Ethiek - les 2 - Waarden, normen, moraal en ethiek

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom bij godsdienst

Les 2: waarden, normen, moraal en ethiek

Deze les

Terugblik vorige les

Uitleg paragraaf 2: 

Waarden, normen, ethisch dilemma & moraal

Korte uitleg PO

Maken opdrachten reader

Wat weet je nog
van de vorige les?

Welke uitspraak is het beste?

1. Het gaat bij ethiek over je eigen mening
2. Het gaat bij ethiek over het filosofisch benaderen van een vraag over goed en kwaad
3. Het gaat bij ethiek over waar en niet waar.
4. Het gaat bij ethiek over belangrijk en onbelangrijk.

Wat zijn ook alweer waarden?

1. Dat is een ander woord voor normen
2. Idealen die we voor onszelf of voor ons samenleven van belang vinden
3. Dat zijn regels die we heel belangrijk vinden
4. Dat gaat over wat ons iets waard is.

Waarden

Waarde = iets wat jij erg waardevol, belangrijk vindt.

De waarden die je hebt zeggen iets over wie je bent of wilt zijn

Je waarden zullen je gedrag bepalen

Een waarde kun je vaak uitdrukken in één woord

Welke waarden kennen wij binnen onze school?

Normen

Gedragsregels

Concreet gedrag op basis van waarden

Waarden met bijbehorende normen

Eerlijkheid: als je teveel geld terugkrijgt bij de kassa, dan geef je dat terug.

Trouw: je gaat er niet stiekem met een ander vandoor terwijl je in een relatie zit

Gezondheid: Je sport veel en rookt en drinkt niet of weinig

Gelijkwaardigheid: je behandelt iedereen gelijk en discrimineert niet

Waarden en normen

Beschrijf in je document minimaal 5 waarden die belangrijk voor jou zijn. 

 Beschrijf daarachter welke norm daaruit voortkomt. Uit welk gedrag blijkt dat jij die waarde belangrijk vindt?

Intrinsieke en instrumentele waarden

• Intrinsieke waarden --> waarden/doelen op zich --> denk aan geluk
  
  
• Instrumentele waarden --> Ondergeschikt om een hoge waarde (intrinsieke waarde) te behalen --> bijv. vriendschap of genot wat leidt tot de intrinsieke waarde geluk

Ethisch dilemma

Wanneer waarden met elkaar in botsing komen

Voorbeelden zijn overal (als je erop gaat letten)...

In de winkel wanneer je broodjes afrekent

Of jij wanneer je denkt aan een schwalbe: rechtvaardigheid of winnen?

Demonstreren: ongehoorzaamheid / rechtvaardigheid

Maar ook zware onderwerpen: euthanasie en abortus: autonomie of beschermen ongeboren kind / menselijk leven

Ethisch dilemma

Denk eens na over ethische dilemma's die in jouw leven spelen

Overleg met je buurman of buurvrouw (2 minuten)

Klassikaal

Het Trolleyprobleem

Soms niet kiezen tussen twee waarden, maar tussen twee onwaarden: zaken die mensen juist niet na willen streven.

Denk aan euthanasie: doodgaan of een zinloos leven

Moraal

• Normen en waarden en opvattingen over goed en kwaad die burgers van een land gezamenlijk hebben 
• Denk aan: vrijheid, solidariteit, tolerantie, rechtvaardigheid 
• Je hebt ook een persoonlijke moraal, ook wel moraal kompas genoemd. Dat zijn de regels die je jezelf oplegt en waar je je aan houdt.

Heeft iemand een voorbeeld van een situatie waarin je goed moest nadenken over wat het juiste ding was om te doen, dus je morele kompas gebruiken?

Uitleg PO

Je gaat een ethische casus uitwerken in tweetallen. Lees de verhalen en kies daarna één van de volgende onderwerpen:

• Case 1: Undercover (Economie en Maatschappij)
• Case 2: Hoofddoekjes (Cultuur en Maatschappij)
• Case 3: Post van patiënten open maken (Natuur en Gezondheid)
• Case 4: Mega-chip op werkgelegenheid (Natuur en Techniek)

Of kies eventueel een eigen onderwerp!

Stappenplan

Lees eerst het stappenplan goed door voor je begint. Daar worden alle stappen uitgebreid uitgelegd.

Het stappenplan vind je onder de 4 cases.

Stappenplan PO (Minimaal 200 woorden)

Stap 1: Het formuleren van het ethisch dilemma

Stap 2: Welke feiten spelen een rol (uit verschillende optieken)

Stap 3: Welke waarden spelen een rol?

Stap 4: Het formuleren van het ethisch probleem

Stap 5: Wie zijn de belanghebbenden?

Stap 6: Wie is /zijn er moreel aanspreekbaar?

Stap 7: Welk ethisch standpunt neem je in?

Stap 8: Wat zou volgens jou een goede oplossing zijn? (400 woorden)

Inleveren

Je levert de PO uiterlijk in op maandag 24 juni 23.59 via Teams opdrachten. Te laat = minpunten op de algemene voorwaarden.

Voor volgende week: groep gemaakt, keuze gemaakt voor case en stappenplan goed doorgenomen

Daarna elke week twee stappen.

Aan de slag

Opdracht 18 t/m 21, 24, 25 en 28

Kijkvragen video The Voice

Overleggen mag, maar doe het zo dat de anderen geen last van je hebben!

Kijkvragen video's The Voice

Descriptieve ethiek: feitelijk beschrijven situatie

Normatieve ethiek: Hoe behoort het te zijn? Een oordeel vellen dus.

Meta-ethiek: zijn er universeel geldende regels/waarden?

Kijkvragen video's The Voice

Kijk de video van The Voice en beschrijf in je werkdocument onderstaande vragen.

1. Descriptief: wat speelt er, wie zijn de betrokkenen? 
   
   
2. Normatief: hoe behoren personen zich volgens jou te gedragen in deze situatie? Onderscheid hierin daders, slachtoffers en beleidsmakers.
   
   
3. Meta-ethisch: zou dit gedrag in elke cultuur afgekeurd worden? Is dit 'objectief' slecht gedrag? Iets dat we universeel/wereldwijd afkeuren?