Huid en wondzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1-4

Huid en wondzorg

Anatomie van de huid

De huid is ons grootste orgaan. Bij volwassenen kan het oppervlak wel 1,5 tot 2 m² zijn en 15 tot 20 kilo wegen. De huid is er om het lichaam te bedekken en te beschermen en zorgt er voor dat:

• je lichaamstemperatuur constant blijft;
  
• je geen lichaamsvocht verliest;
  
• warmte, kou, druk, pijn, jeuk, aanrakingen en trillingen voelbaar zijn;
  
• je vitamine D aanmaakt;
  
• je energie opslaat in de vorm van de vetlaag. 

Opperhuid

De opperhuid, ook wel de epidermis genoemd, is de huidlaag die aan de buitenkant zichtbaar is. Deze laag vernieuwt zich voortdurend.

Opperhuid

De opperhuid bestaat uit twee onderdelen:

• De hoornlaag ligt aan de oppervlakte en zorgt voor stevigheid en bescherming (bijvoorbeeld tegen uitdroging). Op sommige delen van het lichaam is de hoornlaag extra dik, bijvoorbeeld op de voetzolen. Beter bekend als eelt.
  
• De slijmlaag ligt net onder de hoornlaag. Vanuit de slijmlaag groeien nieuwe huidcellen aan die afgestorven cellen van de hoornlaag vervangen. Dit proces gaat je hele leven door.

Lederhuid

De tweede grote huidlaag is de lederhuid (dermis). Deze laag bestaat uit een stevige constructie van bindweefsel. Hierin vind je:

• bloedvaten, voor het aanvoeren van voeding en zuurstof;
  
• lymfevaten, voor het afvoeren van afvalstoffen;
  
• zenuwen, die zorgen voor tastgevoel en het voelen van pijn en temperatuur;
  
• talgklieren, die huid en haar vettig houden en beschermen tegen uitdroging.

Lederhuid

De lederhuid regelt de voeding van de opperhuid en zorgt voor stevigheid en elasticiteit. Ook is deze laag belangrijk voor de verdediging van het lichaam. Het signaleert virussen en bacteriën en maakt ze onschadelijk.

Talgklieren

De lederhuid bevat duizenden kliertjes die talg maken. Deze talgklieren zitten overal in de huid, behalve op de handpalmen en voetzolen. Talg is een mengsel van allerlei vettige stoffen. Het houdt de huid soepel en beschermt tegen uitdroging. Daarnaast vind je in de lederhuid zweetklieren, haren en nagels.

Onderhuids bindweefsel

Het onderhuids bindweefsel (subcutis) scheidt de huid van de spieren en pezen in het lichaam. Het is een extra beschermlaag voor de organen die eronder liggen. Deze huidlaag bestaat vooral uit vet en bloedvaten. Het vet zorgt voor extra isolatie en dient als een bron van energie. 

Soorten wonden

• Acute wonden
• Gecompliceerde wonden
• Overig huidletsel

Acute wonden

Gecompliceerde wonden

Overige huidletsels

Wondgenezing 

Wondgenezing

Wondgenezing

De wond is genezen als de laatste fase is afgerond. De drie fasen van secundaire wondgenezing zijn:

• reactiefase .................wat was dit?
• regeneratiefase..........wat was dit?
• rijpingsfase..................wat was dit?

Reactiefase (1-4 dagen)

In de reactiefase probeert het lichaam, als reactie op een wond, het bloedverlies te beperken. Er ontstaat een bloedstollingsproces en de bloedvaten in het wondgebied trekken zich samen. Het stolsel sluit de wond af en geeft bescherming tegen binnendringende micro-organismen.

In het wondgebied bevinden zich dan dode cellen en vaak ook micro-organismen. Deze moeten worden opgeruimd voordat zich nieuw weefsel kan vormen. Vanuit de capillairen treden witte bloedcellen het wondgebied binnen. Deze zorgen voor het opruimingsproces. Tijdens dit proces treden de ontstekingsverschijnselen op, zoals roodheid, warmte, pijn en zwelling. Als het debris (afvalresten) verwijderd is, kan de volgende fase beginnen.

Regeneratiefase (4 dgn - 3 wkn)

De regeneratiefase is de herstelfase. Het weefsel dat verloren is gegaan, wordt vervangen door nieuw weefsel. Dit nieuwe weefsel heet granulatieweefsel. Het is vochtig, helder rood en korrelig. Voor de opbouw van dit weefsel zijn eiwitten, mineralen, vitamine A en C, groeifactoren, enzymen en hormonen nodig. Bij een tekort aan een of meer van deze stoffen stagneert de wondgenezing. Als de vorming van granulatieweefsel afgerond is, groeit het bovenste deel van de huid (epidermis) weer aan. Dit weefsel is in het begin nog erg dun en kwetsbaar.

Rijpingsfase (tot 2 jaar)

In de rijpingsfase ontwikkelt het granulatieweefsel zich tot een dun soepel en wit bindweefsel.

reactiefase

• duurt 3 tot 6 dagen
• bloedstollingsproces start en bloedvaten in het wondgebied trekken zich   samen
• witte bloedcellen treden het wondgebied binnen: opruimingsproces
• ontstekingsverschijnselen

regeneratiefase

duurt 12-14 dagen

herstelfase, aanmaak nieuw weefsel= granulatieweefsel

Voor de opbouw van dit weefsel zijn eiwitten, mineralen, vitamine A en C, groeifactoren, enzymen en hormonen nodig

rijpingsfase

6 maanden-2 jaar

opperhuid ontwikkelt zich verder tot dun, soepel en wit bindweefsel

Zweetklieren en haarfollikels die verloren zijn gegaan, worden niet opnieuw aangemaakt

Waar zou je allemaal op moeten letten als je een wond beoordeelt?

Classificatiemanieren

• WCS (Wound Consultant Society)
• TIME model

Wound Consultant Society (WCS)

Deelt wonden in op een drietal kleuren:
1. zwarte

2. gele

3. rode wonden

kun je niet toepassen op oncologische wonden en brandwonden

TIME model

Model voor de beoordeling van complexe wonden

De letters staan voor 4 factoren die de wondgenezing kunnen belemmeren

Doel: chronische wond beter volgen in wondheling

ELk deeltje is belangrijk

Is van invloed op elkaar

Waar staat TIME voor?

• T  = Tissue    ( = weefsel)
• I =  Infection (= infectie)
• M = Moisture ( =  vochtbalans)
• E =  Edge (= wondrand)

Bestudeer deze dia. Deze is ook terug te vinden op I'ts Learning. 

T = Tissue
Wat kun je hier allemaal aan zien?
Je mag ook een plaatje toevoegen waarna je uitlegt wat er te zien is

I = Infectie
Wat zijn de 5 kenmerken van infectie?

M = Moisture
Hoe is de juiste vochtigheid van invloed op de wondgenezing?

E = Edge (wondrand)
Wat kun je allemaal aan een wondrand zien? Voeg evt een foto bij je uitleg toe

Hulpmiddel bij productkeuze

https://www.wondbedekkers.nl/kies-product/keuzetabel.htm 

https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/vindplaats/Huidletsel/WCS%20classificatiemodel%20en%20productadvies.pdf 

Huiswerk opdracht

Lezen: Malmberg: AFP deel A Hoofdstuk 6 Werking van de huid

Lezen: Handboek Skills VTH Hoofdstuk 6

Maken: Malmberg online  VTH Hoofdstuk 6

Leren: Flitskaarten Malmberg online flitskaarten H1 & H3 & H6

Vragen?

Evaluatie: wat vond je van deze les?

Leerzaam

Onnodig

Interessant

Totaal niet interessant

Moeilijke stof

Makkelijke stof