Ergo sessie_functies

• praktijk
• Secundair onderwijs

Onze leerlingen met neuro-motorische problemen komen soms wat onhandig over. We geven jullie graag meer uitleg over de verschillende functies waarbij deze problemen kunnen optreden.

Onze leerlingen met DCD komen soms wat onhandig over, we leggen jullie graag uit hoe jullie deze kenmerken kunnen observeren en herkennen.

De neuromotorische functies kunnen we onderverdelen in vier groepen:

- motorische functies

- sensorische functies

- cognitieve functies

- executieve functies

Welke motorische
functies kennen jullie?

Oefening: Neem een blad papier (min. A4) en een balpen/potlood.

Proximo-distale dissociatie

Proximaal: dicht bij de romp 

Distaal: verder van het lichaam 

Dissociatie: los van elkaar

--> gewrichten kunnen onafhankelijk bewegen t.o.v. elkaar 

Deze functie is belangrijk om steeds verfijnder te gaan werken.

Bij leerlingen met neuromotorische problemen is dit niet altijd goed verworven, waardoor ze vaker vanuit de elleboog of de schouder werken.

Welke functie zou in het filmpje geoefend worden?

https://fb.watch/3rqlmQ78si/

Lateralisatie

Vanaf ongeveer 6 jaar treedt de lateralisatie op. Er ontwikkelt zich een voorkeurshand en er komt een samenwerking tussen beide handen met een 'taakverdeling'. De ene hand voert de handeling uit (actiehand), de andere hand assisteert (steunhand). De voorkeurshand gaat steeds meer de handeling uitvoeren.

Lateralisatie is dus belangrijk voor het ontwikkelen van een voorkeurshand om vb te leren schrijven maar ook het ontwikkelen van richtingsbewustzijn en het (her)kennen van de begrippen links/rechts (ruimtelijke oriëntatie)

Bij onze leerlingen zie je vaak dat ze vaak van hand wisselen om materiaal te hanteren, de middellijn van hun lichaam niet kruisen en moeite hebben met de begrippen links/rechts

Jullie mogen rechtstaan, tijd voor wat beweging!

https://www.youtube.com/watch?v=3Mg0yIbYorg

Grofmotorische coördinatie

Vermogen om grove bewegingen in verschillende lichaamsdelen onderling af te stemmen in verhouding tot elkaar en in relatie tot de omgeving. 

Grove motoriek: alle bewegingsactiviteiten waarbij het ganse lichaam betrokken is vb. springen, lopen, traplopen, bal gooien/vangen, fietsen...

Neem met je niet-dominante hand een post-it en schrijf een bijnaam van jezelf op.

Toon je resultaat aan je collega's.

Fijnmotorische coördinatie

Vermogen om fijne bewegingen in verschillende lichaamsdelen onderling af te stemmen in verhouding tot elkaar en in relatie tot de omgeving. 

Fijne motoriek: alle vaardigheden waarbij je met je handen en vingers fijne bewegingen moet maken  vb. schrijven/kleuren/tekenen, knippen, typen, draad door een naald steken, haarspeldje insteken, veters strikken, ritssluiting inzetten, knopen open/dicht doen...

Probeer de volgende oefening:

https://drive.google.com/file/d/1uCIVrrmoBRXXWKLitg87_UY49i-vxyqQ/view?usp=sharing

Lukt je dit van de eerste keer? Moet je hier veel bij nadenken?

Coördinatie tussen verschillende lichaamsdelen en simultaan bewegen

Bij leerlingen met DCD zien we vaak problemen met het uitvoeren van verschillende bewegingen in functie van een bepaalde handeling (bijvoorbeeld bimanueel werken).

Vloeiendheid en ritme van bewegingen

Het aannemen van een bepaalde houding en de uitvoering van specifieke bewegingen moeten op het juiste moment in de tijd ontwikkeld worden om tot een vloeiende beweging te komen. Ritmegevoel is het kunnen indelen van tijd in gelijke delen.

DCD: Bewegingen gebeuren niet ritmisch, wat een impact heeft op de TIMING van bewegingen en bijgevolg de vloeiendheid.

https://drive.google.com/file/d/1qUZ9UuFKCr35WVK7lL3xVPbGr1gq5U2W/view?usp=sharing

Over wat gaat dit filmpje?

Krachtdosering

(onbewust) inschatten hoeveel kracht je precies nodig hebt om een bepaalde beweging of handeling uit te voeren. 

Leerlingen met DCD gebruiken vaak te veel of te weinig kracht bij de uitvoering (in de functionele context).

Vb ook bij snijden in de kookles

Somatiek - tonus en uithouding

De tonus is de mogelijkheid om in de spieren een constante en langdurige kracht te ontwikkelen en te bewaren. Een groot aantal kinderen met DCD zijn hypotoon. Dit kan zich uiten in bv. onderuitgezakt zitten, gebogen houding bij het staan met afgezakte schouders, leunen. Dit uit zich ook in de uitvoering van activiteiten.

Opgelet: krampachtig schrijven kan een overcompensatie zijn van hypotonie

Leerlingen met DCD tonen vaak een zwakker uithoudingsvermogen, ze zijn weinig fit. 

https://www.youtube.com/watch?v=mrM5Li_nryE

Spreken

Wat hebben jullie geobserveerd op motorisch vlak?

Spreken

coördinatie van het kaakgewricht, de lippen en tong

Leerlingen met DCD hebben soms moeite met het correct en duidelijk uitspreken van woorden, ze praten vaak onduidelijk. (verbale dyspraxie)

Welke sensorische
functies kennen jullie?

Neem 3 voorwerpen van verschillende grootte.

Probeer nu voor elk voorwerp in te schatten hoeveel het weegt.

Als je alles hebt opgeschreven, controleer dan met je weegschaal.

Wat merk je op? 

Proprioceptie - 

inschatten van gewicht en afstanden

Proprioceptie (houding en bewegingszin) is de inwendige gewaarwording in het lichaam die ons informeert over de positie en de stand van ons lichaam in de ruimte. Het informeert ons ook over de positieverandering (=beweging). Dit vermogen komt tot stand door de gevoelsreceptoren in de gewrichten, spieren en pezen. Die receptoren vangen gegevens op over de richting van de beweging, de amplitude (hoek), de snelheid en de uitgeoefende kracht.

Proprioceptie -

inschatten van gewicht en afstanden

Afstand inschatten, het is niet altijd gemakkelijk...

https://drive.google.com/file/d/1yMBA_O4-2jLSF245BJY9nqGFvYDJLNVt/view?usp=sharing

Tijd om even de beentjes te strekken. Je mag rechtstaan. 

Zorg dat je enige bewegingsruimte hebt.

Evenwicht

= complexe functie

 Om ons evenwicht te bewaren moeten verschillende sensorische bronnen (proprioceptie en visuele perceptie) geïntegreerd gebruikt worden om de spieren op het juiste moment met de juiste hoeveelheid kracht te laten reageren. 

statisch evenwicht = evenwicht in stand

dynamisch evenwicht = evenwicht tijdens het bewegen

Zoek de panda

zoek de panda

zoek de aap

color code

SILKE

Uitzoomen kan!

Visuele functies

Visuele perceptie is een mentale functie. 

≠ gezichtsscherpte (Het gaat niet over de mechanische aspecten, het oog op zich.)

Daaronder hoort:

Visuele discriminatie / Figuur –achtergrondwaarneming

Waarnemingsconstantie / Vormconstantie

Grootteconstantie/ Richtingconstantie

Waarneming van de ruimtelijke positie en de ruimtelijke relatie

Visual closure/ Voorstellingsvermogen

Ruimtelijke organisatie en structuratie

Neem een schoen met veters en maak de veters open.

Doe ovenwanten aan.

Probeer de veters te strikken met de ovenwanten aan.

Lukt dit goed? Hoe heb je dit ondervonden?

Tactiele functies

Via de tastzin (handen en huid) gaan er tactiele prikkels naar de hersenen, waar ze verwerkt worden tot informatie over de structuur/textuur/houding.

Bij onze leerlingen zien we vaak een tekort aan gevoeligheid en een verminderde tactiele feedback. Dit maakt het voor leerlingen moeilijk om bewegingen bij te sturen of het resultaat te controleren. 

https://www.youtube.com/watch?v=3C7IDO8Rt2Qµ

Oog-handcoördinatie

Wordt ook wel visueel-motorische integratie genoemd. Bij de oog-handcoördinatie zijn verschillende functies betrokken (gezichtsvermogen, visuele perceptie, kinesthesie, motorische coördinatie). Voor sommige taken is oog-handcoördinatie een belangrijke vereiste: als we onze beweging moeten afstemmen op een bewegend voorwerp, schrijven, tekenen...

Bij leerlingen met DCD zien we vaak een zwakke oog-handcoördinatie. Ze missen een gebrek aan precisie in (eenvoudige) handelingen onder visuele controle. bv. het overtrekken van een lijn, het grijpen van een voorwerp etc.

Cognitieve functies

Welke cognitieve
functies kennen jullie?

Intelligentieprofiel

Even jullie kennis testen...

Wat betekent PIQ?

1. Performaal IQ
2. Persoonlijk IQ
3. Projectbaar IQ

Wat betekent VIQ

1. Vragenlijst IQ
2. Verbaal IQ
3. Variabel IQ

Wat betekent TIQ?

1. Talenten IQ
2. Totaal IQ
3. Tussen IQ

Intelligentieprofiel

Afname WISC-III: 

VIQ = 95 , PIQ = 73 , TIQ = 81 

Wat zou dit kunnen betekenen?

Intelligentieprofiel

Leerlingen met DCD vertonen vaak een disharmonisch intelligentieprofiel (PIQ<VIQ)

  

VIQ: Alles wat betrekking heeft op woordenschat, taalgevoel, redeneringsvermogen etc. (o.a. abstract redeneren, algemene kennis, rekenkundig inzicht en geheugen).

PIQ: Het praktisch omgaan met kennis: (1. probleem oplossen, 2. het uitvoeren): motorische vaardigheden, ruimtelijk inzicht, visuele perceptie, planning en organisatie.

Neem een blaadje papier van 20x20cm.

Verwerkingssnelheid

Verwerkingssnelheid

De snelheid waarmee prikkels en informatie verwerkt worden in de hersenen.

Bij leerlingen met neuromotorische problemen zien we vaak een tragere informatieverwerking; ze hebben meer tijd nodig bij het verwerken van informatie, het ‘denken’. (≠ het begrijpen)

Benoem de kleuren zo snel mogelijk na elkaar.

Laat je niet vangen!

De kleuren benoemen, niet de woorden lezen

Concentratie en aandacht

Leerlingen met DCD kunnen problemen vertonen met selectieve, verdeelde, volgehouden en gerichte aandacht en met concentratie.

Selectieve aandacht is een verscherping van de aandacht op een gebeurtenis, waardoor andere gebeurtenissen niet of verminderd worden waargenomen.

Verdeelde aandacht is de mogelijkheid om te reageren op meer dan één taak tegelijkertijd of op verschillende elementen tegelijkertijd binnen een complexe taak.

Volgehouden aandacht: Het vermogen om de aandacht gericht te houden op een stimulus of activiteit gedurende een langere periode. 

Met gerichte aandacht bedoelen we het vermogen om relevante van irrelevante informatie te onderscheiden.

Het document waar je alles terugvindt: 

https://drive.google.com/file/d/1xXp5ShWEwb66DpbzExgRrFmM_Wv4zvKH/view?usp=sharing