Par. 1.1 Wonen in Nederland; De Nederlandse Kust Vwo 4

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Wonen in Nederland

Par. 1.1

De Nederlandse Kust

§1.1 De Nederlandse Kust

Tijdens ijstijden in het Pleistoceen:
Water opgeslagen in ijs

Wat gebeurt er als het klimaat opwarmt?

Herhaling pleistoceen

Koud

Droog

Veel ijs (Gletsjers)

Geologische tijdschaal

holoceen (warm)

pleistoceen (Afwisseling warm en koud)

Van pleistoceen 

naar holoceen

Transgressie periode

Ontstaan

De afgelopen 2,5 miljoen jaar is zand via de rivieren de Noordzee in gestroomd

Tijdens de laatste ijstijd (Weichselien), was het water van de Noordzee gevangen in ijs. Veel zand is toen op de boden van de Noordzee blijven liggen.

Dit zand is nu de basis voor de Nederlandse kust

Stijgende zeespiegel

1. In het holoceen warmde het klimaat op en ijskappen smolten = absolute zeespiegel.
2. Zeespiegel steeg ook door bodemdaling                             Samen zorgen bodemdaling en afsmelten van het ijs voor een relatieve zeespiegelstijging. (hst. 2) 

Zeespiegel stijging

Wat gebeurde er met NL?

• Nederland was een moerassig gebied
• +/- 4000 V. Chr ontstaan van strandwallen
• Getijdenstroming en er werd zeeklei afgezet

0

Holocene processen

Periode van transgressie 

Landschappen ontstaan:

• duinen
• veenmoerassen

Transgressie

invloed van de zee neemt toe. 

Waddenkust

3850 v.Chr.: einde aan landwaarts opschuiven kustlijn.

Ontstaan oude duinen: 

• op de grens tussen land en zee ontstonden strandwallen.

• strandwallen door zeegaten onderbroken, ontstaan binnenzee.
• droogvallend met eb, onder water met vloed         ontstaan laag zeeklei door bezinken fijne kleideeltjes.

Veenmoerassen

Kust verschoof zeewaarts door een dalende zeespiegel.

Aan zee: lange, lage duinenrij gebied daarachter: 

• Invloed zout zeewater werd minder

• Zoet water + (dode)planten = veen
• Verlanding = plantengroei in open water + veenontwikkeling.

 Ontstaan van een dik veenpakket: Hollandveen. 

Jongere afzetting

Door stormen werden in Noord- en Zuidwest-Nederland:

• veen weggeslagen 
• nieuwe zeegaten gevormd 
• de overgebleven lagen veen bedekt door een nieuwe laag zand en klei: jonge zeeklei.

Jonge duinen ontstaan: Zandbanken voor de kust afgebroken door de zee, zand verder verplaatst door de wind.

Oefenvragen

T2	3p	Gebruik de bron, Tussen 500 v.chr en 800 n. chr is veel veen verdwenen Wat is hiervan de oorzaak?
I	2p	Als gevolg van de transgressie van de zee zijn duinen ontstaan. Beschrijf hoe duinen kunnen ontstaan terwijl de zee blijft stijgen; Wanneer ontstaan duinen en wanneer verdwijnen duinen?

Houdt PTD aan

Wat betekent de afkorting "NAP"?

1. Nieuw Amsterdams Polder
2. Nieuw Amsterdams Peil
3. Normaal Amsterdams Polder
4. Normaal Amsterdams Peil

In welke periode warmde het klimaat op?

1. Pleistoceen
2. Holoceen

In wat voor een gebied ontstaat veen?

1. Zandgrond
2. Kleigrond
3. Moeras
4. Zoutvlakte

Sleep het begrip naar de juiste definitie!

Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten

De combinatie van stijgen van zee + effect van bodemdaling

Periode waarin de invloed van de zee toeneemt

Veen

transgressie

Relatieve zeespiegelstijging

Op de afbeelding is transgressie te zien tussen afbeelding B en C

1. Juist
2. Onjuist

Een periode waarin de invloed van de zee toeneemt noemen we?

1. Regressie
2. Transgressie

Welk materialen werd er tijdens het Weichselien neergelegd?

1. Dekzand
2. Löss
3. Veen
4. Klei

Ontstaan van de kust

Dynamisch systeem:

• wind
• getijden
• zeestroming
• golfwerking

https://schooltv.nl/video/het-ontstaan-en-de-inrichting-van-nederland-handelsnederzettingen-in-de-vroege-middeleeuwen/

Springtij: de kracht van de zon en de maan werken in elkaars verlengde.

Doodtij: wanneer de aantrekkingskrachten van maan en zon haaks op elkaar staan.

Getijden

Springtij: extra hoog water!

Doodtij: weinig verschil tussen hoog- en laagwater.

Hoe noem je het verschijnsel als er extreem hoog water is.

1. Doodtij
2. Springtij
3. Getij
4. Noodtij

Getijdenstroom in de Noordzee

Langs de Nederlandse westkust gaat de vloedstroom van zuid naar noord.

Windrichting (en zeestroming) helpen een handje mee.

Getijdestromingen Noordzee

Eb

Getijdestromingen Noordzee

Vloed

Getijdestroom in de Noordzee

De getijdestroom heeft veel invloed op de kustvorming in de Noordzee. Met vloed stroomt het zeewater vanuit het noorden de Noordzee in. Omdat het water niet overal in 1 keer kan zijn, wordt het op verschillende tijden vloed op verschillende plaatsen aan de kust.

Vloed in de Noordzee

Op het plaatje kun je zien hoe de 'vloedgolf' langs de kust van Nederland trekt. Elk stapje is ongeveer een uur. Als het laagwater is in Vlissingen (Zeeland), is het op dat moment vloed op de Waddenzee.

De getijdenstroom in Nederland verplaatst zich van Noord naar Zuid

1. Juist
2. onjuist

Natuurlijke kust

Het zand wordt aangevoerd vanuit open zee door de vloedstroom.

Regel: de vloedstroom is sterker dan de ebstroom.

-->er komt meer water bij dan de ebstroom weer meeneemt

Stranddrift

De golfsnelheid is in diep water hoger -> sedimentatie bij de kust. 

Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift (longshore drift). Daarbij wordt zand gemiddeld in noordoostelijke richting verplaatst.