5. Renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat weet je over de renaissance
(uit de vorige les)?

Vorige les

wedergeboorte

carpe diem

reformatie: Luther en Calvijn

toneel: translatio, imitatio, aemulatio

sonnet

Wilhelmus

rederijkers

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

P.C. HOOFT

Pieter Corneliszoon Hooft werd op 16 maart 1581 in Amsterdam geboren, dertien jaar na het begin van de Tachtigjarige oorlog.

P.C. Hooft 

P.C. Hooft was burgemeester van Muiden, maar was in de eerste plaats kunstenaar

 

Hij woonde 's winters in Amsterdam en 's zomers op het Muiderslot

'De Muiderkring': onder anderen Vondel, Hugo de Groot, Roemer Visscher

 en diens dochters (Anna en Maria Tesselschade ), Bredero, Constantijn 

Huygens.

Wat voor gedicht?

Rijmschema?

Vorm: sonnet

Een sonnet is een rijmend gedicht van 14 regels 

(4 + 4 + 3 +3). 

In een sonnet zit meestal een wending (volta) na de achtste regel. 

mensen

Inhoud: lofdicht

Lofdicht van P.C. Hooft op Hugo de Groot naar aanleiding van diens Poëmata (1617).

Hooft eert hem als veelbelovend geleerde en kunstenaar.

Machtige

oorzaak en belang

uit te leggen

vallen

schitteren

mensen

Pieter Cornelisz. Hooft

Toen Hooft zeventien was, stuurde zijn vader hem op een lange reis naar Italië en Frankrijk. Daar maakt hij onder andere kennis met de sonnetten die Petrarca aan zijn geliefde Laura schreef. 

Die kunst heeft hij goed afgekeken: Hooft was vaak verliefd en schreef liefdesgedichten aan verschillende meisjes. 

Pieter Cornelisz. Hooft

Classicisme: invloed Latijn

Estheticisme: sonnetten

Schreef:

• Liefdespoëzie en sonnetten
• Toneelstukken: Warenar
• Nederlandse historiën (1642) (geschiedenis Nederlandse opstand)

Emblemata

Populair genre in de 17e eeuw.

Prenten voorzien van belerende gedichten (of proza). 

Vaak een motto boven de prent.

Tekst met didactische uitleg

'Touwde deuntjen

Altijt hoop, 

nemmer heijl ben ick t'ontfaen ghewent,

En wat ick loop of jaech, 

mijn slooven heeft gheen endt.

P.C. Hooft

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

Gijsbrecht

van Aemstel

Klassiek voorbeeld van een tragedie

Bij een tragedie staat de ondergang van een hoofdpersoon centraal

 

Shakespeare: Romeo & Juliet

Een tragedie heeft een vaste opbouw van vijf bedrijven

Het diner - Herman Koch

 

Een tragedie heeft een eenheid van plaats, tijd en handeling.

 

Dichten was voor rederijkers

1. een beroep
2. een hobby

De literaire wedstrijden die rederijkers hielden werden ... genoemd

1. rondelen
2. landjuwelen
3. rederijkerskamers
4. poetry slams

Wat is Hoofts achtergrond?

1. rijk
2. vader is één van de burgemeesters van Amsterdam
3. kousenhandelaar die failliet gaat
4. drost (bestuursambtenaar) van het Muiderslot

Wat is géén werk van Hooft?

1. Granida
2. Warenar
3. Emblemata Amatoria
4. Gysbreght van Aemstel

Wat is Vondels achtergrond?

1. rijk
2. vader is één van de burgemeesters van Amsterdam
3. kousenhandelaar die failliet gaat
4. drost (bestuursambtenaar) van het Muiderslot

Wat schreef Vondel?

1. toneelstukken
2. emblemen
3. epen
4. gedichten

Wie is Gysbreght van Aemstel?

1. De drost van het Muiderslot
2. Een Amsterdamse kasteelheer
3. Een banneling
4. De moordenaar van graaf Floris V

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

Tesselschade

 Haar vader gaf haar met haar tweede naam, Tesselschade, een levensadvies mee. Die naam herinnerde aan een scheepsramp bij Texel, enkele maanden vóór haar geboorte, waarbij Roemer Visscher flinke verliezen geleden had. Hij bedoelde: denk eraan dat het aardse bezit vergankelijk is.

Welke kritiek heeft Huygens op Tesselschade?

1. Luther
2. Calvijn
3. Erasmus
4. Da Vinci

In de Renaissance kwam er steeds meer aandacht voor taalkunde en geschiedschrijving.

1. Waar
2. Niet waar

De Tachtigjarige oorlog was van

1. 1548 - 1628
2. 1568 - 1648
3. 1588 - 1668
4. 1608-1688

Aan Tesselschade

 Mijn tong en was nooit veil, mijn penne nooit verkocht,

 Mijn handen nooit in strik van goud of diamanten,

 Mijn vrijheid nooit verloofd, om met fluweelen wanten

 De waarheid aan te gaan, en anders dan ik docht.

 

Ja, tong, en pen, en hand, en vrijheid zijn verknocht

 Aan 't vorstelijk bevel, dat onze vrijheid plantten

 En tegen 't Spaansch geweld zijn weer-geweld dorst kanten,

 En Babel's (lijdt nog eens mijn rondheid) vuil gedrocht.

 

Aan Tesselschade

  

 Maar 't wereldsche gezag en gaat niet aan den wortel

 Van 't heilige Gewiss! 't En is geen strijdige eer,

 Een eeuwig God te ontzien en een bescheiden Heer,

 

  

Die lijden kan en moet, wat uit de Waarheid bortel.

 Des eisch ik nu streng recht, geen gunste, geen gena,

 Beroemde, maar eilaas! beRoomde Tesselscha.