Thema 3 Gaswisseling en uitscheiding

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 3

Gaswisseling en uitscheiding

Basisstof 1

Ademhalingsstelsel

Leerdoelen B1

• Je kunt van delen van het ademhalingsstelsel de functies en kenmerken noemen
• Je kunt beschrijven hoe zuurstof en koolstofdioxide door bloed worden getransporteerd
• Je kunt bij insecten en vissen beschrijven hoe gaswisseling plaatsvindt en hoe zuurstof naar de cellen wordt getransporteerd

https:

0

Anatomie hoofd-hals

https:

Strottenhoofd en borstholte

Longblaasje met longhaarvat

0

https:

Partiële druk - de druk uitgeoefend door een bepaald gas in een mengsel van gassen

Luchtdruk zeeniveau: 101,3 kPa

Aandeel O2 in luchtdruk (pO2): 21,2 kPa

De wet van Fick (andere formulering)

Waar stond deze Wet van Fick in Binas?

Maak opdracht 1 t/m 5

0

Transport O2

• Hemaglobine: vier heemgroepen met ijzeratoom
• Als zuurstof bindt aan ijzer vormt het oxyhemoglobine
• Hb + O2 ↔ HbO2
• Hoge zuurstofspanning: bindt zuurstof (reactie naar rechts)
• Lage zuurstofspanning: zuurstof laat los (reactie naar links)

Transport van zuurstof

Tabel 83D

www.bioplek.org

Via welke stof kunnen zuurstofmoleculen diffunderen naar de cellen?

1. Bloedplasma
2. Weefselvloeistof
3. Lymfe

Invloed factoren op evenwicht:

Hb+O2 <-->HbO2

• Actief weefsel lagere pO2, dus minder zuurstofverzadiging Hb
• Actief weefsel hogere pCO2, lagere pH, meer zuurstof-moleculen komen vrij (=Bohr-effect)
• Hoge temperatuur zorgt ervoor dat er meer zuurstof vrijkomt uit oxyhemoglobine 

2,3 DPG = 2,3-difosfoglyceraat

Maak opdracht 6 t/m 9

Op de volgende bladzijde een opgave over het Bohr-effect.

Lever deze opdracht in voor je examendossier

https:

Transport van koolstofdioxide

Transport CO2

• Deel als CO2 door bloedplasma vervoerd
• Deel CO2 gebonden aan hemoglobine
• Grootste deel bindt met water tot H2CO3, valt uiteen tot HCO3- (ook door koolzuuranhydrase) en diffundeert naar bloedplasma. Ladingsverschil rode bloedcellen opgelost door Cl-, vrijgekomen H+ gebonden aan hemoglobine, O2 komt vrij

Transport CO2

• Longhaarvaten opgeloste CO2 vanuit bloedplasma naar alveolaire vocht
• Hemoglobine gebonden CO2 en H+ komt vrij
• HCO3- vanuit bloedplasma naar rode bloedcellen, vormt H2CO3 met H+ , wordt door koolzuuranhydrase meteen gesplitst in CO2 en H20

Transport van    en 

CO​2​​

O​2​​

Maak opdracht 10

0

ademhaling bij andere organismen

Maak opdracht 11 t/m 13

Klaar?

Neem de Samenhang  'Van kwaad tot erger' door 

en 

maak opdracht 14

Basisstof 3

Ademvolume, dode ruimte, restvolume, vitale capaciteit

Ademcentrum

Basisstof 4

Lever bouw en functie

Afbreken rode bloedcellen

Koolhydraat-, eiwit-, en lipidenstofwisseling

Stollingsfactoren

Detoxificatie

Bouw lever

• Op hoekpunt elk leverlobje aftakkingen poortader, leverslagader, galgang
• Midden leverlobje aftakking leverader

Cellen leverlobjes produceren gal

Afbraak bilirubine

Koolhydraatstofwisseling

Eiwitstofwisseling

Lipidenstofwisseling

Detoxificatie

Basisstof 5

Bouw en werking nieren

Nieren

• Uitscheiding afvalstoffen (ureum), lichaamsvreemde stoffen (medicijnen), overtollig water en zouten
• Osmotische waarde inwendig milieu constant houden

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel