This lesson contains 86 slides, with interactive quizzes, text slides and 2 videos.
Lesson duration is: 120 min
Introduction
Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de vervolging van de Joden vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvond
Items in this lesson
Historisch Overzicht vanaf 1848 en Staatsinrichting
De Tweede Wereldoorlog
(1939-1945)
2. De Jodenvervolging
Slide 1 - Slide
Slide 2 - Slide
Leerdoel
Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de vervolging van de Joden vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvond
Slide 3 - Slide
Wat weet jij eigenlijk van de Jodenvervolging?
Slide 4 - Mind map
Antisemitisme
Hoewel het, officieel, haat richting alle Semitisch sprekende volken betekent,
wordt het eigenlijk alleen gebruikt als ander woord voor Jodenhaat
Antisemitisme bestaat al duizenden jaren...
Slide 5 - Slide
Waarom haat richting Joden?
Dat is niet zo heel eenvoudig:
er is namelijk niet één verklaring voor
antisemitisme door de geschiedenis heen.
Slide 6 - Slide
Jodenhaat is vaak gebaseerd op meningen,
en zelden op basis van feiten:
"Joden zien zichzelf als het door God uitverkoren volk"
"Joden zijn de moordenaars van Jezus van Nazareth"
Slide 7 - Slide
Feit is wel dat Joden altijd een minderheid zijn geweest,
en dat ze, meestal ter bescherming van hun eigen identiteit,
sterk vasthielden aan eigen godsdienst, cultuur en tradities.
Dat maakte ze 'vreemd' en 'eng' voor de meerderheid
Slide 8 - Slide
Verovering en vernietiging van Jeruzalem door de Romeinen
Slide 9 - Slide
Joodse diaspora
Na de Joodse oorlog met de Romeinen kwamen veel Joden om of werden gevangen genomen (en als slaaf verkocht)
Na een nieuwe Joodse opstand worden Joodse rituelen verboden
Steeds meer Joden trekken/vluchten weg uit de Romeinse province Judea
De verspreiding van het Joodse volk over de hele wereld heet diaspora (letterlijk: 'verstrooiing')
Slide 10 - Slide
Slide 11 - Slide
Antisemitisme in de Middeleeuwen
Verbod op het bezit van eigen grond, uitgesloten worden van verschillende soorten banen (Joden moeten andere, gevaarlijke, niet populaire beroepen gaan uitoefenen: bankier of juwelier)
Joden worden bij rampen, zoals de Pest, gezien als schuldigen (zondebok) met pogroms tot gevolg
Slide 12 - Slide
Een pogrom is een gewelddadige
uitbarsting van Jodenhaat
Slide 13 - Slide
Slide 14 - Slide
Joden in Nederland
Na de Middeleeuwen konden Joden in de Republiek redelijk in vrijheid leven en mochten ze (soms) hun eigen geloof beoefenen
Amsterdam had de grootste Joodse gemeenschap van Europa: 20.000 Joden (rond 1795)
Joden werden soms welvarend als juwelier, handelaar en bankier
Slide 15 - Slide
Jiddische woorden in de Nederlandse taal
Jiddisch is een Hebreeuws-Duitse mengtaal van de Joden die zich in de zeventiende eeuw in de Nederlanden vestigden
Nationalisme komt in de 19e eeuw sterk op: veel landen/volken willen laten zien dat zij het beste zijn.
Hierdoor zijn andere landen/volken/culturen minder. Gevolg: discriminatie, onderdrukking en geweld
Zeer veel geweld (pogroms) tegen Joden in Rusland
Slide 17 - Slide
Antisemitisme in de 19e eeuw (2)
Geweld en discriminatie nemen toe (o.a. door de Dreyfus-affaire) en doen Joden beseffen dat een land/plek voor henzelf het beste is.
Zionisme: het streven van Joden naar een eigen Joodse staat (het liefst in Palestina)
Slide 18 - Slide
Wereldcrisis
vanaf 1929
De grote armoede onder grote groepen van de bevolking
wordt ook gebruikt om Joden tot zondebok maken:
"Wij zijn werkloos, zij hebben de mooie baantjes!"
Slide 19 - Slide
Hitler wordt kanselier
januari 1933
Hitler speelt in op deze gevoelens bij delen van de bevolking,
o.a. door steeds te benadrukken dat de economische crisis
én het verlies van de oorlog de schuld is van Joden en Communisten
Slide 20 - Slide
Neurenberger Rassenwetten
1935
Deze wetten moeten de rechten voor Joden sterk beperken, met als doel dat ze 'vrijwillig' uit Duitsland zouden vertrekken.
Zo mogen Joden geen Duitser meer zijn, of trouwen met een Duitse burger.
Ook zijn deze wetten bedoeld om het Arische ras, 'zuiver te houden'
Slide 21 - Slide
Slide 22 - Slide
Fase 1
Pesten en vernederen
Slide 23 - Slide
Fase 1
Pesten en vernederen
Slide 24 - Slide
Kristallnacht
9 november 1938
Slide 25 - Slide
De oorzaak was de moord op de Nazi-diplomaat Vom Rath door een jonge Jood, Herschel Grynszpan, In Parijs.
Slide 26 - Slide
Slide 27 - Slide
Na een vlammende radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.
De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.
Slide 28 - Slide
Slide 29 - Slide
Slide 30 - Slide
Fase 2
Uitsluiten
Slide 31 - Slide
De Nazi's willen de Joden steeds meer uitsluiten
van het openbare leven in Duitsland
Spullen kopen in Joodse winkels?
Dat doet een échte Duitser niet!
Slide 32 - Slide
Door propaganda, zoals in de afschuwelijke film De Eeuwige Jood of via hun eigen krant Der Stürmer...
...slagen de Nazi's erin, het Duitse volk te hersenspoelen: Joden moet je uitsluiten!
Slide 33 - Slide
Fase 3
Getto’s
(naam komt uit de Middeleeuwen:
Joodse wijk in Venetië)
Slide 34 - Slide
In de ghetto's was het leven zwaar:
er was te weinig woonruimte voor de
duizenden joden die er moesten leven.
Slide 35 - Slide
Slide 36 - Slide
Slide 37 - Slide
Een ander probleem in de ghetto's
was de beperkte hoeveelheid voedsel.
Veel mensen stierven aan ondervoeding
Slide 38 - Slide
Binnen de ghetto's zag je zelden Duitse soldaten:
de meeste taken (bijv. distributie van voedsel)
waren in handen van de Joodse Raad.
Maar als er wél Duitse soldaten kwamen, dan wist je dat het mis was...
Slide 39 - Slide
...zoals het neerslaan van een opstand in het ghetto van Warschau
Of als delen van het ghetto moeten worden ontruimd,
omdat Joden naar concentratiekampen moeten.
Slide 40 - Slide
...zoals het neerslaan van een opstand in het ghetto van Warschau
Of omdat delen van het ghetto moeten worden ontruimd,
omdat Joden naar concentratiekampen moeten.
Slide 41 - Slide
Voor de Duitsers zijn concentratiekampen veel 'overzichtelijker'
en 'effectiever' om het 'Joodse probleem' op te lossen.
Waar in ghetto's nog manieren worden gevonden om te verstoppen
voor de Duitsers, is dat in de kampen vrijwel onmogelijk.
Slide 42 - Slide
Waarschuwing!
De beelden in dit deel van deze les,
kunnen als schokkend worden ervaren.
Slide 43 - Slide
Fase 4a
Uitroeiing van de Joden
Slide 44 - Slide
Het vermoorden van Joden begint al vroeg in de oorlog,
al gaat dit in eerste instantie nog niet systematisch.
Veel executies gebeuren door de SS-Einsatzgruppen.
Slide 45 - Slide
Slide 46 - Slide
Fase 4b
Systematische uitroeiing van de Joden:
Endlösung (=eindoplossing)
Slide 47 - Slide
Een in het geheim door het verzet gemaakte foto van vrouwen die naar een gaskamer lopen
Slide 48 - Slide
Zyklon B
Het was oorspronkelijk een bestrijdingsmiddel tegen ongedierte
en bestond al vóór de oorlog.
Zyklon B bestaat uit korrels die verdampen (blauwzuur)
als ze in contact komen met lucht.
Slide 49 - Slide
Zyklon B
Het was oorspronkelijk een bestrijdingsmiddel tegen ongedierte
en bestond al vóór de oorlog.
Zyklon B bestaat uit korrels die verdampen (blauwzuur)
als ze in contact komen met lucht.
Slide 50 - Slide
Slide 51 - Slide
Slide 52 - Slide
Al het bewijsmateriaal moeten worden vernietigd:
kleding, foto's...lichamen.
Slide 53 - Slide
Slide 54 - Slide
Slide 55 - Slide
Slide 56 - Slide
Slide 57 - Slide
Leven in de kampen
Slide 58 - Slide
Kun jij een paar concentratiekampen noemen?
Slide 59 - Open question
Slide 60 - Slide
Slide 61 - Slide
Slide 62 - Slide
Slide 63 - Slide
Slide 64 - Slide
Slide 65 - Slide
Slide 66 - Slide
Video
Auschwitz (drone-video)
Slide 67 - Slide
Slide 68 - Video
Slide 69 - Slide
Onder andere de gevreesde arts Joseph Mengele gebruikt
Joden voor de meest bizarre en vreselijke experimenten...
Slide 70 - Slide
Bijvoorbeeld experimenten die 'nuttig'
waren voor het Duitse leger...
Slide 71 - Slide
...of om te kijken of het menselijk lichaam
een ziekte als tuberculose zelf kan bestrijden:
door de ziekte rechtstreeks in het bloed en de longen
te spuiten...
Slide 72 - Slide
...of om te kijken of iemand
alleen van zout water kan leven.
Slide 73 - Slide
Na de oorlog waren slachtoffers van deze
experimenten, belangrijke getuigen tegen
de oorlogsmisdadigers.
Slide 74 - Slide
Als de oorlog op zijn einde loopt, moeten de Duitsers al het bewijsmateriaal voor hun misdaden laten verdwijnen: elk lichaam moet weer worden opgegraven en verbrand.
Slide 75 - Slide
De Amerikaanse generaal Eisenhower bekijkt de verkoolde lichamen van mensen,
die waarschijnlijk op het laatste moment nog door de Duitsers zijn vebrand.
Slide 76 - Slide
Inwoners van dorpjes vlakbij de vernietigings-kampen worden gedwongen om te kijken naar de oorlogsmisdaden: "Dit hebben jullie gedaan!"
Slide 77 - Slide
Video
Band of Brothers:
Why We Fight
(fragment)
Slide 78 - Slide
Slide 79 - Video
6.000.000...
6 jaar oorlog
=
1 miljoen joden per jaar
=
83.000 joden per maand
=
>2700 joden per dag
Let op: het systematisch uitroeien begon pas in 1942
Slide 80 - Slide
Nooit meer?
Na de Tweede Wereldoorlog zijn er gedurende verschillende (burger)oorlogen
groepen mensen vanwege hun afkomst vermoord:
Irak (Koerden)
Joegoslavië (Bosniërs)
Rwanda (Tutsi’s)
Slide 81 - Slide
Begrippen uit deze les
antisemitisme
zionisme
Shoah
Holocaust
Einsatzgruppen
Endlösung
Slide 82 - Slide
Personen uit deze les
Adolf Hitler
Joseph Goebbels
Herschel Grynszpan
Joseph Mengele
Slide 83 - Slide
Jaartallen uit deze les
1935: Neurenberger Rassenwetten
1938: Kristallnacht
1942: 'Start' Endlösung
Slide 84 - Slide
Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd
Slide 85 - Open question
Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen