Feiten vs. meningen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Vandaag

Lezen 

Kritisch lezen: feit vs. mening

Aan de slag

Stil lezen

Heb je het begrepen? Steek 1, 2, 3 of 4 vingers op. 

Welke van de volgende titels is een voorbeeld van clickbait?

A. Dit nieuwe dieet zorgt ervoor dat je binnen een week 10 kilo afvalt!

B. Onderzoek toont aan: regelmatig sporten heeft gezondheidsvoordelen.

Lesdoel van vandaag

Je leert vandaag hoe je feiten en meningen in teksten kunt onderscheiden en waarom dit belangrijk is bij het beoordelen van informatie.

Waarom deze les?

Overal om ons heen krijgen we informatie, maar niet alles is objectief.

Vooral in nieuws, reclame en social media worden feiten en meningen vaak door elkaar gebruikt.

Door dit te herkennen, leer je kritisch lezen en beter onderbouwde meningen vormen.

Wat is een feit? Iets dat waar is en bewezen kan worden.

Waar kom je deze tegen? Informatieve artikelen

Wat is een mening? 

Een persoonlijke opvatting, vaak gekleurd door emoties of overtuigingen.

Waar kom je deze tegen? Nieuws, reclame, social media, gesprekken, enz.

Voorkennis

Wat is subjectief?

Subjectief betekent dat iets een mening is. Het is niet gebaseerd op feiten, maar op hoe iemand iets voelt of denkt.

Voorbeeld:

Feit (objectief): Een appel is een vrucht. 🍏

Mening (subjectief): Een appel is lekkerder dan een banaan. 🍎

Signaalwoorden die vaak bij subjectieve zinnen horen:

Ik vind, volgens mij, naar mijn mening, ik denk dat, het lijkt alsof

Wat is subjectief?

Oefening:

Welke van deze zinnen is subjectief?

A) De zon komt op in het oosten. 🌞

B) De zonsondergang is prachtig. 🌅

• (✅ Antwoord: B is subjectief, want ‘prachtig’ is een mening.)

Uitleg en voorbeelden

Feiten zijn controleerbare uitspraken.

Voorbeeld: "Nederland ligt in Europa." (Dit kun je opzoeken.)

Meningen zijn subjectieve uitspraken, vaak gekleurd door gevoelens of overtuigingen.

Voorbeeld: "Nederland is het leukste land ter wereld." (Dit is persoonlijk.)

Twijfelgevallen?

Soms wordt een mening als een feit gebracht. Bijvoorbeeld:

"Wetenschappers zeggen dat dit de beste manier is om gezond te blijven."

Is dit echt een feit? Wie zijn ‘de wetenschappers’? Wat betekent ‘beste’ in deze context?

Aan de slag

Hoe? In tweetallen

Opdracht: Feiten en meningen herkennen

Stap 1: Lees de teksten (dia 10 en 11)

Nieuwsartikel 

Reclame 

Social media post 

Stap 2: Analyse

1. Schijf alle feiten uit de teksten op.

2. Schrijf alle meningen uit de teksten op.

Extra instructie

Vind je het nog lastig?

Bedenk bij elke zin: Kan ik dit opzoeken en bewijzen? Zo ja → feit. Zo nee → mening.

Aan de slag: verdieping

1. Herschrijf een mening uit één van de teksten zó dat het een feit wordt.

Bijvoorbeeld: 

Dit is de beste film van het jaar! → Deze film kreeg de hoogste beoordeling op IMDB (the Internet Movie Database) in 2024.

2. Schrijf een alinea van 5 zinnen waarin feiten en meningen door elkaar lopen en laat een ander duo deze analyseren. Je mag het onderwerp zelf bedenken. 

Tekst 1 nieuwsartikel: maatschappelijke kwestie

Titel: Nieuwe wetgeving maakt smartphones op scholen beperkt toegestaan

Tekst:

De overheid heeft een nieuwe wet ingevoerd die het gebruik van smartphones in klaslokalen beperkt. Minister Jansen van Onderwijs stelt dat deze maatregel noodzakelijk is: "Uit onderzoek blijkt dat leerlingen beter opletten en hogere cijfers halen als smartphones minder worden gebruikt in de les." Toch zijn niet alle scholen het hiermee eens. Sommige docenten vinden dat technologie een waardevolle toevoeging kan zijn aan het onderwijs. "Een verbod is overdreven," zegt een schooldirecteur. "We moeten leerlingen juist leren hoe ze technologie verantwoord kunnen gebruiken."

Tekst 2 reclame: productpromotie

Titel: De ultieme hardloopschoen voor iedereen!

Tekst:

Wil jij sneller, comfortabeler en zonder blessures hardlopen? Dan is de nieuwe SpeedRun X jouw perfecte schoen! Dankzij onze innovatieve technologie loop je soepeler dan ooit. Sporters van over de hele wereld zeggen dat dit de beste hardloopschoen ooit is! Wacht niet langer en ervaar het zelf – nu met 20% korting!

Tekst 3 Social media post: influencer over actueel onderwerp

Post van @HealthyLifeCoach:

Supermarkten verkopen nog steeds te veel ongezonde voeding. Kinderen groeien op met bewerkte snacks en frisdranken vol suiker. Dit moet echt veranderen! Ouders, let beter op wat je je kinderen geeft. Eet puur en gezond, dan voel je je beter dan ooit!

Is deze post objectief of subjectief?

Antwoorden

Tekst 1. 

Feiten: De overheid heeft een nieuwe wet ingevoerd die het gebruik van smartphones in klaslokalen beperkt. / Uit onderzoek blijkt dat leerlingen beter opletten en hogere cijfers halen als smartphones minder worden gebruikt in de les.

Meningen: Een verbod is overdreven. / We moeten leerlingen juist leren hoe ze technologie verantwoord kunnen gebruiken.

Tekst 2. 

Feiten: Nu met 20% korting.

Meningen: Wil jij sneller, comfortabeler en zonder blessures hardlopen? / Sporters van over de hele wereld zeggen dat dit de beste hardloopschoen ooit is!

Twijfelgeval: Dankzij onze innovatieve technologie loop je soepeler dan ooit.→ Dit klinkt als een feit, maar is eigenlijk een mening, want ‘soepeler’ is subjectief.

Antwoorden

Tekst 3. 

Feiten: Supermarkten verkopen nog steeds te veel ongezonde voeding. (Mogelijk op te zoeken, maar subjectief geformuleerd).

Meningen: Dit moet echt veranderen! / Ouders, let beter op wat je je kinderen geeft. / Eet puur en gezond, dan voel je je beter dan ooit!

Conclusie: De post is grotendeels subjectief, want het is een persoonlijke mening van de influencer.

Afsluiting en reflectie

Wat viel op bij het analyseren van teksten?

Waar zat de grootste uitdaging?

Hoe ga je hier in het dagelijks leven mee om?

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Je kan uitleggen hoe je clickbait herkend en waarom het gebruikt wordt. 

Vertel....

Volgende les