2. Temperatuur en breedteligging

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

2. Temperatuur en breedteligging

Ga rustig zitten op je plek

Je jas en telefoon zijn aan de kapstok en in de kluis.  

Pak je boek en schrift op tafel, iPad in LessonUp.

Stil beginnen

Lees: B48 - Breedteligging en temperatuur.

Beantwoord daarna stil voor jezelf deze vragen:

1. Wat bedoelen we als we zeggen dat een plaats op lage breedte ligt?

2. Wat is de reden dat er zo'n groot temperatuurverschil is tussen de evenaar en de Noordpool?

Klaar? Lees ook alvast B49 - Luchtstreken.

Hoe dichter bij de evenaar je bent, hoe ... het wordt.

Dicht bij de evenaar ben je op...

1. Hoge breedte
2. Lage breedte

Dit gaan we leren:

Je kan uitleggen wat een temperatuurfactor is.

Je kan uitleggen waarom de breedteligging van een plaats invloed heeft op de temperatuur in dat gebied.

Je kan benoemen welke drie luchtstreken er zijn op aarde.

Ben je al verder? Dan mag je in stilte zelfstandig verder werken.

We weten nog:

Hoe dichter bij de evenaar, hoe warmer. De zon schijnt daar recht op de aarde.

Hoe ver een plaats van de evenaar ligt, heet de breedteligging.

Breedteligging = 1 van de 5 dingen die bepaalt hoe warm het ergens is.

Iets dat invloed heeft op de temperatuur, noemen we een temperatuurfactor.

Wat is nog meer een voorbeeld van een temperatuurfactor?

Vijf temperatuurfactoren:

1. Breedteligging

2. Hoogteligging (hoe hoger, hoe kouder)

3. Ligging aan zee

4. Stroming van zeestromen

5. Ligging van gebergten

Op lage breedte: hoge temperaturen.

Op hoge breedte: lage temperaturen.

Zo zijn er drie luchtstreken.

Tropen - altijd warm. Tussen de keerkringen op 23,5 NB en ZB.

Gematigde zone - gematigd.

Poolstreken - altijd koud. Vanaf de poolcirkels op 66,5 NB en ZB.

De keerkringen en poolcirkels zijn breedtecirkels: lijnen die net als de evenaar horizontaal over de aarde lopen. NB betekent dat de cirkel op noorderbreedte ligt, ZB dat de cirkel op zuiderbreedte ligt.

In welke luchtstreek wonen wij?

1. Tropen
2. Gematigde zone
3. Poolstreek

Dit hebben we geleerd:

Welke vijf temperatuurfactoren er zijn

Waarom breedteligging te maken heeft met temperatuur

Welke luchtstreken er op aarde zijn

Aan de slag!

Maak: de opgaven in deze LessonUp.

Kijk na: de opgaven van les 1 (antwoorden staan open in die LessonUp).

Hoe: maak in je schrift. Gebruik je Basisboek.

Met wie: je mag rustig overleggen met je buur.

Hoe lang: tot het einde van de les de tijd.

Klaar? Maak ook opdracht 6 (Extra). Werk alvast verder aan les 3.

Opdracht 1

Lees B47 in je basisboek (pagina 34).

a. Beschrijf de vijf temperatuurfactoren in je eigen woorden.

b. Lees de volgende uitspraak en bepaal welke temperatuurfactor bij de uitspraak hoort.

Hoe verder een plaats naar het noorden ligt, hoe kouder het is.

Opdracht 1 - Antwoorden

a. Beschrijf de vijf temperatuurfactoren in je eigen woorden.

Breedteligging - hoe ver een plaats van de evenaar ligt

Hoogteligging - hoe hoog een plaats ligt (vanaf zeeniveau gemeten)

Ligging aan zee - of een plaats wel of niet in de buurt van zee ligt

Stroming van wind- en zeestromen - of ergens anders vandaan warme of koude lucht komt

Ligging van gebergte - of een plaats beschut is door een gebergte of niet

b. Lees de volgende uitspraak en bepaal welke temperatuurfactor bij de uitspraak hoort.

Hoe verder een plaats naar het noorden ligt, hoe kouder het is.

Deze uitspraak hoort bij de temperatuurfactor breedteligging.

Opdracht 2

Lees B49.

a. Benoem de drie luchtstreken vanaf de evenaar tot de noordpool.

b. Hoe worden de breedtecirkels op 23½°genoemd?

c. Wat is het verschil tussen de subtropen en de gematigde zone?

d. Hoe worden de breedtecirkels op 66½° genoemd?

Opdracht 2 - Antwoorden

a. Benoem de drie luchtstreken vanaf de evenaar tot de noordpool.

Tropen, gematigde zone, poolstreken.

b. Hoe worden de breedtecirkels op 23½°genoemd?

Keerkingen.

c. Wat is het verschil tussen de subtropen en de gematigde zone?

In de subtropen is het iets warmer dan in de rest van de gematigde zone.

d. Hoe worden de breedtecirkels op 66½° genoemd?

Poolcirkels.

Opdracht 3

Lees B48 en bekijk de afbeelding op de volgende slide.

a. Er zijn verschillen tussen plaats A en plaats B. Zet de letter A en B onder elkaar in je schrift, en zet de volgende woorden bij de juiste letter:

Noordpool - evenaar - lange weg - korte weg - groot oppervlak - klein oppervlak - koud - warm

b. Waarom is het in het noordpoolgebied altijd koud? Let op: leg meer uit dan alleen 'Het ligt ver van de evenaar'.

Opdracht 3 - Antwoorden

a. Er zijn verschillen tussen plaats A en plaats B. Zet de letter A en B onder elkaar in je schrift, en zet de volgende woorden bij de juiste letter:

A: evenaar, korte weg, klein oppervlak, warm

B: Noordpool, lange weg, groot oppervlak, koud

b. Waarom is het in het noordpoolgebied altijd koud?

Omdat daar de zonnestralen altijd heel schuin op de aarde vallen, waardoor ze het gebied nooit veel kunnen opwarmen. Het blijft daardoor altijd koud.

Opdracht 4

Bekijk de afbeelding op de volgende slide.

a. Bij hoeveel graden Celsius ligt de grens tussen de tropen en de gematigde zone?

b. Bij hoeveel graden Celsius ligt de grens tussen de gematigde zone en de poolstreken?

c. Welke landschappen die we hebben geleerd in het eerste hoofdstuk, liggen in de poolstreken?

Opdracht 4 - Antwoorden

a. Bij hoeveel graden Celsius ligt de grens tussen de tropen en de gematigde zone?

Bij 18 graden in de koudste maand (als de koudste maand warmer dan 18 graden is, valt het gebied onder de tropen).

b. Bij hoeveel graden Celsius ligt de grens tussen de gematigde zone en de poolstreken?

Bij 10 graden in de koudste maand.

c. Welke landschappen die we hebben geleerd in het vorige hoofdstuk, liggen in de poolstreken?

De toendra en land- en zee-ijs.

Opdracht 5

Schrijf van elk van de landschappen hieronder op, in welke luchtstreek ze liggen.

Tropisch regenwoud - Savanne - Loofbos - Taiga - Toendra

Opdracht 5 - Antwoorden

Schrijf van elk van de landschappen hieronder op, in welke luchtstreek ze liggen.

Tropisch regenwoud  - Tropen

Savanne - Tropen

Loofbos - Gematigde zone

Taiga - Gematigde zone

Toendra - Poolstreken

Extra: opdracht 6

Lees B48 en bekijk de foto's op de volgende slide.

a. Hoe komt het dat de schaduw op de eerste foto zo klein is?

b. Waarom is er zo'n groot verschil in hoe lang de schaduwen op beide foto's zijn?

c. Kan een schaduw zoals op de eerste foto voorkomen in Nederland? Waarom wel/niet?

Extra: opdracht 6 - Antwoorden

a. Hoe komt het dat de schaduw op de eerste foto zo klein is?

De foto is gemaakt rond de evenaar, waar de zon recht op de aarde schijnt. Daardoor werpen de zonnestralen nauwelijks schaduwen.

b. Waarom is er zo'n groot verschil in hoe lang de schaduwen op beide foto's zijn?

Hoe schuiner de zon op het oppervlak komt, hoe langer de schaduwen die er ontstaan. De eerste foto is gemaakt op een plek waar de zon recht op aarde valt, de tweede op een plek waar de zon heel schuin op de aarde valt.

c. Kan een schaduw zoals op de eerste foto voorkomen in Nederland? Waarom wel/niet?

Nee, want Nederland ligt daarvoor te ver van de evenaar. Bij ons zal de zon nooit precies recht boven ons staan.

Schaduw van een persoon rond de evenaar

Schaduwen van personen in Noorwegen