Organisatie van de zorg in Nederland

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

ThiemeMeulenhoff

Verzorgende IG:  Boek "Zorgverlening, beroep en organisatie n3" - Module 3 “Organisatie van zorg”, Hoofdstuk 1 “Organisatie van de gezondheidszorg in Nederland” 

Verpleegkundige: Boek "Zorgverlening, beroep en organisatie n4" - Module 3 “Organisatie van zorg”, Hoofdstuk 1 “Organisatie van de gezondheidszorg in Nederland” 

Lesdoelen

Aan het eind van de les kan je:

• omschrijven wat gezondheidszorg is.
  
• uitleggen hoe de gezondheidszorg in Nederland is ingedeeld op basis van de zorgbehoefte.
  
• uitleggen hoe de gezondheidszorg in Nederland is ingedeeld op basis van de locatie van de zorg en behandeling.
  
• uitleggen hoe de gezondheidszorg in Nederland is ingedeeld op basis van het niveau van zorg en behandeling.
  
• Je kunt uitleggen hoe de gezondheidszorg in Nederland is ingedeeld op basis van de verschillende doelgroepen.

Algemene gezondheidszorg

Zorg in Nederland

AGZ                                                                   GGZ

                                                                                Geestelijke gezondheidszorg

       Algemene Gezondheidszorg (AGZ)                                                                                

Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ)                                                                          Verstandelijk Gehandicaptenzorg (VGZ)                                                                          Jeugdgezondheidszorg (JGZ)                                                                                

wat versta je onder gezondheidszorg?

Gezondheidszorg is

Geheel van zorgverleners (en ondersteunend personeel), instellingen, middelen en activiteiten dat direct gericht is op instandhouding en verbetering van de gezondheidstoestand en/of de mogelijkheid om zelf regie te voeren, en op het reduceren, opheffen, compenseren en voorkomen van tekorten daarin.

Indeling op basis van behoefte

• Curatieve zorg
• Preventieve zorg
• Langdurige zorg
• Palliatieve zorg

Vaak gekoppeld aan de:
preventieve -, curesector en de caresector.

Opdracht:
Zoek alle termen op deze slide op en geef een voorbeeld bij elke term

Curatieve zorg is zorg die nodig is om beter te worden, in combinatie met een ingreep of behandeling.

Preventieve zorg is soms nodig om ziekte te voorkomen en gezond te blijven.

Langdurige zorg is vaak gericht op zorgvragers met een beperking of chronische aandoening.

Palliatieve zorg is gericht op een menswaardig afscheid van het leven.

caresector

Werkveld waarin langdurige, meestal intramurale zorg centraal staat.

curesector

Werkveld waarin behandeling en/of genezing centraal staan.

preventieve sector

Werkveld waarin preventie van gezondheidsproblemen centraal staat.

Indeling op basis van locatie van behandeling

• intramurale zorg
• extramurale zorg
• transmurale zorg
• semimurale zorg

Opdracht:

Leg deze termen uit en geef bij elke locatie een voorbeeld

Intramurale zorg 

Het begrip 'muraal' is afgeleid van het Latijn en betekent 'muur'. In de intramurale zorgsetting wordt de zorg dus letterlijk binnen (= 'intra') de muren gegeven. 

Onder intramurale zorg vallen:

• ziekenhuizen;
  
• verpleeghuizen;
  
• zorgcentra;
  
• geestelijke gezondheidszorgorganisaties;
  
• zorgorganisaties voor mensen met een beperking;
  
• revalidatiecentra.

foto: Amphia ziekenhuis

Extramurale zorg 

Zorg die verleend wordt buiten (= 'extra') de muren van het ziekenhuis of een zorgorganisatie. 

Onder extramurale zorg vallen:
een huisarts

verloskundigen

fysiotherapeuten

thuiszorg
woonvorm

een medisch specialist die niet in een ziekenhuis werkt

Ook wel eerstelijnszorg genoemd. 

Transmurale zorg 

Transmuraal betekent letterlijk ‘over de muren heen’.
Transmurale zorg gaat ook echt over de muren heen, dat wil zeggen dat de zorginstellingen hun specialistische zorg verlenen bij de zorgvrager thuis.

Voorbeelden van transmurale zorg:

• terminale zorg en pijnbestrijding, diabeteszorg en de zorg voor mensen met een CVA.

Transmurale zorg is volop in ontwikkeling. Vaak ontstaat een nieuwe zorgvorm waarin extramurale en intramurale zorgverleners nauw samenwerken.  Je werkt bijvoorbeeld als verzorgende in de thuiszorg nauw samen met huisartsen en verpleegkundigen of medisch specialisten in een ziekenhuis. Ieder lid van zo'n samenwerkingsgroep brengt de eigen deskundigheid in voor een zorgvrager die thuis wordt verzorgd/verpleegd.

Het doel van transmurale zorg is om de zorg beter te kunnen uitvoeren op de daarvoor meest geschikte plaats. Een ander doel is om de zorg doeltreffender en goedkoper te maken. 

Semi murale zorg 

semimuraal betekent letterlijk ‘halfmuurlijk’.
Het wordt verleend in een zorginstelling, maar zonder dat de zorgvrager daarvoor hoeft te worden opgenomen. Hij gaat na afloop van de behandeling weer naar huis.

Voorbeelden:
dagopvang voor dementerende zorgvragers en gezinsvervangende tehuizen voor mensen met een verstandelijke beperking. 

Bij het gezinsvervangende tehuis is de zorgvrager overdag aan het werk of op school en 's avonds is hij in het tehuis.

Indeling op basis van behandelingsniveau

Nuldelijnszorg: Zorg zonder hulpvraag, preventie (komt vanzelf naar je toe)
Eerstelijnszorg: Geen verwijzing nodig (huisarts, tandarts, verloskundige)

Tweedelijnszorg:
Verwijzing van eerste lijn nodig (ziekenhuis, GGZ)

Derdelijnszorg: 
Hoogspecialistische zorg (academisch centrum, topklinieken, gespecialiseerde centra)

Bij het verlenen van zorg hoeft er niet altijd een directe zorgvraag te zijn. We noemen dat dan de preventieve gezondheidszorg of de nuldelijnszorg. Ook zorg die wordt geboden door familie, vrijwilligers of mantelzorgers vallen onder deze categorie zorg.

Eerstelijnszorg is alle zorg die direct toegankelijk is voor de zorgvrager.

Hieronder vallen onder andere huisartsen, maatschappelijk werk, tandarts, fysiotherapeut, thuiszorg en de Spoedeisende Hulp in ziekenhuizen. Er is geen verwijsbrief van de huisarts voor nodig, dit in tegenstelling tot tweedelijnszorg zoals ziekenhuis en GGZ.

Soms is er meer specialistische zorg nodig dan in de tweede lijn geboden kan worden. In zulke gevallen wordt doorverwezen, bijvoorbeeld naar een universitair medisch centrum. Er is dan sprake van derdelijnszorg.

Indeling op basis van de doelgroepen

• Ziekenhuizen
  
• Verpleeghuizen
  
• Gehandicaptenzorg
  
• Geestelijke gezondheidszorg
  
• Thuiszorg
  
• Welzijn
  

Wat is een voorbeeld van eerstelijnszorg?

Mevrouw Jansen wil fysiotherapie. Kan zij hier zonder verwijzing terecht?

1. Ja, dat kan altijd
2. Nee, dat kan nooit
3. Dat hangt van de klachten af

Fysiotherapie is dus een vorm van

1. Nuldelijnszorg
2. Eerstelijnszorg
3. Tweedelijnszorg
4. Derdelijnszorg

Welke van deze zorginstellingen behoort tot de derdelijnszorg?

1. St. Jansdal Ziekenhuis
2. Isala Kliniek Zwolle
3. Meander Medisch Centrum Amersfoort
4. Academisch Medisch Centrum (AMC) Amsterdam

Wanneer je bij de dermatoloog een moedervlek laat verwijderen, dan is dit een vorm van

1. Nuldelijnszorg
2. Eerstelijnszorg
3. Tweedelijnszorg
4. Derdelijnszorg

Het bevolkingsonderzoek voor darmkanker is een vorm van

1. Nuldelijnszorg
2. Eerstelijnszorg
3. Tweedelijnszorg
4. Derdelijnszorg

Lesdoelen bereikt

Ik kan:

• omschrijven wat gezondheidszorg is.
  
• uitleggen hoe de gezondheidszorg in Nederland is ingedeeld op basis van de zorgbehoefte.
  
• uitleggen hoe de gezondheidszorg in Nederland is ingedeeld op basis van de locatie van de zorg en behandeling.
  
• uitleggen hoe de gezondheidszorg in Nederland is ingedeeld op basis van het niveau van zorg en behandeling.
  
• Je kunt uitleggen hoe de gezondheidszorg in Nederland is ingedeeld op basis van de verschillende doelgroepen.