19/12, naamwoordelijk gezegde + incongruentie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

dinsdag 19 december

planning: VT2 (donderdag 11 januari)

- zinsontleding

- incongruentie

- werkwoorden

leerdoelen

- Je kunt zinnen ontleden (PV, GZ, O, LV, MWvw, BWB);

- Je weet wat er bedoeld wordt met incongruentie;

- je kunt incongruentie herkennen en verbeteren.

Herhalen zinsontleding

PV

Gezegde

O

LV

MV

BWB

oefenen

1. Lawines veroorzaken vaak ongelukken.

2. Deskundigen kunnen lawines voorspellen.

3. Vaak geven zij bergbeklimmers advies.

4. Bergbeklimmers kunnen verrast worden door een stevige wind.

5. De getroffen klimmers volgden een populaire route.

Naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen:

Zinnen waarin iemand iets doet.

Zinnen waarin iemand iets is. 

werkwoordelijk gezegde vs naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen.

Zinnen waarin iemand iets doet. = werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is. = naamwoordelijk gezegde

werkwoordelijk gezegde vs naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen.

Zinnen waarin iemand iets doet. = Ik geef les.

Zinnen waarin iemand iets is. = ik ben docent.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Katrien is moe.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Ze heeft hard gewerkt.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij wil gaan slapen.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij dacht aan haar grote zachte bed met haar warme deken en haar grote hoeveelheid knuffels.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Later wordt Katrien slaapspecialist.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

werkwoordelijk gezegde vs naamwoordelijk gezegde

Je bepaalt of je te maken hebt met een werkwoordelijk of een naamwoordelijk gezegde:

- na het onderstrepen van de pv,

- het vinden van het gezegde (nog niet opschrijven)

- benoemen van het onderwerp.

Later / wordt / zij / slaapspecialist

ow: zij

De leerling is boos geworden.

pv?

1. de leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

ow?

1. de leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

Doet de leerling iets, of is de leerling iets?

1. doet iets!
2. nee, is iets!

Naamwoordelijk gezegde

De leerling / is / boos / geworden. 

ow: de leerling

ng: is [boos] geworden

Het naamwoordelijk gezegde koppelt een eigenschap met het onderwerp.

Die eigenschap is het naamwoordelijk deel van het gezegde. 

werkwoordelijk gezegde vs naamwoordelijk gezegde

Je moet bij elke zin kiezen tussen een naamwoordelijk gezegde OF een werkwoordelijk gezegde. Ze zitten nooit allebei in de zin. 

werkwoordelijk gezegde: het onderwerp doet iets -> alle werkwoorden in de zin .

Naamwoordelijk gezegde: het onderwerp is iets -> alle werkwoorden in  de zin + het naamwoordelijk deel

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

pv?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

ow?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

wg of ng?

Voor veel leerlingen / blijft / grammatica / een moeilijk onderdeel.

ow: grammatica

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

1. werkwoordelijk
2. nee, naamwoordelijk!

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

Wat is het naamwoordelijk gezegde?

1. blijft
2. blijft [een moeilijk onderdeel voor veel leerlingen]
3. blijft [voor veel leerlingen]
4. blijft [een moeilijk onderdeel]

koppelwerkwoorden (1/2)

In het Nederlands hebben we negen koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Als je deze uit je hoofd leert, kan het makkelijker worden om het naamwoordelijk gezegde te herkennen. 

trucje!

koppelwerkwoorden (2/2)

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Bij zinnen met een naamwoordelijk gezegde kun je de koppelwerkwoorden met elkaar verruilen. 

Ik ben docent. 

Ik word docent. 

Ik blijf docent. 

Ik blijk docent. 

Ik lijk docent. 

etc..

trucje!

Naamwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

Een naamwoordelijk gezegde heeft nooit een lijdend voorwerp.

Kijk maar:

Ik / eet / een mandarijn.

ow: ik

wg: eet

lv: een mandarijn

Ik / ben / een mandarijn. 

ow: ik

ng: ben [een mandarijn]

lv: -

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De ijverige Hendrik bleek de beste van de klas met wiskunde.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Sophie bleef na de les nog even zitten.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

LAATSTE
naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De moestuin is een grote puinhoop geworden.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

incongruentie

HS 6, formuleren

--> taalfout

--> getal van het onderwerp en de pv is ongelijk.

voorbeeld:

1. onderwerp mv, persoonsvorm ev --> 

In Nederland wordt softdrugs al heel lang gedoogd.

2. onderwerp lijkt mv, maar is ev --> 

Een aantal bezoekers van het pretpark vonden het vervelend dat de wachtrijen lang waren.

3. persoonsvorm en onderwerp staan ver uit elkaar; daartussen staan andere zinsdelen met een ander getal dan het  onderwerp -->

Uit de gegevens van het energiebedrijf bleek dat de heer Jansen, net als zijn buren en andere inwoners van de stad, veel minder gas hadden verbruikt dan in de jaren daarvoor.

voorbeeld

4.  meewerkend vw wordt aangezien voor het onderwerp -->

Omdat de hulpverleners nauwelijks ruimte kregen om hun werk te doen, werden de omstanders verzocht een stap achteruit te doen.

maken:

HS 6, formuleren: opdracht 1 + 2

leerdoelen

- Je kunt zinnen ontleden (PV, GZ, O, LV, MWvw, BWB);

- Je weet wat er bedoeld wordt met incongruentie;

- je kunt incongruentie herkennen en verbeteren;