5.3: De sociale kwestie 2024

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5.3: De sociale kwestie

Deze les:

• Bespreken paragraaftoets
• Afsluiten paragraaf 5.2 + oefenopdrachten.
• Start paragraaf 5.3: Leerdoelen
• uitleg leerdoel 1: Hoe de leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen.
• Aan de slag 

Aan het einde van deze les:

... heb je laten zien dat je de kennis van paragraaf 5.2 kunt toepassen.

... kun je uitleggen hoe de leef- en werkomstandigheden voor arbeiders waren.

... kun je uitleggen hoe de leef en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen.

... kun je in je eigen woorden uitleggen wat er bedoeld wordt met de Sociale kwestie.

... kun je uitleggen hoe de leef- en werkomstandigheden van de arbeiders verbeterden.

... kun je uitleggen wat sociale wetten zijn.

... kun je twee voorbeelden geven van sociale wetten.

... kun je uitleggen wat vakbonden zijn en hoe zij zorgden voor betere werkomstandigheden.

... kun je uitleggen waar het socialisme voor staat.

Leg uit dat deze man ervoor gezorgd heeft dat koning Willem II een stuk minder macht had dan zijn vader Willem I

Leg uit welke mensen aan deze betoging (demonstratie) zouden deelnemen gebruik in je antwoord: algemeen kiesrecht

Afsluiting 5.2:

• Hoe Nederland vanaf 1815 werd bestuurd.
• Welke invloed de liberalen hadden.
• Wat veranderde door de grondwet van 1848.
• Hoe het kiesrecht werd uitgebreid. 

5.3: De sociale kwestie:

In deze paragraaf leer je:

1. Hoe de leef- werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen.

2. Wat er veranderde door sociale wetten.

3. Hoe arbeiders hun leef- en werkomstandigheden verbeterden.

Leven en werken in armoede:

• 19e eeuw: arbeiders werken in slechte omstandigheden in fabrieken.
• laag loon, 12- 16 uur werken per dag, zonder een dag vakantie
• Geen werk = ontslag en geen geld
• ziek of arbeidsongeschikt = geen inkomen
• kinderarbeid 

Leven en werken in armoede:

• Kinderarbeid was er altijd geweest, maar viel nu meer op
• meer burgers werden welvarend
• in steden ontstonden grote arbeiderswijken, slechte omstandigheden.
• Hogere burgers noemden het probleem van de slechte werk- en leefomstandigheden van de arbeiders: 'de Sociale kwestie' 

Sociale wetten:

• door discussies over de Sociale Kwestie ontstond het idee dat de overheid ook wat moet doen voor burgers die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen.
• sociale wetten: wetten die steun geven aan mensen die minder goed voor zichzelf kunnen zorgen. (zwakkeren in de samenleving) 

kamerlid van Houten:

• liberaal
• Nederlandse regering wil niets doen tegen kinderarbeid
• recht van initiatief: leden van de Tweede Kamer mogen een wetsvoorstel indienen.

kinderwetje:

• 1874
• Kinderwetje van Van Houten
• kinderen onder de 12 jaar mogen niet meer in fabrieken of werkplaatsen werken, wel op het platteland 

leerplicht

• 1901
• Kinderen verplicht naar school. 

Arbeiders in actie:

• Sociale Kwestie kreeg ook aandacht doordat arbeiders voor zichzelf opkwamen.
• vakbonden: organisatie van werknemers.
• Staken voor betere werkomstandigheden. 

Is de tekenaar een voor- of tegenstander van vakbonden? Leg je antwoord uit.

Streven naar gelijkheid:

• Socialisten streefden in de politiek naar meer gelijkheid en minder verschil tussen arm en rijk.
• opkomen voor belangen van de arbeiders
• industrie-arbeiders vormden een klasse (bevolkingsgroep) die werd uitgebuit door de bezittende klasse: fabrieksarbeiders.
• radicale socialisten: met gewelddadige opstand een eind maken aan deze klasse strijd. 

Aan de slag:

• uitwerken leerdoelen en begrippen 5.3