6.1 Een wereldeconomie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom bij geschiedenis

Tijdvak 6: Regenten en Vorsten 

KA onderdeel: wereldwijde handelscontacten

VOC krijgt handelsmonopolie 'in het Oosten' 

                       Tijdvak 6: regenten & vorsten     

• 1600-1700: regenten & vorsten
• Onderwerpen:

1. Ontstaan van een Wereldeconomie (6.1)
2. De Gouden eeuw (6.2)
3. Het absolutisme (6.3)
4. Wetenschappelijke revolutie (6.4)

Tijdvak 5.. 

6.1  Een Wereldeconomie

Aan het eind van deze les kun jij: 

• Uitleggen hoe de VOC ontstond en welke rechten deze onderneming had.
• Uitleggen wat handelskapitalisme en een wereldeconomie is en
• de rol van de Republiek in deze wereldeconomie benoemen

Kenmerkend aspect 

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme,    en het begin van een wereldeconomie

wereldeconomie:

economie die bestaat uit verschillende werelddelen die door handel met elkaar verbonden zijn

Handelskapitalisme

economisch systeem waarbij ondernemers zich met handel bezighouden en waarvan zij een deel van hun winst investeren in hun onderneming

Handelskapitalisme

Handelskapitalisme

Vroege vorm van kapitalisme waarbij handelaren winst maken in internationale handel en hun kapitaal verder vergroten

16de en 17e eeuw in de Republiek

Handelskapitalisme in de Nederlanden

• Moedernegotie = Moeder aller handel 
• Voornaamste bron van inkomsten door kooplieden in Amsterdam
• Tot begin 18e eeuw de meest belangrijke handel met Oostzeegebied, o.a. graan

Waarde Moedernegotie in 1636

Opbrengsten van de VOC gedurende diens bestaan

Specerijen: deze producten waren 'exotisch' en extreem duur (peperduur!)

• Specerijen (kaneel, kruidnagel, nootmuskaat, peper
• Chinese en Japanse zijde en porselein 

Nederlanden halen specerijen uit Portugal, maar die viel sinds 1580 onder Spanje, dus ... halen ze het zelf wel op! 

Cornelis de Houtman's 'Eerste Schipvaart' (1595-1597)

Concurrentie leidt tot VOC 

• In de Republiek worden handelscompagnieën opgericht. 
• Verstoring vraag en aanbod
  
• Meer vraag in Azië naar specerijen = duurdere prijzen
  
• Meer aanbod in Europa = lagere prijzen.
  
• Staten-Generaal grijpt in!
  
• 1602: alle handelscompagnieën samen in Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) om onderlinge concurrentie te voorkomen.   

'Een staat in een staat

VOC was multinational = bedrijf actief in meerdere landen. 
Hierbij hadden zij deze rechten: 

• Monopolie op handel in Azië
• Recht om oorlog te verklaren
• Recht om geweld toe te passen
• Soldaten/ambtenaren in dienst nemen
• Forten bouwen
• Vijandelijke schepen leegroven

Werken voor VOC erg impopulair

• 3 jaar weg, geronseld of ontvoerd in de kroeg
• Ziekten als scheurbuik
• Angst voor zinkend schip
• Straffen 

`1621: Succes VOC leidt tot WIC 

West Indische Compagnie

• Belangrijkste doelen:
• 1. Spanje dwarsbomen in Amerika'
• 2. Koloniën stichten 

• Belangrijkste inkomsten:
• 3. Spaanse schepen kapen (Zilvervloot)
• 4. Trans-Atlantische (Slaven)handel
• 5. Walvisjacht

• WIC is nooit écht succesvol geweest 

KA onderdeel: het begin van een wereldeconomie 

Met de opbrengst kon de oorlog tegen Spanje een jaar lang bekostigd worden 

Maken 6.1

Opdr. 1 t/m 5