Herhalen les 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom allemaal!

Zoek een plekje

Pak alvast je boek,

schrift en etui

Wat gaan we doen?

Alles herhalen

Aan de slag!

Lesdoel:

Je hebt alle informatie van

voor de vakantie weer 

scherp

Herhalen p1

Wat beïnvloedt je gezondheid:

-leefstijl: je gewoontes 

-omgeving: woonplaats/sociaal

-gezondheidszorg: ziekenhuis/arts

-(aangeboren) ziektes

Herhalen p1

Genotsmiddelen: producten 

waardoor je je beter voelt

Verslavend (kan niet zonder):

-lichamelijk afhankelijk: 

  ontwenningsverschijnselen

-geestelijk afhankelijk: je voelt

  je niet prettig zonder

-sociaal afhankelijk: je mist het

  contact van toen je het gebruikte

Herhalen p1

-Blowen=roken cannabis (hasj, wiet), versterkt emoties (positief en negatief)

-Stoned (verdovend) of high (stimulerend)

Soort drugs	Actie	Voorbeeld
Verdovend	Hersenen trager, minder pijn, angst	wiet, alcohol, heroïne, slaapmiddelen
Stimulerend	Hersenen sneller, actiever	nicotine, cocaïne, cafeïne, speed, xtc
Bewustzijnsveranderend	Hersenen anders	paddo's, lsd, wiet

Herhalen p1

Roken (sigaretten/waterpijp/vapen):

-nicotine: verslavend, vernauwd bloedvaten

-koolstofmono-oxide (CO): bindt aan 

  hemoglobine en verstoot zuurstof

-teer: beschadigd slijmvlies

-COPD: chronische bronchitis (ontstoken

  bronchiën), longemfyseem (longblaasjes

  knappen) 

-longkanker

Herhalen p1

Alcohol: verdovend

-1 glas afgebroken door lever

  per anderhalf uur

-aangeschoten-> dronken ->

  kater

-teveel: comazuipen/binge-

  drinking/alcoholvergiftiging

Herhalen p2

Je lichaam moet constant 

blijven

-stoffen opnemen door 

  darmen

-uitscheiden door 

  uitscheidingsorganen

Herhalen p2

Constant blijven door regelkringen

-meten door zintuigen

-vergelijking met norm in 

  de hersenen

-bijstellen via hormonen en

  zenuwstelsel

-reactie door organen

Herhalen p2

Glucoseniveau constant door hormonen

uit eilandjes van Langerhans in alvleesklier:

-insuline als glucose te hoog 

  -glucose wordt opgeslagen als glycogeen

-glucagon als glucose te laag

  -glycogeen wordt teruggebouwd naar 

    glucose voor verbranding

-gaat dit fout? diabetes (type 1: aangeboren,

  type 2: leefstijl)

Herhalen p2

Lever

-opbouw en omzetten van 

  aminozuren en cholesterol

-afbraak van aminozuren naar 

  ureum en van gifstoffen

-afvoeren van bilirubine (versleten 

  rode bloedcellen) uit de milt via gal

-opslaan van glycogeen en ijzer

Herhalen p2

Nieren filteren afvalstoffen uit bloed:

-giftige stoffen, afbraakproducten,

  ureum, zouten, vitaminen, 

  overbodige stoffen

-filteren gebeurt in de nefronen

-processen die je moet kennen:

  filtreren, osmose en resorberen 

Herhalen p2

Filtreren

-bloed met opgelost stoffen

  komt aan in de kluwen haarvaten

-bloeddruk duwt alles behalve de

  rode bloedcellen en eiwitten in

  de nefron

-bloedplasma met water, zouten,

  glucose en afvalstoffen zit nu in

  de nefron = voorurine

Herhalen p2

Resorptie

-in het nierkanaal zit nu alles, 

  ook de stoffen die je wel wil

-stoffen die je wel wil, gaan 

  weer terug naar het bloed

-stoffen die je niet wil, blijven

  in het nierkanaal

Herhalen p2

Osmose (water volgt waar veel opgeloste stoffen zijn):

-het nierkanaal heeft een bepaalde concentratie 

  opgeloste stoffen net als de haarvaten om het 

  nierkanaal heen

-deze concentratie moet gelijk zijn maar je wil 

  wel alle stoffen houden in het bloed, je moet 

  dus ook water schuiven

-water schuift naar de plek met veel opgeloste 

  stoffen om de concentratie gelijk te trekken

Herhalen p3

De huid heeft meerder lagen:

-opperhuid: hoornlaag die beschermt

 en kiemlaag die nieuwe cellen maakt

-lederhuid: laag met klieren, spieren,

  zintuigen, haarzakjes en poriën

-onderhuids bindweefsel: laag met

  zenuwen, vet en bloedvaten

talg is een vetachtige stof die de huid soepel houdt

Herhalen p3

Functie 1 huid:

-temperatuur houden

  -temp. te laag: hypothalamus stuurt 

    signaal om poriën te sluiten, bloedvaten 

    te vernauwen en te gaan rillen

      -isolatie door vet en kippenvel

  -temp. te hoog: hypothalamus stuurt

    signaal om poriën te openen, bloedvaten

    te verwijden en te gaan zweten

Herhalen p3

Functie 2 huid:

-beschermen tegen vuil

-probleem bij wondje dus bloedstolling:

  -bloedvat vernauwt

  -prop van bloedplaatjes

  -bloedplaatjes openen met fibrinogeen

  -fibrinogeen maakt fibrinedraden die

    alles samenklonteren en vormt korstje

Herhalen p3

Huid functie 3:

-beschermen tegen de zon

  -kiemlaag maakt pigment na

    beschadiging door uv

  -teveel zon: huid kan niet genoeg 

    pigment maken -> kiemlaag aangetast 

    -> cel deelt te snel -> gezwel/tumor -> 

    breekt af en gaat naar andere organen 

    via bloed -> uitzaaiing

Herhalen p4

Ziekteverwekkers zijn vaak

micro-organismen:

-schimmels: gifstoffen

-bacteriën: gifstoffen

-virussen: dringen cellen binnen

  en maken ze kapot

Besmetting/infectie: ziekteverwekkers

zitten in je lichaam; verkoudheid: 

slijmvliezen, griep: hele lichaam

Herhalen p4

Ziekteverloop:

-besmetting: ziekteverwekker 

  komt binnen

-incubatie: tijd totdat je ziek wordt

-symptomen: ziekteverschijnselen

-diagnose: welke ziekte heb je

-prognose: hoe ziet de komende 

  tijd eruit in ziekte en herstel

-genezen

Herhalen p4

Witte bloedcellen vechten 

tegen ziekteverwekkers:

-algemene afweer:

  -vreetcellen eten 

    ziekteverwekkers op en

    gaan daarna dood ->

    pus/etter

Herhalen p4

Specifieke afweer:

-elk organisme heeft zijn eigen 

  antigenen (herkenningspunten)

-je lichaam ziet lichaamsvreemde antigenen

-antistofcellen maken specifieke antistoffen

-antistoffen binden ziekteverwekkers aan 

  elkaar en zetten ze uit

-vreetcellen eten ziekteverwekkers

-lichaam maakt geheugencellen

Herhalen p4

Koorts:

-witte bloedcellen maken stoffen die 

  de hypothalamus in de war brengen

-hypothalamus blijft de temperatuur 

  verhogen tot boven 38 graden

-bloed sneller, afvoer afvalstoffen sneller, 

  ziekteverwekkers sneller dood, maar ook 

  enzymen gaan kapot

Herhalen p4

Immunisatie (je wordt niet meer ziek 

omdat je lichaam antistofgeheugen 

maakt of antistoffen krijgt):

-Actief natuurlijk: een ziekte doorgaan 

  (antigenen)

-Actief kunstmatig: vaccinatie (antigenen)

-Passief natuurlijk: borstvoeding met antistoffen (tijdelijk immuun)

-Passief kunstmatig: seruminjectie met antistoffen (tijdelijk immuun)

Uitleg 9.5

Soms wil je juist geen afweer

-orgaantransplantatie

-Lichaam vindt deze organen 

  "vreemd" en probeert ze af 

  te breken -> orgaanafstoting

-Orgaan dat zo goed mogelijk

  past en afweerremmers

Aan de slag!

Samenvatting maken in het 

boek of op de laptop test jezelf

Vragen? Ik loop langs

Klaar? Opdrachten nakijken

of herhalen