyptische samenleving noemen

Kenmerkende aspecten

• De levenswijze van jagers-verzamelaars
• Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
• Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Mensen

• Ontstaan eerste mensachtigen: 2,3 miljoen jaar geleden (Hof van Eden theorie)
• Echter: groeiende discussie over soort, locatie, evolutie, tijdstip
• Eén evolutie? Verschillende, aparte evoluties? Eén plek? Verschillende plekken?
  
  
• Desalniettemin: homo sapiens verschijnt rond 140.000 jaar geleden
• Anders dan de andere menssoorten verspreidt hij zich over de héle wereld

www.dailymotion.com

Levenswijze

• Homo sapiens jaagt op grote zoogdieren --> verantwoordelijk voor uitsterven
• Leven als nomaden in kleine groepen, gebruiken gereedschappen (vishaak!)
• Belangrijkste voedingsbron is niet de jacht maar te verzamelen granen
  
  
• Uitingen van kunst wijzen op godsdienst
• Te weinig primaire bronnen om iets met zekerheid te zeggen

Agrarisch

Jagen-verzamelen

Landbouw

• 12.000 v. Chr: einde ijstijd 
• Gevolg: overschot te verzamelen granen in Mesopotamië 
• Gevolg: mensen vestigen zich op één plek --> sedentaire samenleving
• Langzame overgang naar landbouw --> géén bewuste keuze maar noodzaak
  
  
• Dankzij neolithische revolutie bevolkingsexplosie, ontwikkeling veeteelt en technologische ontwikkeling

Steden

• Door bevolkingsgroei ontstaan stedelijke gemeenschappen
• Voedseloverschot maakt specialisatie mogelijk
• Gevolg: inkomensverschillen en sociale hiërarchie
• Samenleving wordt complexer --> bestuur noodzakelijk --> priesters
• Bestuur maakt schrift noodzakelijk -> wetten en belastingen
• Daarnaast: religies op schrift

Egypte

• Aan de oevers van Nijl ontstaat een landbouwsamenleving
• 3100 v. Chr.: Boven- en Onder Egypte worden één staat
• Goddelijke farao wordt geholpen door ambtenaren in bestuur
• Cultuur: polytheïstisch geloof, leven na de dood belangrijk
• Bouwwerken mogelijk dankzij aanwezigheid hard gesteente

Vaardigheden

• Bladzijde 17: opdracht 12 tm 16
• Vaardigheden:
• 1. Betekenis geven aan het verleden en het heden
• 2. Formuleren van een hypothese
• 3. Informatie uit bronnen verzamelen