2.2 Rivieren van ijs - Opnames

GM2A - zelfstandig bestuderen 2.2
Paragraaf 2.2 moet je zelfstandig bestuderen. In deze LessonUp vind je een aantal quizvragen, uitlegslides met opnames, een video, en een overzicht van de opgaves die je moet maken. Net als normaal is de paragraaf in twee delen opgeknipt.  

Beluister de uitlegopnames en maak de opdrachten van 2.2. Heb je nog vragen of snap je iets niet, schrijf dan je vragen op in je schrift en stel dit in de volgende les.

Voor de eerstvolgende les, 21 november, heb je heel paragraaf 2.2 af en bestudeerd.

1 / 23
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolvwoLeerjaar 2

This lesson contains 23 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 30 min

Items in this lesson

GM2A - zelfstandig bestuderen 2.2
Paragraaf 2.2 moet je zelfstandig bestuderen. In deze LessonUp vind je een aantal quizvragen, uitlegslides met opnames, een video, en een overzicht van de opgaves die je moet maken. Net als normaal is de paragraaf in twee delen opgeknipt.  

Beluister de uitlegopnames en maak de opdrachten van 2.2. Heb je nog vragen of snap je iets niet, schrijf dan je vragen op in je schrift en stel dit in de volgende les.

Voor de eerstvolgende les, 21 november, heb je heel paragraaf 2.2 af en bestudeerd.

Slide 1 - Slide

Erosie is het
A
neerleggen van meegevoerd materiaal
B
afschuren en uitschuren van gesteente door water, ijs of wind.
C
uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei.

Slide 2 - Quiz

Jonge gebergten
Oude gebergten
Hoogte
Toppen
Hellingen
Dalen
Steile
Diepe
Minder diepe
Hoger
Lager
Flauwe
Spitse
Afgeronde

Slide 3 - Drag question

Chemische verwering is als het gesteente uiteenvalt zonder van samenstelling te veranderen
A
Goed
B
Fout

Slide 4 - Quiz

Als kalksteen onder hoge druk en temperatuur verandert in marmer wordt het een
A
Sediment gesteente
B
Metamorf gesteente

Slide 5 - Quiz

Slide 6 - Link

Slide 7 - Slide

Lesdoelen
Aan het einde van de les weet je:
  • hoe een gletsjer bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van het landschap
  • wat de kenmerken zijn van de bovenloop van de Rijn
  • hoe de waterval van Schaffhausen is ontstaan

Slide 8 - Slide

B118 IJstijden
IJstijd/Glaciaal: koude perioden in de geschiedenis van de aarde.
- Gemiddeld 5ºC kouder
- Sneeuw wordt samengedrukt tot ijs
- Gletsjer / ijskappen breiden zich uit
- Door grotere albedo nog kouder (wit weerkaatst zonlicht)

IJstijd -> interglaciaal -> ijstijd -> interglaciaal (warmere periode) 

Slide 9 - Slide

  Het ontstaan van gletsjers
Gletsjer: rivier van ijs die langzaam van de berghelling naar beneden glijdt. 
  • IJstijd / glaciaal: alleen de toppen van
> 2000m hoog kwamen boven het ijs uit
  • ontstaan Gardameer, Comomeer

In ijstijd valt veel neerslag als sneeuw. Door steeds ontdooien en bevriezen verandert sneeuw in firn: korrelige, overjarige en ijsachtige sneeuw -> firn hoopt zich op in firnbekken: het begin van een gletsjer

Slide 10 - Slide

B119 Gletsjers
Een gletjser begint in een firnbekken: een verzamelplek voor sneeuw hoog in de bergen -> firn = korrelige sneeuw

Bij een vol firnbekken glijdt een ijstong met lage snelheid richting een dal -> firnbekken + ijstong = gletsjer

Gletsjer is voortdurend in beweging, maar lijkt stil te liggen. Geltsjer smelt in het dal -> gletsjerriver

Slide 11 - Slide

Slide 12 - Video

Slide 13 - Slide

 Het ontstaan van gletsjers
Door mechanische verwering zijn veel stenen van de berg op de gletsjer gevallen -> geeft de gletsjers een grauwe kleur.

Puin wordt meegevoerd, vaak naar de randen

Ontstaan van: 
 - zijmorene: puin aan zijkant van gletsjer
- grondmorene: puin onder de gletsjer
- middenmorene: tussen twee gletsjers
- eindmorene: puin aan het eind van gletsjer

Slide 14 - Slide

 Het einde van een gletsjer
Het met puin beladen ijs van de gletsjer schuurt het dal uit = erosie

V-dalen (door rivieren) veranderen in U-dalen (door gletsjers)

In het dal smelten de gletsjers. Ontstaan van:
- gletsjertunnel: onder de gletsjer
- gletsjerpoort: naar buiten de gletsjer
= begin van een gletsjerrivier

 

Slide 15 - Slide

Na de ijstijd
Sinds de laatste ijstijd is de gemiddelde temperatuur gaan stijgen ->  afsmelten meeste gletsjers
 
• Sporen ijstijd zijn nog steeds zichtbaar in het landschap:
- eindmorenen
- meren
• Door klimaatverandering smelten gletsjers verder (en sneller) af -> toekomst?


Slide 16 - Slide

Aan de slag:
Wat?
§2.2 Opdrachten: 1 t/m 5
        
Waar?
Learnbeat (via magister -> leermiddelen) 
Hulp?
- Theorie (                = bovenin links)
- Atlas 
- Docent 
Klaar?
Herhaling / samenvatting maken 
Niet af?
Huiswerk voor volgende les
Oefenen met de leerstof

Slide 17 - Slide

Lengteprofiel van een rivier: bovenloop, middenloop en benedenloop

Slide 18 - Slide

  De bovenloop van de Rijn
De gletsjers van de Alpen zijn de bron voor veel rivieren in Europa, zoals de Rijn die ontstaat in Zwitserland = gemengde rivier.

In de bovenloop van de Rijn: 
- Hoge stroomsnelheid
- Veel erosie
- Diepe V-dalen

Slide 19 - Slide

  De bovenloop van de Rijn
Hoe en waar ontstaan watervallen?

Op de plek waar hard gesteente overgaat in zacht gesteente:
1. Slijt het zachte gesteente weg door het water.
2. Het harde gesteente blijft liggen
3. Er ontstaat een overhangende rots
4. Hier stort het water naar beneden

Slide 20 - Slide

Hydro-elektriciteit
Door het reliëf stroomt het water in de bovenloop van de Rijn snel en krachtig. Hierdoor kan hydro-elektriciteit worden opgewekt.

Extra hydro-elektriciteit door stuwdammen aan te leggen in bovenloop

Te trage stroming (middenloop)? Aanleggen van stuwdammen voor hoogteverschil met hogedrukcentrale

Slide 21 - Slide

Aan de slag:
Wat?
§2.2 Opdrachten: 6 t/m 10
        
Waar?
Learnbeat (via magister -> leermiddelen) 
Hulp?
- Theorie (                = bovenin links)
- Atlas 
- Docent 
Klaar?
Herhaling / samenvatting maken 
Niet af?
Huiswerk voor volgende les
Oefenen met de leerstof

Slide 22 - Slide

Begrippenlijst
  • IJstijd
  • Glaciaal
  • Interglaciaal
  • Gletsjer
  • Firn
  • Firnbekken
  • Gletsjerrivier
  • Zijmorene
  • Grondmorene
  • Eindmorene
  • V-dalen
  • U-dalen

Slide 23 - Slide