Landbouw en voedselproductie in Nederland

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Tekenen
• +2
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 3,4

Industrialisatie in de Landbouw

Landbouw en Voedselproductie in Nederland

Voor het eerst bij Beeld en Geluid op school? Kijk hier voor een korte instructie.

• De leerlingen kunnen aan het einde van de les het verschil tussen welvaart en welzijn in eigen woorden uitleggen.

• De leerlingen kunnen aan het einde van de les meerdere oorzaken en gevolgen benoemen van de industriële revolutie.

Lesdoel

Begrippen

• Arbeidsomstandigheden
• Bruto Regionaal Product (BRP)
• Besteedbaar inkomen
• Massaproductie
• Sociale kwestie
• Urbanisatie
• Welvaart
  
• Welzijn
  
• Werkomstandigheden

Welvaart en welzijn

“Welvaart is de mate waarin de behoeften met de beschikbare middelen kunnen worden bevredigd.”

• Welvaart: Genoeg geld hebben en goed kunnen voorzien in de behoefte aan voedsel, huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg.

“Wanneer we ook kijken naar iemands overige behoeften, die niets te maken hebben met schaarse middelen, spreken we van welzijn.”

• Welzijn: Geeft aan hoe goed het met iemand gaat. De leefbaarheid in een wijk speelt hierbij een rol. Daarbij gaat het om de vraag hoe geschikt een woonwijk is om te leven.

Landbouw 1800-1900

Voor de industrialisatie van landbouwwerkzaamheden moesten arbeiders zwaar, lichamelijk werk verrichten.

Bekijk dit fragment over de industrialisatie in de landbouw voor de tweede wereldoorlog.

Bron: ECONOMIE IN BEELD - Landbouw, 5 oktober 2006, TELEAC

De industriële revolutie

1. De industriële revolutie begon in Groot-Brittannië (1750).

Oorzaak:

- Bevolkingsgroei: Een sterke toename van het inwonersaantal in Groot-Brittannië.

- Meer vraag naar producten (bijvoorbeeld kleding en voeding).

- Grondstoffen waren makkelijk aan te komen door koloniën.

2. In Nederland begon de industrialisatie pas honderd jaar later (1860).

Oorzaak:

- Verbeteringen in de huisnijverheid en landbouw.

Impact van de industriële revolutie

Het machineren van landbouwprocessen maakte de massaproductie van voedsel mogelijk.

De massaproductie zorgde ervoor dat producten in grote hoeveelheden konden worden geproduceerd.

Gevolgen van de industrialisatie

De komst van de fabrieken zorgde voor een totale verandering van de samenleving.

• Door urbanisatie groeiden de steden razendsnel. Veel mensen trokken van het platteland naar de stad, waar ze vaak vlak bij de fabriek kwamen te wonen.

• Ontstaan van een arme stedelijke arbeidersklasse. Door lage lonen, slechte werkomstandigheden (lange werkdagen van wel zestien uur) en kinderarbeid ontstond de zogeheten sociale kwestie, het arbeidersvraagstuk dat draaide om de kwestie hoe de slechte levens- en werkomstandigheden van arbeiders en hun gezinnen aangepakt en opgelost moesten worden.

Achterstandswijken

Door de slechte arbeidsomstandigheden nam armoede onder de bevolking toe. 

Dit zorgde voor oude arbeiderswijken (achterstandswijken) waarbij er problemen kwamen met de leefbaarheid.

De leefbaarheid van een wijk is de mate waarin woningen in een wijk voldoen aan de woonwensen van bewoners en de mate waarin de woonomgeving als

veilig, sociaal, schoon en gezond wordt ervaren.

Verschillen tussen regio's

1. Verschillen in inkomen

Je kan het gemiddelde inkomen binnen verschillende regio's met elkaar vergelijken. Dit kun je doen a.d.h.v. het Bruto Regionaal Product (BRP) of het besteedbaar inkomen.

2. Verschillen in werkgelegenheid

De beroepsbevolking kun je verdelen in drie groepen/sectoren.

• Sector 1 - Landbouw/mijnbouw/visserij: Halen spullen uit de natuur.
• Sector 2 - Industrie sector: Gebruiken spullen uit de eerste sector.
• Sector 3 - Dienstensector: Leveren een dienst.

Het BRP is de waarde van alle goederen en diensten die een regio produceert. Meestal wordt dit per jaar berekend waarmee wordt gemeten hoe goed of slecht het economisch gaat in een bepaalde regio.

Het besteedbaar inkomen is het inkomen dat je overhoudt nadat je je belastingen en premies hebt betaald.

Landschap in eenpuntsperspectief

Opdracht: Beeldende Kunst (1)

Hoe zag ons landschap eruit in de negentiende eeuw? Je gaat een landschap in eenpuntsperspectief maken, dat een negentiende-eeuwse sfeer uitstraalt. Hoe het landschap eruit komt te zien bepaal jij zelf. Als het contrast tussen arm en rijk maar duidelijk zichtbaar is in de tekening.

Daarnaast maak je gebruik van een kleurcontrast, suggereer je diepte in je tekening d.m.v. afsnijding, overlapping, groter-/kleiner plaatsing o.i.d. én is je werk helemaal in de stijl van ‘De Ploeg’, een kunstenaarsgroep uit de negentiende eeuw.

Kies 1 van de 4 praktijkopdrachten

2) Creëer een arbeiderswijk uit de negentiende eeuw dmv een maquette. Hoe ziet zo’n wijk eruit en hoe groot waren de verschillen tussen arm en rijk?

FOTOGRAFIE:

3) Maak een fotoserie (van minimaal 3 beelden) waarin het contrast tussen arm en rijk duidelijk zichtbaar is.

MUZIEK:

4) Ga op zoek naar een muziekstuk dat de sfeer weergeeft passend bij de industriële revolutie. Maak het muziekstuk na, met behulp van spullen uit je omgeving.

BEELDENDE KUNST:

1) Schilder een landschap waarin het contrast tussen arm en rijk zichtbaar wordt in de stijl van kunstenaarsgroep De Ploeg.

Laat je leerlingen kiezen tussen 1 van de 4 creatieve praktijkopdrachten. Eventueel kan je zelf als docent ook één opdracht uitzoeken en die uitvoeren met de gehele klas.

Landschap in eenpuntsperspectief

Eisen waaraan je werk moet voldoen:

• Teken het landschap in eenpuntsperspectief.
• Suggereer ruimte d.m.v. de volgende aspecten: afsnijding, overlapping en groter-/kleiner plaatsing.
• Maak gebruik van verschillende (minimaal 2) kleurcontrasten.

Een eenpuntsperspectief, wat is dat ook alweer?

Horizon

Verdwijnpunt

Vluchtlijn

Vluchtlijn

Vluchtlijn

Vluchtlijn

Contrast arm-rijk

Leefomstandigheden:

• Vruchtbaarheid landbouwgrond.
• Verzorging van landbouwgrond.
• Type huisvesting.

Werkomstandigheden:

• Lichamelijke landarbeid of mechanisatie.

Negentiende-eeuwse arbeiderswijk

Opdracht: Beeldende Kunst (2)

Creëer een arbeiderswijk uit de negentiende eeuw. Hoe ziet zo’n wijk eruit en hoe groot waren de verschillen tussen arm en rijk? Maak een maquette waarin het contrast tussen arm en rijk duidelijk zichtbaar is.

Eisen waaraan je werk moet voldoen:

• Werk je maquette uit op schaalmodel.
• Maak gebruik van verschillende (minimaal 2) soorten materialen.
• Maak gebruik van verschillende (minimaal 2) technieken.

3) Fotoserie Arm-Rijk

Opdracht: Fotografie

Maak een fotoserie (van minimaal 3 beelden) waarin het contrast tussen arm en rijk duidelijk zichtbaar is. Gebruik je een spiegelreflexcamera? Let dan op het diafragma, de sluitertijd, de ISO-waarde en de witbalans.

Eisen waaraan je werk moet voldoen:

• De fotoserie bestaat uit minimaal 3 beelden.
• Manueel fotograferen in de M-stand (bij gebruik van spiegelreflexcamera).
• Letten op het diafragma, de sluitertijd en de ISO-waarde.
• Nabewerking van geselecteerde foto's.

4) Muziek van alledaagse voorwerpen

Opdracht: Muziek

Welke sfeer straalt de mechanisatie van de landbouw binnen de negentiende-eeuw uit?

Ga op zoek naar een muziekstuk dat deze sfeer het beste weergeeft. Waarom heb je hiervoor gekozen? Vervolgens ontwerp je het notenschrift en maak je het muziekstuk met alledaagse voorwerpen uit je omgeving.

Eisen waaraan je werk moet voldoen:

• De fotoserie bestaat uit minimaal 3 beelden.
• Manueel fotograferen in de M-stand.
• Letten op het diafragma, de sluitertijd en de ISO-waarde.
• Nabewerking van geselecteerde foto's.