Grammatica 2k pv-mv NN

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Welkom bij Nederlands!

Grammatica: zinsdelen

Ken jij de zinsdelen?

  Over welke zinsdelen gaat het vandaag?

- de persoonsvorm

- het werkwoordelijk gezegde

- het onderwerp

- het lijdend voorwerp

Johan heeft vandaag
een doelpunt gescoord.
Wat is de persoonsvorm?

1. Johan
2. heeft
3. een doelpunt
4. gescoord

Johan heeft vandaag
een doelpunt gescoord.
Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. Johan
2. Mohammed heeft
3. heeft vandaag
4. heeft gescoord

Johan heeft vandaag
een doelpunt gescoord.
Wat is het onderwerp?

1. Johan
2. heeft gescoord
3. vandaag
4. een doelpunt

Johan heeft vandaag
een doelpunt gescoord.
Wat is het lijdend voorwerp?

1. Johan
2. vandaag
3. een doelpunt
4. gescoord

Leonie en haar zus gaven
afgelopen weekend een feest.
Wat is de persoonsvorm?

1. Leonie en haar zus
2. een feest
3. afgelopen weekend
4. gaven

Leonie en haar zus gaven
afgelopen weekend een feest.
Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. Leonie en haar zus
2. gaven
3. feest
4. Leonie

Leonie en haar zus gaven
afgelopen weekend een feest.
Wat is het onderwerp?

1. Leonie en haar zus
2. Leonie
3. afgelopen weekend
4. een feest

Leonie en haar zus gaven
afgelopen weekend een feest.
Wat is het lijdend voorwerp?

1. Leonie en haar zus
2. Leonie
3. afgelopen weekend
4. een feest

De buurman heeft gisteren een nieuwe auto gekocht.
Wat is het lijdend voorwerp?

1. heeft gekocht
2. buurman
3. gisteren
4. een nieuwe auto

Zo benoem je zinsdelen.

De persoonsvorm (pv): de zin van tijd veranderen. Het woord dat verandert is de persoonsvorm of  maak een vraagzin; de pv staat vooraan.

Het werkwoordelijk gezegde (wg):  de persoonsvorm + alle andere werkwoorden in de zin

Het onderwerp (o): wie of wat + wg

Het lijdend voorwerp (lv): wat of wie + wg + o

De persoonsvorm

De persoonsvorm (pv) is een werkwoord.

Mijn tante heeft vandaag gekookt.
Mijn tante had vandaag gekookt. 

Je vindt de persoonsvorm met de tijdproef. 

• Staat de zin in de tegenwoordige tijd? Zet hem dan in de verleden tijd.
  
• Staat een zin in de verleden tijd? Zet hem dan in de tegenwoordige tijd.

Het werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in een zin vormen samen het werkwoordelijke gezegde (wg).

Het onderwerp van een zin

Het onderwerp is het zinsdeel waarover in de rest van de zin iets gezegd wordt.

Het onderwerp vind je door de vraagproef te gebruiken; 

Wie (wat) +wg?

De vraagproef

Bij de vraagproef stel je de vraag:
wie of wat + alle werkwoorden (werkwoordelijk gezegde)?

Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

Het lijdend voorwerp

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Stel de vraag: wat (wie) + gezegde + onderwerp?

Het antwoord op die vraag is het lijdend voorwerp.

Hoe vind je het meewerkend voorwerp?

Je stelt de vraag:

aan wie of voor wie + gezegde + onderwerp (+ lijdend voorwerp)?

Het antwoord op die vraag is het meewerkend voorwerp.

Let op!

Bij het meewerkend voorwerp kun je de woorden ‘aan’ of ‘voor’ vaak weglaten of juist toevoegen.

Let op! (deel 2)

Als je de woorden ‘aan’ of ‘voor’ weglaat, verandert de volgorde van de zin soms.

Ik ga voor mijn tante een cadeau uitzoeken.
Wat is het meewerkend voorwerp?

1. Ik
2. een cadeau
3. voor mijn tante
4. uitzoeken

Maarten geeft Steven een klap op zijn schouder.
Wat is het meewerkend voorwerp?

1. Maarten
2. Steven
3. een klap
4. op zijn schouder

Hij vraagt mij de weg.
Wat is het meewerkend voorwerp?

1. mij
2. hij
3. vraagt
4. de weg

Zinnen ontleden

1. Dorien en Lotte aaiden gisteren mijn broertje over zijn hoofd.

2. Sofie gaf Rachid een stomp.

3. Sjaak kocht een zak drop voor Kim.