WZD

• verpleegkunde
• Beroepsopleiding

Programma:

- stukje theorie 
- toepassen kennis in de praktijk 
- kennis toetsing 
-afsluiting 

Wet zorg en dwang scholing

18 nov 2021

Waaraan denk jij bij
de Wet Zorg en Dwang

Ik weet wanneer er sprake is van WZD

Ja! Natuurlijk!

Hmmm, ik denk het te weten

Nee... geen idee

Wet zorg en dwang 

Wat is de wet zorg en dwang?

Wet zorg en dwang is er om vrijheidsbeperking tegen te gaan en gaat uit van een getrapt zorgmodel. Als het niet lukt om een vrijwillig alternatief te vinden voor de onvrijwillige zorg, wordt er steeds meer deskundigheid ingeschakeld om mee te denken.

De wet beschermt cliënten tegen onvrijwillige zorg met een stappenplan dat waarborgt dat alle mogelijkheden voor vrijwillige zorg in beeld komen.

De wet zorg en dwang (wzd) is sinds 1 januari 2020 een feit!

Uitgangspunt Wet zorg en dwang

Het uitgangspunt van de nieuwe wet is ‘Nee, tenzij’. Dat betekent dat vrijheidsbeperking of onvrijwillige zorg in principe niet mag worden toegepast. Tenzij er sprake is van ernstige nadeel voor de cliënt of zijn omgeving. Zelfs bij ernstig probleemgedrag of in een gevaarlijke situatie is vrijwillige zorg het uitgangspunt. Thuiszorgmedewerker krijgen hier vaak mee te maken!

bron; Kennisplein Zorg voor Beter, 2020 

Wat zijn voorbeelden/ situaties van onvrijwillige zorg?

Ik weet wat ik moet doen als er sprake is van onvrijwillige zorg

😒🙁😐🙂😃

Er kan sprake zijn van WZD als... (meerdere antwoorden kunnen)

1. Als de cliënt een vertegenwoordiger heeft
2. Ik even in de koelkast van de cliënt kijk of de maaltijden nog goed zijn
3. Ik medicijnen met vla/ appelmoes geef
4. Als mw. vraagt de deur achter ons op slot te doen.

Wanneer is een cliënt wilsonbekwaam?

1. Er een diagnose dementie is
2. wanneer degene met dementie niet meer in staat is om bewust beslissingen te nemen
3. Er een levenstestament of volmacht aanwezig is
4. Wanneer de arts zegt dat je niet meer thuis kan wonen.

Hoe vaak komt vrijheidsbeperking in de thuiszorg voor?

Uit onderzoek is gebleken dat vier op de tien mensen met dementie die thuis verzorgd worden, hebben te maken met vrijheidsbeperkende maatregelen. 

Van de mensen die te maken hadden met vrijheidsbeperking had 79% te maken met ‘onvrijwillige behandeling’ (gedwongen douchen, eten en drinken, verstoppen medicatie, wegnemen telefoon, afsluiten internet, et cetera) en ontving 41% kalmerende medicatie.

In 74% van de gevallen vroeg de familie de maatregelen aan, in 33% de thuiszorgmedewerker en in 21% de huisarts. Soms kwam het verzoek van meerdere kanten. Hoe zwaarder de belasting van de mantelzorger, hoe meer dwangmaatregelen worden toegepast

Bron: Involuntary Treatment in Care of Persons with Cognitive Impairment at Home in the Netherlands, J. Hamers, M. Bleijlevens, M.Gulpers, H. Verbeek, in Journal of the American Geriatrics Society, 25 januari 2016.

Noem voorbeelden uit de praktijk, die wij zijn tegengekomen, en wat  jij toen hebt gedaan:

Bron: (Vertegenwoordiging bij dementie, z.d.)

Alternatieven bundel 

Wat moet de zorgorganisatie regelen wanneer het stappenplan in gaat?

Wie is de zorgverantwoordelijke en wat houdt dit in? 

• In de Wet zorg en dwang wordt gesteld dat dit minimaal een professional van niveau drie moet zijn.
• De zorgaanbieder moet voor iedere cliënt een zorgverantwoordelijke aanwijzen. Zijn (of haar) taak is het opstellen, vaststellen, uitvoeren, evalueren en zo nodig periodiek aanpassen van een zorgplan. De zorgverantwoordelijke overlegt met de cliënt en zijn vertegenwoordiger over het zorgplan. Verder richt de zorgverantwoordelijke een dossier voor de cliënt in

Wie is de Wzd-functionaris en wat houdt dit in? 

• Dit kan een terzake kundige arts, orthopedagoog of gezondheidspsycholoog zijn.

Wie is de externe deskundige en wat houdt dit in? 

• De wet stelt dat dit een (kundige) arts, gedragsdeskundige, psychiater of verpleegkundige kan zijn van buiten de organisatie. De externe deskundige moet pas worden ingeschakeld als het niet lukt de onvrijwillige zorg binnen de gestelde termijnen van de Wzd af te bouwen. De externe deskundige is een (kundige) arts, psychiater, gedragskundige of verpleegkundige die niet bij de zorg voor de cliënt betrokken is.

Informatie te vinden via de link :  www.careyn.nl/publicaties/

Wat zijn belangrijke aspecten in het stappenplan?

De zorgorganisatie moet in haar beleid een aantal dingen opnemen over onvrijwillige zorg thuis:

a. Welke factoren meespelen bij de afweging om een cliënt onvrijwillige zorg thuis te bieden in plaats van de cliënt te laten opnemen;

b. Hoe de veiligheid van de cliënt bij onvrijwillige zorg thuis kan worden gewaarborgd;

c. Welke factoren meespelen in het bepalen van het aantal aanwezige zorgverleners bij het toepassen van de onvrijwillige zorg;

d. Hoe omgegaan wordt met lichamelijk verzet van de cliënt;

e. Hoe de bereikbaarheid en ondersteuning wordt geregeld;

f. Hoe grensoverschrijdend gedrag van professionals wordt voorkomen.

Het stappenplan uit het wetsvoorstel Zorg en dwang is een handvat voor een zorgvuldige werkwijze.

Casus bespreking

De Wzd concreet 

De kern is: zorgvuldige besluitvorming, zoeken naar alternatieven, multidisciplinair overleg én registratie.

De Wet zorg en dwang gaat uit van een getrapt zorgmodel. Als het niet lukt om een vrijwillig alternatief te vinden, moet de zorgorganisatie een stappenplan doorlopen. Hierbij wordt de situatie goed geanalyseerd en worden mogelijke alternatieven in een multidisciplinair team bekeken. 

Het doel van het stappenplan is een zorgvuldige afweging en het voorkomen van onvrijwillige zorg. In het stappenplan zoeken zorgmedewerkers steeds naar alternatieve en minder ingrijpende maatregelen. Onvrijwillige zorg moet altijd vastgelegd worden in het zorg- of ondersteuningsplan om verantwoording af te leggen én de maatregel te kunnen evalueren.

Bronvermelding 

Involuntary Treatment in Care of Persons with Cognitive Impairment at Home in the Netherlands, J. Hamers, M. Bleijlevens, M.Gulpers, H. Verbeek, in Journal of the American Geriatrics Society, 25 januari 2016.

Kennisplein Zorg voor Beter. (2020, 14 februari). Nieuwe ontwikkelingen Wet zorg en dwang. Zorg voor Beter. 

Vertegenwoordiging bij dementie. (z.d.). Alzheimer Nederland. 

Vilans, 2021 - https://www.vilans.nl/projecten/wet-zorg-en-dwang 

Wet Zorg en Dwang (Wzd) - Alles wat je moet weten. (2021, 3 mei). NCZ.

Voor wie geldt de Wet zorg en dwang?

Waar geldt de Wet zorg en dwang?

Waarom is de wet zorg en dwang er?

Wat kan een vorm zijn van onvrijwillige zorg?

1. Medicatie malen en het op een lepel geven zonder dat mevrouw dit weet.
2. Familie hangt op vraag van mevrouw camera's in haar slaapkamer.
3. Na verlenen van zorg de voordeur op slot doen.
4. Volgens plan wonden van mevrouw verzorgen.

Ik weet na deze scholing wat de wet zorg en dwang inhoud.

😒🙁😐🙂😃

Het doel van de wet is

1. Onvrijwillige zorg voor mensen met dementie of een verstandelijke beperking zo veel mogelijk voorkomen.
2. Cliënten met dementie of een verstandelijke beperking beschermen tegen de nadelen van onvrijwillige zorg.
   

Alleen als het niet anders kan, mag onvrijwillige zorg worden toegepast ná zorgvuldige multidisciplinaire afweging.

Stappenplan

Het stappenplan in de Wet zorg en dwang (WZD) regelt de stappen die de zorgverantwoordelijke moet zetten bij de beoordeling of onvrijwillige zorg noodzakelijk is. 

In het stappenplan staat ook welke deskundigen de zorgverantwoordelijke daarbij moet betrekken.

Wanneer is onvrijwillige zorg noodzakelijk? Ernstig nadeel

Wie kan de zorgverantwoordelijke zijn?

Wat is 'ernstig nadeel'?

De zorgmedewerker zet vrijheidsbeperkende maatregelen vaak met goede bedoelingen in.

Echter zijn de gevolgen eerder:

• Meer onrust, zoals verzet tegen de vrijheidsbeperking.

• Meer gedragbeïnvloedende medicatie (psychofarmaca) om deze onrust weg te nemen en dus meer bijwerkingen.

• Achteruitgang mobiliteit en verhoogde kans op vallen. Door de vrijheidsbeperking krijgt de cliënt minder beweging en verliest hierdoor spiermassa en lenigheid.

• Meer incontinentie

• Meer kans op decubitus

• Psychische klachten zoals angst en depressie. Lichamelijke passiviteit leidt tot forse achteruitgang van het denkvermogen, het slaap-waakritme en de stemming van cliënten.

Ernstig nadeel

WZD omschrijft ernstig nadeel als ‘het bestaan van of het ernstig risico op’:

• levensgevaar voor de cliënt of iemand anders;

• ernstig lichamelijk letsel voor de cliënt of iemand anders;

• ernstige psychische, materiële, immateriële of financiële schade voor de cliënt of iemand anders;

• ernstige verwaarlozing of maatschappelijke teloorgang van de cliënt of iemand anders;

• ernstig verstoorde ontwikkeling van de cliënt of iemand anders;

• bedreiging van de veiligheid van de cliënt al dan niet doordat hij onder invloed van een ander
raakt

• de situatie dat de cliënt met hinderlijk bedrag agressie van anderen oproept;

• de situatie dat de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.

De zorgmedewerker zet vrijheidsbeperkende maatregelen vaak met goede bedoelingen in. 

Echter zijn de gevolgen eerder:

• Meer onrust, zoals verzet tegen de vrijheidsbeperking.

• Meer gedragbeïnvloedende medicatie (psychofarmaca) om deze onrust weg te nemen en dus meer bijwerkingen.

• Achteruitgang mobiliteit en verhoogde kans op vallen. Door de vrijheidsbeperking krijgt de cliënt minder beweging en verliest hierdoor spiermassa en lenigheid. 

• Meer incontinentie

• Meer kans op decubitus

• Psychische klachten zoals angst en depressie. Lichamelijke passiviteit leidt tot forse achteruitgang van het denkvermogen, het slaap-waakritme en de stemming van cliënten.

Een dementerende zorgvrager kan niet meer lopen vanwege verlammingsverschijnselen. Om te voorkomen dat zij uit haar rolstoel valt wordt een rolstoelblad op haar rolstoel gezet.
Valt dit onder WZD? Moet het stappenplan gevolgd worden?

1. Ja
2. Nee

Dit is geen beperking van bewegingsvrijheid doordat zorgvrager toch al niet meer zelfstandig uit stoel op kan staan. Dan is bedhek of rolstoelblad geen onvrijwillige zorg.

Wat als dezelfde zorgvrager het niet fijn vindt dat het rolstoelblad op haar rolstoel zit? Valt het dan onder WZD?

1. Ja
2. Nee

Als zorgvrager zich toch verzet dan kan dit gezien worden als beperking van de vrijheid om het eigen leven in te richten. Het stappenplan moet worden doorlopen.

Verzet en instemmen

Niet alle cliënten kunnen zeggen of ze iets wel of niet willen (wils(on)bekwaamheid). Daarom is het belangrijk dat je doorhebt wanneer iemand zich verzet tegen een maatregel.

Het is voor jullie als verzorger belangrijk hoe je hiermee omgaat.

De Wet Zorg en Dwang regelt:

• In welke situaties onvrijwillige zorg en/of opname aan de orde kan zijn;
• Hoe een besluit tot onvrijwillige zorg genomen wordt;
• Wanneer onvrijwillige zorgverlening geëvalueerd moet worden.