Straling gebruiken en beschermen tegen straling

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Straling gebruiken en beschermen tegen straling

Wat gaan we doen vandaag?

• Herhalen
• Verschillende soorten straling
• Straling gebruiken
• Bescherming tegen staling
• Afsluiten

Herhalen

Wanneer ontstaat radioactieve straling?

Radioactiviteit van atomen

Stabiele kernen en instabiele kernen

Een klein atoom valt niet snel uit elkaar en heeft een stabiele kern.

Een groot atoom valt sneller uit elkaar en heeft een instabiele kern.

Het uit elkaar vallen van een kern heet radioactief verval.

Bij het uit elkaar vallen van de kern komt ioniserende straling vrij.

Ioniserende straling kan moleculen kapot maken.

Activiteit

De activiteit van een radioactieve stof meet je met een geigerteller.

De activiteit (hoeveel atomen vervallen) meet je in becquerel (Bq).

Halveringstijd of halfwaardetijd

De halveringstijd geeft aan hoe lang het duurt voor de helft van de stof is vervallen.

De halveringstijd verschilt per stof:

Wat is radioactiviteit?

1. Het proces waarbij een atoomkern vervalt en straling uitzendt
2. De eigenschap van een atoomkern om straling op te nemen
3. Het proces waarbij een atoomkern samensmelt met een andere atoomkern
4. De eigenschap van een atoomkern om stabiel te zijn

Radioactiviteit met je met een

1. becquerel meter
2. radio activiteit meter
3. geigerteller

De radioactiviteit van een stof (Becquerel) geeft aan

1. hoeveel straling je ontvangt
2. hoeveel atoomkernen er vervallen

De halveringstijd van deze stof is ...

1. 5 uur
2. 10 uur
3. 20 uur
4. 60 uur

IJzer-55 heeft een halfwaardetijd van 3 dagen. Hoeveel radioactiviteit is er na 6 dagen nog?

1. De helft
2. Een kwart
3. Een achtste
4. Niet meer

Verschillende soorten radioactieve straling

Verschillende soorten radioactieve straling en hun doordringend vermogen (dracht)

ABCDEFG

komt niet ver

komt wel ver

Het doordringend vermogen geeft aan

1. hoe makkelijk een straling ergens doorheen kan
2. hoeveel straling er is
3. wat straling is
4. hoelang het duurt om straling te verminderen

Welke straling word gestopt door papier?

1. Bètastraling
2. Gammastraling
3. Alfastraling
4. Epsilonstraling

Het doordringend vermogen verschilt per soort straling.

In welke regel staat de straling in de goede volgorde van een klein naar een groot doordringend vermogen?

1. bèta-gamma-alfa
2. gamma-bèta-alfa
3. alfa-bèta-gamma
4. gamma-alfa-bèta

Welke soort straling passeert een velletje papier bijna ongehinderd, maar wordt door een dik boek wel geabsorbeerd?

1. Bètastraling
2. Gammastraling
3. Alfastraling

Voedselbestraling wordt gebruikt om eten langer houdbaar te maken. Door voedsel met een bepaalde hoeveelheid straling te beschieten, worden bacteriën, schimmels, insecten en vele andere parasieten in het voedsel gedood. Welke straling wordt hier het meest waarschijnlijk voor gebruikt?

1. Alfastraling
2. Bètastraling
3. Gammastraling

Straling gebruiken

Hoe wordt straling gebruikt?

1. Onderzoek met een tracer
2.  Bestraling van kanker 
3. Röntgenfoto
4. Kerncentrale

Onderzoek met een tracer   (PET-scan)

Onderzoek met een tracer

Tracer --> 

gammastraling

Bestraling

Uitwendige bestraling:

Ioniserende straling wordt van buiten het 

lichaam op de tumor gestraald.

Inwendige bestraling:

Radioactieve stof wordt binnengebracht, 

in het lichaam gaat deze de tumor 

bestralen.

Bestraling

Uitwendige bestraling --> 

gammastraling

Inwendige bestraling -->
alfastraling

Bij medisch onderzoek worden radioactieve merkstoffen gebruikt om afbeeldingen van het lichaam te maken. Zo’n radioactieve merkstof noem je ook wel een...

Welke straling zendt een tracer uit?

1. Alfastraling
2. Bètastraling
3. Gammastraling

Waarom zijn alfa- en bètastraling niet geschikt als tracer?

Waar wordt in het ziekenhuis bestraling vooral bij gebruikt?

1. Bestrijding van kankergezwellen
2. Bestrijding van virusinfecties
3. Tegengaan van maagklachten
4. Verhelpen van spierpijn

Bestraling en besmetting

Bestraling en besmetting

Bestraling

Je bent blootgesteld aan straling, maar de bron is ergens anders.

Besmetting

De bron van de straling zit in of op je lijf.

Bij welke vorm van bestraling wordt je radioactief besmet?

1. Bestraling van buitenaf
2. Bestraling van binnnenuit

In de buurt van Tsjernobyl lopen

1. Bestraling
2. Besmetting

Achtergrondstraling

1. Bestraling
2. Besmetting

Groenten eten verbouwd in de buurt van Tsjernobyl

1. Bestraling
2. Besmetting

Er wordt een tracer ingespoten om een interne bloeding op te sporen.

1. Bestraling
2. Besmetting

Een tumor in de borstholte wordt van buitenaf bestraald.

1. Bestraling
2. Besmetting

Een tumor in de schildklier wordt van binnenuit bestraald.

1. Bestraling
2. Besmetting

Beschermen tegen straling

Bescherming tegen bestraling

1. De tijd van bestraling zo kort mogelijk maken
2. De afstand tot de bron zo groot mogelijk maken
3. Afschermingsmateriaal gebruiken (bijvoorbeeld lood)

Bescherming tegen besmetting

1. Werk op de juiste plek.
   
2. Jas en schoenhoezen.
   
3. Niet morsen.
   
4. Was altijd je handen als je klaar bent.
   
5. Controleer regelmatig of de werkruimtes niet radioactief besmet zijn.

Wat als het toch mis gaat

1. Kleding uittrekken en douchen.
2. Kleding opbergen
3. Besmette ruimtes schoonmaken

Voor de bescherming tegen straling wordt afschermingsmateriaal gebruikt. Welk materiaal wordt veel gebruikt als afschermingsmateriaal?

1. Aluminium
2. Plastic
3. Lood
4. Zilver

Bij vervoer van bepaalde radioactieve stoffen worden de radioactieve stoffen vervoerd in containers met dikke stalen wanden. Voor welke soort straling is de dikke stalen wand als bescherming noodzakelijk?

1. Alfa
2. beta
3. gamma

Wat is geen manier om jezelf te beschermen tegen straling?

1. Een mondkapje dragen
2. De blootstellingstijd beperken
3. De afstand vergroten
4. De bron afschermen

Waartegen bescherm je jezelf als je een mond masker op doet?

1. Bestraling
2. Besmetting